Morgunblaðið - 14.02.2015, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 2015
Dagur
ástarinn
ar
Valentínusardagur
14. febrúar
Sunnudaginn 15. febrúar eru 92 ár
frá því að Ingibjörg H. Bjarnason
settist fyrst kvenna á þing. Hún var
kjörin til setu á Alþingi 1922 af lands-
lista sem aðeins konur skipuðu, en
þing kom ekki saman eftir kosning-
arnar fyrr en 15. febrúar næsta ár.
Hin séríslensku skerðingarákvæði,
40 ára aldurstakmörkin, voru þá fall-
in úr gildi. Það gerðist 1920. Á þeim
árum sem liðin voru frá því að konur
fengu kjörgengi og kosningarétt
1915 hafði þeim ekki tekist að skipa
sæti ofarlega á framboðslistum
flokkanna til Alþingis. Því buðu kon-
ur fram sérstakan lista í landskosn-
ingunum, sem Ingibjörg leiddi. Hún
hafði gert sig gildandi í félagsstörf-
um og samtökum kvenna. Hún vann
ötullega í Thorvaldsensfélaginu frá
1894 og var í stjórn barnauppeld-
issjóðs þess. Hún starfaði í Hinu ís-
lenska kvenfélagi, sem hafði kven-
réttindi á stefnuskrá sinni, og var
einn af stofnendum Lestrarfélags
kvenna Reykjavíkur, sat þar í stjórn
og í stjórn Heimilisiðnaðarfélags Ís-
lands. Hún var skólastýra Kvenna-
skólans í Reykjavík frá 1906 til ævi-
loka 1941.
Hátíðarhöld 1915
og Landspítalinn
Þegar tíðindin af undirskrift kon-
ungs undir stjórnskipunarlögin 19.
júní 1915, sem kváðu á um kosninga-
rétt og kjörgengi kvenna, bárust til
Reykjavíkur ákváðu konur að efna til
hátíðarhalda á Austurvelli þingsetn-
ingardaginn 7. júlí. Mikil og fjölmenn
hátíð var haldin í fögru veðri.
Ingibjörg H. Bjarnason ávarpaði
þá þingheim í þinghúsinu og þakkaði
fyrir hönd reykvískra kvenna „fyrir
réttindin sem stjórnarskráin nýja
veitti íslenskum konum“. Forseti
þingsins og ráðherra þökkuðu með
ræðum og síðan báðu þingmenn kon-
ur vel að lifa og hrópuðu ferfalt
húrra.
Ingibjörg endurflutti ávarpið á
Austurvelli og Bríet
Bjarnhéðinsdóttir hélt
síðan ræðu. Að henni
lokinni tók Ingibjörg að
nýju til máls og til-
kynnti fyrir hönd
kvennasamtaka í
Reykjavík og fjölda
kvenna að réttarbótar-
innar yrði minnst með
fjársöfnun til byggingar
Landspítala. Það
myndu konur gera með
sjóðsstofnun og með því
að beita áhrifamætti
sínum hvar sem því
væri við komið til að
vinna málinu fram-
gang. Ingibjörg varð
formaður fjáröflunar-
nefndar og svo sjóðs-
stjórnarinnar ári síðar,
en þann 19. júní 1916
var hátíð á ný á Aust-
urvelli og þar var lýst
yfir formlegri stofnun
Landspítalasjóðs Ís-
lands og stofnaður
Minningarsjóður
Landspítalans til
styrktar fátækum sem
þyrftu spítalavist.
Kvenréttindadagurinn 19. júní varð
aðal söfnunardagur Landspítala-
sjóðsins.
Fyrst kvenna
Það var ekki tilviljun að Ingibjörg
var valin til að leiða landslistann 1922
eins og sjá má á ofangreindu. Hún
var vel menntuð af konu að vera. Eft-
ir nám í Kvennaskólanum hélt hún
utan til náms, sem var óvenjulegt á
þessum tíma, nam uppeldis- og
kennslufræði og lauk leikfimikenn-
araprófi fyrst Íslendinga og var
brautryðjandi í líkamsrækt. Hún var
öflug í félagsmálum, velferðarmálum
og baráttu kvenna fyrir bættum rétt-
indum. Ingibjörg átti ekki alltaf sjö
dagana sæla á Alþingi, ein meðal
karlanna, en fór sínar leiðir. Bygging
Landspítalans og framtíð Kvenna-
skólans voru meðal baráttumála
hennar á þingi. Hún sat á Alþingi í
átta ár. Þar var hún málsvari kvenna
og barna og ekki síst þeirra sem höll-
um fæti stóðu í samfélaginu.
Heimildir: Alþingismannatal, vefur Alþing-
is. Björg Einarsdóttir: Úr ævi og starfi ís-
lenskra kvenna. Kristín Ástgeirsdóttir:
Fyrst kvenna á þingi, erindi flutt á hátíð-
arsamkomu í Alþingishúsinu 8. júlí 2012.
Ingibjörg sest á þing
Eftir Ástu R.
Jóhannesdóttur
» Ingibjörg átti ekki
alltaf sjö dagana
sæla á Alþingi, ein með-
al karlanna, en fór sínar
leiðir.
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
afmælsnefndar 100 ára
kosningaréttar kvenna 2015.
Í umfjöllun Morgunblaðsins um
daginn var fjallað um Breiðholtið
og sagt frá að bærinn Breiðholt
hafi verið á svipuðum slóðum og
gatan Skógarsel er núna. Þetta er
alveg rétt, en mér datt í hug að
senda þessa ljósmynd sem ég tók
fyrir nokkrum árum af rústum
gamla torfbæjarins í Breiðholti,
sem enn er hægt að skoða. Þegar
ekki var lengur búið í torfbænum
var byggður bær úr timbri. Sumir
muna kannski eftir versluninni
Alaska sem þar var.
Þeir sem hafa áhuga á að skoða
þessar rústir gætu auðvitað gengið
að þeim frá ÍR-svæðinu eða líka frá
bensínstöðinni sem er þar rétt hjá.
Einnig er hægt að keyra að end-
anum á Grjótaseli og ganga smá-
spöl að göngugötu sem þar er, og
þá sjást rústirnar. Einnig er þar
skilti með nánari upplýsingum. Á
þessari mynd sést endinn á Grjóta-
seli.
BgB.
Velvakandi Svarað í síma 569-
1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Breiðholtsbærinn Hér má sjá rústir
torfbæjarins.
Torfbærinn
í Breiðholti