Morgunblaðið - 26.05.2015, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Viðræður ámilliBanda-
ríkjamanna og
Kúbverja um að
opna á samskipti
ríkjanna eru snúin
vegna langrar
sögu erfiðra samskipta, en
þau ganga að sögn vel engu að
síður. Enn hefur ekki náðst
samkomulag um að opna
sendiráð ríkjanna að nýju í
Havana og Washington en þó
standa vonir til að svo fari áð-
ur en árið er úti, jafnvel þó að
ýmsar takmarkanir verði á
starfsemi þeirra fyrst um
sinn.
Samhliða hinni óvæntu þíðu
í samskiptum ríkjanna
tveggja má greina ákveðin
merki þess að Kúba sé að fær-
ast í frjálsræðisátt, þó að
Kastró-bræður taki enn allar
ákvarðanir sem máli skipta.
Sem dæmi um breytt hugarfar
má nefna að Raúl Kastró, for-
seti Kúbu, opnaði á það að
hann myndi aftur gerast kaþ-
ólikki, og þakkaði það Frans
páfa, sem hefði leikið lykil-
hlutverk í að bæta samskipti
Bandaríkjanna og Kúbu. Slíkt
þykir nokkur tíðindi, þar sem
Kúba hefur hingað til fetað í
hefðbundin fótspor komm-
únistaríkja og reynt að tálma
fyrir öðrum trúarbrögðum en
þeim á orð Marx, Engels og
Leníns.
Jafnframt hefur ferðaþjón-
ustan sótt nokkuð í sig veðrið,
og má rekja þá aukningu nán-
ast alfarið til Bandaríkja-
manna, sem hingað til hafa
þurft að leggja á sig króka-
leiðir til þess að heimsækja
þennan nágranna sinn í suðri.
Gistiheimili, veitingahús, og
önnur slík fyrirtæki hafa
blómstrað í kjölfarið, og opnað
hefur verið á tak-
markað einka-
framtak.
En því fer fjarri
að nóg sé að gert.
Ríkisvaldið á
Kúbu er enn afar
umsvifamikið í
efnahagslífinu og hin stjórn-
málalega kúgun er óbreytt.
Verði ekki tekin ákveðin skref
í átt til aukins frjálsræðis á
öllum sviðum er hætta á að
framfarirnar sem nú má
greina verði skammlífar, og
fyrr en vari verði dauð hönd
marxismans búin að kæfa allt
á nýjan leik.
Það þarf til að mynda að
opna fyrir erlenda fjárfest-
ingu, og gera einkaaðilum
kleift að stunda viðskipti út
fyrir strendur Kúbu. Um leið
er nauðsynlegt að í stað hins
falska lýðræðis sem komm-
únistar lofuðu fái þegnar
landsins alvöru tækifæri til
þess að láta skoðanir sínar
hafa áhrif við stjórn landsins.
Líklega er borin von að
Kastró-bræður muni ótil-
neyddir afsala sér völdum til
almennra borgara á Kúbu. Á
hinn bóginn sýnir reynsla
Austur-Evrópu að hlutirnir
geta breyst furðu fljótt þegar
vonin um aukið frelsi er ann-
ars vegar, enda velur fólk
hvarvetna frelsi framyfir helsi
eigi það þess nokkurn kost.
Það styttist í sex áratugi frá
því að kúbverska byltingin
fleytti þeim Kastró-bræðrum
að valdastólunum. Óskandi
væri að áður en þeim tíma-
mörkum verður náð verði
Kúba loks aftur komin á beinu
brautina í átt til lýðræðis, kap-
ítalisma og þeirrar velmeg-
unar sem svo lengi hefur verið
haldið frá almenningi á eyj-
unni.
Kúba þokast í átt til
aukins frelsis, en
Kastró-bræður eru
ekki líklegir til að
afsala sér völdum}
Hænufet í rétta átt
Menn voruvarkárir í
tali eftir samn-
ingafundi á al-
menna vinnu-
markaðnum í gær
en þó var ljóst að viðræður
höfðu þróast á jákvæðan
hátt. Nægilega jákvæðan til
að verkföllum var frestað,
sem var afar þýðingarmikið.
