Morgunblaðið - 26.05.2015, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 2015
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
„Ég man ekki eftir jafn daufum
maímánuði í heimi skordýranna, en
þetta fer þó allt af stað um leið og
hlýnar. Til þessa hefur verið lítið
flug og það litla sem sást á yf-
irborði af ánamöðkum og öðru lífi
hirti lóan hlaupandi um allar gras-
flatir. Meira að segja hrossaflugur
halda sig til hlés, en af þeim ætti að
vera talsvert á húsveggjum þessa
dagana.“
Þannig lýsir Erling Ólafsson,
skordýrafræðingur á Náttúru-
fræðistofnun, vorkomunni í heimi
skordýranna. Spurður um humlur
segir hann að fólk verði vart við
bæði húshumlu og rauðhumlu þessa
dagana, en eingöngu drottningar
séu á ferðinni.
Orkulindin víðireklar
„Þær eru að vakna af vetrar-
dvalanum, en þernurnar láta ekki
sjá sig fyrr en eftir um mánuð. Um
þetta leyti ætti traffíkin að vera eins
og á flugstöð, en skýringin kann að
vera sú að víðirinn blómstrar mun
seinna en venjulega. Víðireklarnir
eru mikilvægasta orkulindin hjá
humlunum í maí og þær eru í raun
háðar því að komast í víðirekla, sem
gefa þeim bæði blómasafa og frjó-
korn,“ segir Erling.
Hann segist telja að sein vor-
koma segi lítið um hvernig sumarið
verði og skordýrin séu vel aðlöguð
til að mæta hremmingum eins og
köldu vori. Smádýralífið bíði ein-
faldlega betri tíðar, en deyi ekki. Bú
humlanna til dæmis gætu þó orðið
fáliðaðri þegar upp yrði staðið í
haust og framleiðsla minni fyrir
bragðið.
Fiðrildavöktun hófst 16. apríl
og segir Erling að hann hafi ekki
veitt minna í gildrurnar frá því að
þetta verkefni byrjaði á Tumastöð-
um fyrir um 20 árum, Hann hefur í
um tíu ár einnig verið með gildrur á
þremur öðrum stöðum undir Eyja-
fjöllum og að Mógilsá.
„Venjulega veiðist nokkuð
hressilega í apríl þegar tegundir
sem liggja vetrardvalann fullorðnar
vakna snemma á vorin til að verpa
og deyja að varpi loknu. Maí er allt-
af daufur tími, því þá er millibils-
ástand eða biðtími þangað til gusa
snemmsumarstegunda kemur.
Á Mógilsá var nýliðinn birki-
kemba áberandi og skilaði sér í
gildrurnar í apríl. Núna bíða eggin
þess að birkibrumið fari að springa,
þá klekjast eggin og lirfurnar skríða
inn í birkilaufin og skemma þau.
Birkikemban hefur verið að hrella
garðeigendur á suðvesturhorninu í
nokkur ár og ekkert lát virðist vera
á því,“ segir Erling.
Sjaldan daufara í heimi skordýranna
Ljósmynd/Erling Ólafsson
Rauðhumla Drottningar hafa verið
á ferðinni, en þernurnar bíða.
 Vel aðlöguð til að mæta hremmingum eins og köldu vori  Bíða betri tíðar, en deyja ekki
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Til stendur að hefja endurbætur í
sumar á átta kílómetra vegarkafla
frá Þjónustumiðstöðinni á Þingvöll-
um suður og austur fyrir Gjábakka.
Mikilla úrbóta er þörf á veginum til
að auka öryggi, en skoðanir Vega-
gerðar og þjóð-
garðsvarðar eru
ólíkar um leiðir að
markmiðunum og
hvernig standa
eigi að þeim. Ólafi
Erni Haralds-
syni, þjóðgarðs-
verði, finnst að
öryggiskröfur
Vegagerðarinnar
um gerð vegaxla
og öryggissvæðis
spilli náttúrufari meðfram veginum.
Það er hins vegar skylda Vegagerð-
arinnar að hafa öryggi vegfarenda í
fyrirrúmi.
