Ægir - 01.01.2015, Blaðsíða 32

32
„Þetta er í fyrsta sinn sem sögu
íslenskra vita er gerð skil í kvik-
mynd. Takist okkur að ljúka
fjármögnun verkefnisins er við
það miðað að myndin verði til-
búin síðla árs 2016 og komi þá
fyrir sjónir almennings en líkt
og annars staðar í heiminum er
mikill áhugi á vitum á Íslandi,“
segir Sigurbjörg Árnadóttir, for-
maður Íslenska vitafélagsins
-félags um íslenska strand-
menningu en nú er hafin á veg-
um fyrirtækisins Ljósmáls ehf.
gerð heimildarmyndar um upp-
byggingu íslenska vitakerfisins
og rekstur þess. Myndin er unn-
in er í samstarfi reyndra inn-
lendra kvikmyndagerðar-
manna og Íslenska vitafélags-
ins. Verkefnið nýtur stuðnings
Kvikmyndamiðstöðvar Íslands
en unnið er að því að afla ann-
arra styrkja til að standa
straum af því sem uppá vantar.
Vitarnir breyttu þjóðfélaginu
Það var árið 1878 sem fyrsti vit-
inn var reistur hér á landi en þá
höfðu vitar logað á ströndum
annarra Evrópulanda svo öld-
um skipti. Íslenskir vitar hafa því
sérstöðu í alþjóðlegu samhengi
sökum þess hversu ungir þeir
eru og bera því annað svipmót
en margar slíkar byggingar í
öðrum löndum. „Við fjöllum í
myndinni um þennan unga ald-
ur íslensku vitanna í alþjóðleg-
um samanburði en sér í lagi
vörpum við ljósi á það hvað til-
koma vitanna þýddi fyrir þessa
einangruðu þjóð úti í ballarhafi.
Áður en vitarnir komu hafði
ekki verið siglt hingað að vetr-
arlagi og landið var einangrað
svo mánuðum skipti hvert ár.
Vitarnir eru merkur þáttur í
framfara- og sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar, sögu hafnamála,
útgerðar og fiskveiða og síðast
en ekki síst höfðu þeir mikla
þýðingu fyrir öryggismál sjó-
manna. Loks má nefna áhrif
bygginga vitanna á tækniþróun
í landinu, t.d. í málmsuðu og
ýmsu öðru. Það fylgdi því ýmis-
legt með þegar vitavæðingin
hófst og þeir eru því ekki bara
áhrifavaldar hvað öryggismál
og siglingar snertir,“ segir Sig-
urbjörg.
Einkaframtak Ottó Wathne
Hér á landi eru 104 vitar og þótt
þeim sé vitanlega ekki öllum
gerð skil í myndinni er fjallað
um ýmsa áhugaverða þætti
þessara bygginga. Því eru til
dæmis gerð skil að þekktustu
hönnuðir bygginga hér á landi
komu við sögu í hönnun þess-
ara mannvirkja og vitarnir eru
því merkur hluti byggingarsögu
þjóðarinnar.
„Ýmsir aðrir áhugaverðir
fletir eru á þessari sögu, s.s.
bygging Dalatangavita sem
Ottó Wathne stóð fyrir á sínum
tíma fyrir eigin reikning en það
gerði hann þar sem hann taldi
útséð um að opinber stjórnvöld
kæmu því þjóðþrifaverki á.
Dalatangaviti er fyrir vikið eini
vitinn sem byggður er af einka-
framtakinu,“ segir Sigurbjörg
og bætir við að mörg dæmi eru
um óskir til stjórnvalda um vita-
byggingar sem sýna að þegar
vitavæðingin stóð sem hæst á
fyrri hluta síðustu aldar voru
vitar álitnir nauðsynleg for-
senda uppbyggingar enda ekki
annarri staðsetningartækni til
að dreifa. „Það eru því fjölmarg-
ir mjög áhugaverðir fletir á
þessari sögu sem tímabært er
að gera góð skil í kvikmynd,“
segir Sigurbjörg.
Dramatík og dulúð tengd
vitunum
Sigurbjörg segir mikinn metnað
í framleiðslu myndarinnar en
leikstjóri hennar verður Einar
Þór Gunnlaugsson, kvikmynda-
gerðarmaður. Dúi J. Landmark
framleiðir myndina en handrits-
höfundur er Kristján Sveinsson
sagnfræðingur og stjórnarmað-
Heimildamynd
um íslenska vita
Garðskagi nýrri, byggður árið 1944. Hönnuður hans var Axel Sveinsson
verkfræðingur.
Garðskagi eldri, byggður árið 1897. Danska vitamálastjórnin hannaði
vitann. Myndir: Magnús Skúlason
V
ita
r