Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.01.2015, Side 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.1. 2015
BÓK VIKUNNAR Jóhanna S. Hannesdóttir gefur góð
ráð í bókinni 100 heilsuráð til langlífis. Sólveig Eiríks-
dóttir skrifar formála.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Í jólabókaflóði beinist athyglin að nýjumbókum og gömul klassík fær ekki ýkjamikla athygli, þótt hún reynist iðulega
langlífari en megnið af hinum nýja skáld-
skap.
Ástæða er til að geta um tvær sér-
staklega fallegar bækur sem komu út fyr-
ir þessi jól. Útlit
þeirra hlýtur að
gleðja þá smekk-
vísu og innihaldið
er snilldarlegt
enda flokkast
verkin sem tíma-
laus klassík.
Fyrst er að
nefna Hallgríms-
kver - ljóð og
laust mál Hall-
gríms Péturs-
sonar, þar sem
Margrét Eggertsdóttir skrifar formála
og skýringar. Vandað er til útgáfunnar á
allan hátt og nefna verður Höllu Sigríði
Margrétardóttur sem tók að sér að
hanna kápu og sá um skreytingar af
sannri smekkvísi. Bókin kom út í tilefni
þess að fjórar aldir voru liðnar frá fæð-
ingu Hallgríms. Hallgrímur var ekki bara
mesta trúarskáld okkar, hann orti líka
um veraldleg efni
og sá skáldskapur
birtist hér með hin-
um trúarlega, þar á
meðal innblásinn
kveðskapur um dá-
semdir tóbaksins.
Hallgrímur er
skáld sem margir
unna allt frá barns-
aldri vegna kynna
af Heilræðavísum
hans og með ár-
unum verða
Passíusálmarnir æ kærari og sterkari
þáttur í lífinu um páska – jafnvel þeir trú-
lausu hafa margir áberandi dálæti á
Passíusálmunum. Ölerindi Hallgríms (
Nú er ég glaður á góðri stund …) fellur
síðan í kramið hjá öllum sem njóta þess
að skemmta sér með vinum – og hver
gerir það ekki? Þetta er bók sem yndis-
legt er að fletta og þar er mikið af dýr-
indis skáldskap. Afar fallegur gripur sem
á að vera til á hverju menningarheimili.
Hin bókin er Eddukvæði sem Gísli
Sigurðsson bjó til útgáfu með nútíma-
stafsetningu og ritar inngang ásamt
skýringum og eftirmála við hvert kvæði.
Eddukvæðin eru til á mörgum heimilum,
en það er með þau eins og Íslendingasög-
urnar að gaman er að eiga fleiri en eina
útgáfu. Þessi nýja útgáfa er í fallegri
öskju sem gleður augun.
Bækurnar tvær eiga sannarlega erindi
á öllum tímum árs. Þeir sem unna ís-
lenskum bókmenntum safna einmitt bók-
um eins og þessum. Og sá sem gefur
Hallgrímskver og Eddukvæði hlýtur að
slá í gegn hjá þeim sem þiggur. Þetta eru
bækur sem geta ekki annað en glatt les-
endur, svo ríkt og merkilegt er innihald
þeirra.
Orðanna hljóðan
TÍMA-
LAUS
KLASSÍK
Hallgrímskver
Eddukvæði
Bryndís Björgvinsdóttir er tilnefnd tilÍslensku bókmenntaverðlaunanna íflokki barna- og unglingabóka og
Fjöruverðlaunanna fyrir bók sína Hafnfirð-
ingabrandarann. Bóksalar völdu síðan ný-
lega bókina sem bestu bókina í flokki ung-
mennabóka. „Ég er þakklát fyrir
móttökurnar. Ég leit alltaf svo á að bókin
væri bæði fyrir unglinga og þá fullorðnu sem
eru ungir í anda – sem gildir reyndar um svo
marga nú á dögum. Þegar ég heyrði af til-
nefningunum varð ég reyndar fyrst ánægð
með það hversu margir virtust vera búnir að
lesa hana og hafa gaman af. Allt þetta fólk í
öllum þessum nefndum og nú einnig fjöldi
bóksala,“ segir Bryndís.
Spurð um söguþráðinn segir hún: „Aðal-
söguhetjan er Klara sem er í tíunda bekk í
Víðistaðaskóla í Hafnarfirði. Hún er fyndin,
nokkuð sjálfhverf og dómhörð en um leið
kvíðin og einmana í skólanum. Hún oftúlkar
hlutina og ímyndar sér hvernig þeir gætu
farið áður en nokkuð gerist. Að einhverju
leyti er þetta dæmigerð unglingasaga þar
sem fjallað er um einmanaleika og einelti í
skólum.
Baksagan er innblásin af frænda mínum
og frænku, sem voru Hafnfirðingar. Þar er
sjónum beint að því hvað það er að vera
öðruvísi, fara ótroðnar slóðir og vera jafnvel
talinn skrýtin. Frændi minn sem drukknaði
fyrir 55 árum hét Ingimar. Hann var upp-
finningamaður, pennavinur Dags Hammar-
skjöld sem var aðalritari Sameinuðu þjóð-
anna, var grænmetisæta, stundaði jóga og
rannsakaði og skrifaði um lífræna ræktun og
sjálfbæra orku. Fólki fannst hann fást við
ýmislegt virkilega furðulegt en núna finnst
okkur að maður eins og hann hafi verið á
undan sinni samtíð. Í dag yrði hann líklegast
fenginn til að kenna í hönnunardeild við
listaháskóla. Klara kynnist sögum af honum í
gegnum ömmu sína og þá fer bókin að snú-
ast um það hvað það er að vera skrýtinn.