Myndir auka hraðakstur
Ólafur Örn segir að vegurinn á
þessari leið sé víða að hruni kominn
og malbikskápan sprungin og holótt.
Þá sé vegurinn mishæðóttur og sig-
inn á köflum og þörf sé á úrbótum,
sem hefjast eigi í sumar. „Vegagerð-
in vinnur eftir ákveðnum stöðlum um
öryggi meðfram vegum,“ segir Ólaf-
ur Örn. „Þar sem hraði miðast við 70
kílómetra eða meira þurfi að vera
fimm metra öryggisaxlir út frá veg-
brún. Hámarkshraði í gegnum þjóð-
garðinn er hins vegar ekki nema 50
kílómetrar og samkvæmt stöðlum
um slíka vegi þarf öryggissvæði að
vera 3-3,5 metrar hvorum megin.
Ef farið yrði í að gera slík öryggis-
svæði á mestum hluta þessara átta
kílómetra yrðu unnin mikil spjöll á
náttúrunni með því að slétta út
hraun, lyng og kjarr. Okkur líst illa á
slíkar framkvæmdir enda yki það
enn frekar á hraðakstur.
Hættur við Hrafnagjá
Samstarf við Vegagerðina er gott
og við viljum vinna með þeim að því
að meta hættulegustu staðina og
koma þar upp öryggissvæðum, og
vegriðum þar sem þörfin er mest.
Þarna eru staðir til dæmis í nágrenni
Hrafnagjár þar sem stórslys yrði ef
rúta færi út af veginum þar sem
kanturinn er mjög brattur og hár.
Hraðakstur í gegnum þjóðgarðinn
er okkur mikill þyrnir í augum. Ef
fólk ekur á löglegum 50 kílómetra
hraða, en ekki 80-90 kílómetrum,
lengist ferðatímann í gegnum þjóð-
garðinn um 2 ½ mínútu. Við höfum
bæði áhyggjur af viðkvæmri nátt-
úrunni og vaxandi slysahættu. Menn
þurfa að hafa í huga að þarna eru oft
stórir bílar á ferðinni, en einnig
margir ökumenn á einkabílum óvan-
ir íslenskum aðstæðum. Þarna er
líka gangandi umferð og fljótlega
fara í hönd sleppitúrar hestamanna
og fjöldi hesta er rekinn yfir veginn
þarna. Öryggisaðstæður leyfa ekki
þann mikla hraða, sem margir aka
á,“ segir Ólafur Örn.
Kyrrðin rofin
Um 700 þúsund ferðamenn komu
og höfðu viðdvöl á Þingvöllum síð-
asta ár. Í ár er reiknað með að fjöld-
inn aukist um 25%. Þegar allir eru
taldir sem fara í gegnum þjóðgarð-
inn, þ.m.t. þeir sem ekki hafa þar við-
dvöl heldur aka í gegn, þá sýna taln-
ingar að nokkuð á aðra milljón
einstaklinga fer þar um á ári.
„Þessi umferð mun vaxa á næstu
árum m.a. vegna áforma um bættar
samgöngur um Uxahryggi milli
Borgarfjarðar og Þingvalla. Við
fögnum að sjálfsögðu samgöngu-
bótum og gestakomum í þjóðgarðinn
en sú spurning hlýtur að vakna hvort
hægt sé að samræma vernd og frið-
sæld þjóðgarðsins annars vegar og
gífurlega gegnumumferð hins vegar.
Ég hef verulegar efasemdir um það,“
segir þjóðgarðsvörður.
Ólafur Örn segir að hávaði og gnýr
frá umferð hafi rofið kyrrðina á
Þingvöllum og þar með skert hluta af
náttúrugæðum þjóðgarðsins.
Óttast rask við
vegabætur í
þjóðgarðinum
 Vegurinn víða að hruni kominn
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Bílastæðagjöld við ferðamannastaði
gætu skilað meiri tekjum en ætlunin
var að afla með sölu náttúrupassa, að
mati Jóns Gunnarssonar, formanns
atvinnuveganefndar Alþingis. Hann
sagði að Ragnheiður Elín Árnadóttir,
atvinnuvegaráðherra, væri nú með
það á sínu borði að leggja fram tillögu
um að afla tekna til uppbyggingar og
viðhalds ferðamannastaða.