Miklar vonir eru bundnar
við að samningar náist fljótt
á almenna vinnumarkaðnum,
enda mikið í húfi. Útbreidd
verkföll væru mikið ógæfu-
spor sem gerðu engum gagn
og yrðu einungis til að
veikja fyrirtækin og draga
úr möguleikum þeirra til að
vaxa, ráða fleira
fólk og greiða
hærri laun.
Þetta skilja all-
ir og sennilega er
þetta ein helsta
ástæða þess að loks er útlit
fyrir að samningar geti tek-
ist á almenna markaðnum.
Tónninn í öðrum við-
ræðum er því miður lakari
og þar virðist minni skiln-
ingur á því ófremdarástandi
sem verkföll hafa skapað og
hvílík hætta getur fylgt
þeim verkföllum sem vofa
yfir.
Ef þar fer fram sem horfir
stefnir í ástand sem enginn
getur unað við.
Útlit er fyrir óvið-
unandi verkföll hjá
opinbera geiranum}
Jákvæð þróun og neikvæð Þ
að hefur verið skelfing átakanlegt að
fylgjast með framgöngu Ísr-
aelsmanna undanfarin ár gegn Pal-
estínu, reyndar frá því ég man eftir
mér. Sérstaklega hefur framganga
þeirra síðustu misseri gegn íbúum Gazasvæð-
isins verið hrollvekjandi. Umsátursástand með
tilheyrandi höftum á flutninga nauðsynja,
sprengjuárásir sem hafa lagt heilu svæðin í
sviðnar rústir og kostað svo mörg mannslíf að
mann setur hljóðan við tilhugsunina. Palestína
heldur áfram að gjalda fyrir ótrúlega ósvífna út-
þenslustefnu Ísraels sem hefur linnulítið sótt sér
aukið landsvæði með ofbeldi og yfirgangi á
kostnað Palestínuaraba allt frá stofnun ríkisins
og sér ekki fyrir endann á. Eina ástæðan fyrir
því að Ísrael hefur haft bolmagn til ofbeldis og
uppivöðslu er svo auðvitað stóri lífvörðurinn í
Vestri, sem sér skjólstæðingnum fyrir vopnum, fjármagni
og ómetanlegu neitunarvaldi hjá Sameinuðu þjóðunum.
Fátt hefur gefið tilefni til bjartsýni undanfarið fyrir botni
Miðjarðarhafs en svartsýnin náði þó nýjum hæðum í vik-
unni sem leið þegar aðstoðarutanríkisráðherra Ísraels,
Tzipi Hotovely, hélt ræðu fyrir starfsmenn utanríkisþjón-
ustu landsins. Þar kom hún ásetningi stjórnvalda í heima-
landi grímulaust til skila. „Við eigum þetta land. Við eigum
það allt.“ Það var og.
Tzipi, sem er 36 ára gömul, tilheyrir Likud-bandalagi for-
sætisráðherrans, Benjamíns Netanyahu, og er í hópi her-
skárra ungliða í ísraelskum stjórnmálum sem greinilega er
tekið að leiðast þófið í friðarferlinu. Best fer því
á að kalla téð ferli réttu nafni og nefna það
„hreinsunarferli“ eða „útrýmingarferli“ því
markmið Ísraelsmanna getur ekki farið á milli
mála mikið lengur. Þar á bæ er akkúrat enginn
áhugi á því að lenda málinu með friði og sann-
girni – enda þyrfti þá að skila Palestínumönnum
megni þess lands sem af þeim hefur verið tekið
með ofbeldi síðustu áratugi – heldur skal nú
stefnt að því að klára þá landvinninga sem stað-
ið hafa yfir í um 70 ár. Gæskan hún Hotovely
klykkti svo út með því að tiltaka hverju skyldi
svara ef einhver spyrði út í formsatriði eins og
réttlætingu að landnáminu: „Vitnið bara í Tó-
rah-ritin!“
Það er nefnilega það. Leyfisbréf Ísr-
aelsmanna til útþenslustefnu er fólgið í trúar-
ritum sem kváðu innihalda orðsendingar guðs
til spámannsins Móses. Flóknara er það ekki.
