Reykjalundur - 01.06.1947, Qupperneq 40

þá daga ekki fúsir til þess að skjóta skjóls-
húsi yfir þá, sem komu af Vífilsstaðahæl-
inu. Menn voru hræddir við alla, sem þar
höfðu verið og veikzt höfðu.
Þetta fólk, sem ekkert heimili átti, því
var nauðugur einn kostur að taka þeirri
vinnu, sem bauðst. I þá daga var ekki hægt
að velja um vinnu, og það var lítið um létta
vinnu. Sumir, og eiginlega allir, sem komu
af heilsuhælinu, höfðu ekki unnið mánuð-
um eða jafnvel árum saman. Þetta fólk átti
svo allt í einu að vinna fulla vinnu, vinnu,
sem sumum þótti allerfið, þótt þeir teldust
heilbrigðir og hefðu alltaf haft góða heilsu.
Vinnan var mörgum um megn. Afleið-
ingin varð sú, að margir veiktust aftur.
Sama sagan endurtók sig. Það var á ný háð
hörð barátta, veikin hafði magnazt, kraftar
og mótstaða sjúklingsins þorrið. Og aftur og
aftur lagði hvíti dauðinn marga að velli, sem
ef til vill hefðu sigrað í baráttunni, ef skil-
yrði hefðu verið við heilsu og hæfi sjúkl-
ingsins.
Ég man eftir ungri stúlku, sem fór af hæl-
inu um svipað leyti og ég. Læknirinn ráð-
lagði henni létta vinnu. En það var ekki
unnt að fá létta vinnu. Hún varð að ráða sig
í vist. Hún skúraði gólf, bónaði gólf, bar út
mottur, gólfdregla og teppi og barði rykið
úr þessu. Þetta var ekki létt vist og ekki
holl henni. Meðan hún var á hælinu, fekk
hún blóðspýting, og oft sást rautt í hráka.
Smitlaus var hún og orðin það hraust, að
læknirinn gaf henni heimfararleyfi. Því mið-
ur var hún í tölu þeirra, sem ekki áttu nema
tvo kosti um að velja, að sæta þeirri vinnu,
sem bauðst, eða leggjast fyrir og deyja
drottni sínum.
Þessi stúlka kom oft til mín. Hún var
ákaflega glöð, léttlynd og seig. Þar sem kjör
hennar voru svo erfið, var skapgerð hennar
henni hreinn fjársjóður. Oft sagði hún bros-
andi við mig.
„Ég sá rautt í hráka í dag.“
Þá varð ég alvarleg og sagði: „Þú þolir
ekki þessa vinnu.“
„Það er engin leið önnur,“ svaraði hún.
Ég vissi að hún hafði rétt að mæla. Það
var engin leið önnur. Og það voru ekki
margar leiðir opnar þeim, sem komu af
Vífilsstaðahælinu. Þetta endaði eins og það
hlaut að enda. Stúlkan fekk blóðspýting dag
nokkurn, er hún var að þvo gólfið. En hún
var leyst frá þeirri þjáning, að heyja að
nýju langa baráttu. Hún andaðist skömmu
síðar.
Ég minnist líka miðaldrakonu, sem ég var
samtíða á hælinu. Hún var eitthvað brjóst-
veik, en hafði aldrei smit. Rúmliggjandi var
hún sjaldan, en þó ekki fær til vinnu. — Og
óvinnufær var hún, er hún kom af hælinu.
Þaðan kom hún hálfu ári á eftir mér. —
Það vildi svo til að hún kom í húsið, sem
ég bjó í. Ekki til langvarandi dvalar. En hún
þekkti aldraða konu, sem var þjónustu-
stúlka í húsinu. I herbergi þessarar kunn-
ingjakonu sinnar fekk hún að sofa, þar til
högum hennar væri skipað.
Hún varð að finna lækni, sá læknir varð
að gefa skýrslu um það, að konan væri ekki
fær um að vinna eða sjá fyrir sér. Þetta átti
að ganga gegnum borgarstjoraskrifstofuna.
Svo skildist mér, sem þeir hjá bænum ættu
að sjá konunni fyrir dvalarstað og lífsviður-
væri. Hún var eignalaus og átti enga að.
Kona þessi fór til Matthíasar Einarssonar
læknis, og ekki stóð á vottorðinu hjá Matt-
híasi. Kona þessi hafði áður leitað til hans
og var honum því kunnugt hvernig heilsu
hennar og högum var háttað. En hvernig
sem því vék nú við, þá var þessu engu sinnt.
Konuauminginn lifði hvern dag með áhyggj-
ur og kvíða í brjósti. Hún átti enga peninga
og ekkert til viðurværis. Konurnar í húsinu
gáfu henni máltíð og máltíð. Það var allt,
sem hún fekk. Hún gekk margar ferðir ofan
á bæjarskrifstofu, en ekki fekk hún neitt
svar, né neina peninga. Eftir þrjár vikur
var hún orðin svo þreytt og mædd á þessu,
að þrek hennar þraut. Hún lagðist í rúmið
og hafði háan hita. Þá gerði hún mér boð
að finna sig.
Erindið var að biðja mig að tala við Matt-
hías Einarsson og segja honum hvernig
komið væri. Ég man að hún sagði að síð-
22
Reykjalundur