Jón kvaðst vera þeirrar skoðunar
að hugmyndin um innheimtu gjalda
fyrir bílastæði við ferðamannastaði
væri mest spennandi af þeim tekjuöfl-
unarhugmyndum sem fram hafa
komið. Hann sagði að veita þyrfti eig-
endum og um-
ráðamönnum bíla-
stæðanna heimild
til að sekta þá sem
ekki borga í stæð-
in eða leggja ólög-
lega líkt og bíla-
stæðasjóðir
sveitarfélaga geta
gert.
Jón sagði að til
dæmis þjóðgörðunum væri heimilt
samkvæmt lögum að taka gjald fyrir
bílastæði. Hins vegar skorti heimild
fyrir aðra en bílastæðasjóði til að
leggja sektir á þá sem ekki borga bíla-
stæðagjaldið eða leggja bílum þar
sem bannað er að leggja.
Innheimta gjalda fyrir bílastæði
mun leysa ýmis vandamál, að sögn
Jóns. Hann nefndi til dæmis ferða-
mannastaði í einkaeigu eins og Kerið í
Grímsnesi og svæðið við Geysi. Með
bílastæðaleiðinni fengju þessir aðilar
heimild til að innheimta bílastæða-
gjöld og sekta með sama hætti og
bílastæðasjóðirnir.
Jón kvaðst telja að þessi leið gæti
leitt til mikillar fjárfestingar í innvið-
um ferðaþjónustunnar um allt land.
Þannig gætu landeigendur, bændur
og aðrir, séð í þessu viðskiptatæki-
færi og sett fé í að bæta aðgengi að
ferðamannastöðum, markaðssetja þá
með öflugri hætti en áður og laða að
ferðamenn. Hann sagði mikilvægt að
til yrðu fleiri „Gullnir hringir“ en bara
Gullfoss-Geysir.
Bílastæðagjald fýsi-
legra en náttúrupassi
 Veita þyrfti heimild til að sekta þá sem ekki borga í stæði
Jón Gunnarsson
Ólafur Örn
Haraldsson
Ólafur Örn segir að starfsfólk
Þjóðgarðsins hafi fundið fyrir
þrýstingi úr ýmsum áttum, þó
ekki Vegagerðinni, um að hrað-
inn í þjóðgarðinum verði aukinn
og vegurinn breikkaður. „Þetta
finnst okkur skjóta svolítið
skökku við því á sínum tíma var
vegurinn, sem oft er kallaður
Lyngdalsheiðarvegur, inngrip í
grundvallargæði og verðmæta
náttúru Þingvalla. Nú eru marg-
ir farnir að snúa þessu við og
tala um að þessi þjóðgarður
þvælist fyrir því að menn kom-
ist um á almennilegum hraða.“
Verða fyrir
þrýstingi
VILJA BREIÐARI VEG
Fjórir ungar eru í laupi sem hrafnapar hefur gert í 4-5
metra hæð uppi í tré nálægt Rauðavatni í Reykjavík.
Eygló Stefánsdóttir fann laupinn og tók mynd af ung-
unum. Þeir glenntu upp goggana þegar hún leit í
hreiðrið og töldu líklega að hún væri með eitthvað mat-
arkyns meðferðis. Eygló segir að laupurinn sé ekki í al-
faraleið og töluvert príl þurfi til að komast að honum.
Algengast er að hrafnar geri sér hreiður í klettum,
en árið 2009 var greint frá hrafnslaupi í tré í Vatnsdal,
svo laupurinn við Rauðavatn er ekki einsdæmi.
Fjórir ungar eru í laupi hrafna í nágrenni Rauðavatns í Reykjavík
Ljósmynd/Eygló Stefánsdóttir
Hrafnar gerðu sér hreiður hátt uppi í tré