Eru kannski allir skrýtnir? Er það kannski
samfélagið sjálft sem er skrýtið? Þessar sög-
ur af Ingimar tengjast síðan eineltinu í skól-
anum hennar Klöru og hvernig hún upplifir
sig stundum á skjön við annað fólk. Í raun
eru allar söguhetjurnar skrýtnar á sinn hátt.
Bókin heitir Hafnfirðingabrandarinn af því
að Hafnfirðingabrandarar eru um fólk sem á
að vera vitlaust. En við getum líka litið svo á
að brandararnir séu um fólk sem hugsar út
fyrir rammann, er haldið framkvæmdagleði
og óhrætt við að prófa eitthvað nýtt. Fyrir
mér er frændi minn, sem sagan byggist laus-
lega á, maður sem hugsaði út fyrir rammann
og þess vegna fannst fólki hann kannski
skrýtinn. Eins og ég segi stundum í gríni;
hann er kannski fyrsti Hafnfirðingabrand-
arinn.“
Þú ert að skrifa um alvarleg mál, hvernig
kemstu undan því að vera predikunarkennd?
„Í umsögnum um bókina hefur einmitt
komið fram að hún sé laus við predikunartón.
Ég er mjög hrifin af rithöfundinum Kurt
Vonnegut sem nýtti húmor og grín til að
fjalla um alvarleg málefni. Til að mynda er
bókin hans Sláturhús 5 mjög fyndin um leið
og hún fjallar um skelfilegar eldsprengju-
árásir á Dresden sem hann upplifði sjálfur.
Ég vil nú ekki vera að líkja þessum bókum
saman – eða unglingsárunum við eldsp-
rengjuárás þótt þau séu vissulega dramatísk,
en í Hafnfirðingabrandaranum reyni ég engu
að síður að nýta frásagnaraðferð Vonneguts
og ég las hann samhliða skrifunum. Sjálfur
sagði hann að bæði hláturinn og tárin yrðu
til þegar við værum örvingluð eða ráðþrota,
en hann kysi að hlæja því það krefðist ekki
eins mikillar tiltektar eftir á. Þessi bók mín
fjallar vissulega um ýmislegt sorglegt en ég
efast um að hún muni fá lesandann til að
gráta – en hann hlær vonandi mikið. Og þá
einmitt á stöðum sem snerta við tilfinningum,
skapa spennu og fjalla jafnvel um erfið mál.“
REYNDI AÐ NÝTA SÉR FRÁSAGNARAÐFERÐ KURTS VONNEGUTS
Eru kannski allir skrýtnir?
„Þessi bók mín fjallar vissulega um ýmislegt sorglegt en ég efast um að hún muni fá lesandann til að
gráta – en hann hlær vonandi mikið,“ segir Bryndís.
Morgunblaðið/Eggert
BRYNDÍS BJÖRGVINSDÓTTIR ER
HÖFUNDUR UNGLINGABÓK-
ARINNAR HAFNFIRÐINGABRAND-
ARANS. BÓKIN ER TILNEFND TIL
VERÐLAUNA OG GAGNRÝNENDUR
BERA MIKIÐ LOF Á HANA.
Sú bók sem ég mundi kannski segja að væri í mestu uppáhaldi hjá
mér er Wild Swans: Three daughters of China eftir Jung
Chang. Þetta er bók sem lýsir á ótrúlegan hátt því umróti sem
varð á kínversku samfélagi frá því að amma höf-
undarins fæddist og þangað til eftir menningar-
byltinguna. Þetta er bók sem ég get lesið aftur og
aftur og alltaf verið jafnheillaður af lýsingum
Changs.
Mig langar líka að nefna Hringadróttinssögu
eftir Tolkien, og þá sérstaklega íslensku þýðinguna
hans Þorsteins Thorarensen. Þessi þýðing er
svo snilldarvel unnin að það er hreinn unaður að
lesa hana.
Höfundur sem er í miklum metum hjá mér er
Haruki Murakami og ég varð alls ekki fyrir vonbrigðum með
nýjustu bókina hans, Colorless Tsukuru Tazaki and His Years
of Pilgrimage sem kom út í enskri þýðingu fyrir skömmu og
kom út á íslensku fyrir jólin. Þar finnst mér Murakami vera kominn
á gamlar og kunnuglegar slóðir í skringilegheitum og stirðum sam-
skiptum sem eru eitthvað svo japönsk í eðli sínu. Ég hef reyndar
ekki lagt í að lesa hann á frummálinu en það gerist kannski á
næstu árum að maður hætti sér í japönskuna eftir að hafa lært
hana við HÍ og búið úti í Japan í eitt ár.
Í UPPÁHALDI
RAGNAR VEIGAR GUÐMUNDSSON
VÖRUSTJÓRI
Ragnar Veigar Guðmundsson, vörustjóri hjá Eymundsson, á sínar eftir-
lætisbækur og hefur mikið dálæti á Villtum svönum eftir Jung Chang.
Morgunblaðið/Þórður
Hinn litlausi Tsuk-
uru Tazaki.