Það er grátlegt til þess að hugsa að Ísraelsmenn komi
ekki betur fram við náunga sinn, þegar haft er í huga að
þeir stóðu sjálfir í sporum kúgaðs lítilmagna fyrir ekki svo
löngu síðan. Nú eru það Ísraelsmenn sem þurfa sífellt
meira Lebensraum, og Palestínumenn sem standa í vegi
þeirra eru ekkert annað en Untermenschen. Ef framtíð ísr-
aelskra stjórnmála er af toga Tzipi Hotovely getur svo Die
Endlösung varla verið svo langt undan.
Þetta kann einhverjum að þykja ósmekkleg samlíking en
hún stendur fyrir sínu. Það er akkúrat ekkert smekklegt við
hegðun Ísraelsmanna gegn Palestínu. jonagnar@mbl.is
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Það var þá friðarferli!
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Meðal tillagna starfshópsum endurskoðun lagaog reglugerða vegnamyglusvepps í húsnæði
er að fram fari endurskoðun á
ákvæðum laga um starfsábyrgðar-
tryggingar fagaðila með mannvirkja-
gerð. Fylgst verði með fyrirhugaðri
setningu reglna í Danmörku um sér-
staka neytendavernd með eigenda-
skiptatryggingu við sölu fasteigna,
sem tekur til raka og myglusvepps,
og hagkvæmni hennar hér á landi
könnuð.
Umhverfis- og auðlindaráðherra
skipaði starfshópinn í júní 2014 til að
endurskoða lög og reglugerðir á sviði
byggingarmála og hollustuhátta með
tilliti til myglusvepps og tjóns af hans
völdum. Starfshópurinn skilaði ráð-
herra skýrslu sinni í lok mars. Með
skýrslunni fylgir lögfræðileg grein-
argerð um réttarstöðu þeirra sem
verða fyrir tjóni af völdum myglu-
svepps í húsnæði þar sem fjallað er
um ábyrgð helstu aðila í þessu sam-
bandi og þær vátryggingar sem eru í
boði.
Röng vinnubrögð og
vanræksla á viðhaldi
Í samantekt starfshópsins kem-
ur fram að vandamál vegna raka og
myglu hafi verið og virðist enn vera
algeng. Orsakir vandans virðist þá
helst liggja í röngum vinnubrögðum
við hönnun og mannvirkjagerð, van-
rækslu á viðhaldi og rangri notkun á
húsnæði.
Það er mat starfshópsins að ekki
sé þörf á umfangsmiklum lagabreyt-
ingum í þeirri viðleitni að ráða bót á
þessum vanda heldur að tækifærin
liggi helst í aukinni fræðslu, leiðbein-
ingum, menntun fagaðila og auknum
rannsóknum á sviðinu sem leitt gæti
til nýrra og bættra vinnubragða og
byggingaraðferða. Einnig gegni skil-
virkt byggingareftirlit afar mik-
ilvægu hlutverki.
Starfshópurinn telur mikilvægt
að möguleikar á aukinni trygg-
ingavernd neytenda verði skoðaðir í
ljósi þess tíma og þeirra fjármuna
sem það tekur fyrir þá að fá úrlausn
sinna mála þegar upp kemur myglu-
vandamál í húsnæði.
Í skýrslunni segir meðal annars:
„Starfshópurinn telur ljóst að eitt af
aðalvandamálunum sem kaupendur
fasteigna þurfa að glíma við þegar
upp kemur mygla í húsnæði er tím-
inn og fjármunirnir sem þeir þurfa
að eyða í að sækja mál fyrir dóm-
stólum. Sönnunarbyrðin hvílir alfarið
á þeim og þar með áhættan og óviss-
an um það hvort tjónið verður bætt.
Reynslan er sú að ágreiningur
er oft um ábyrgð vegna galla í fast-
eignakaupum og í gegnum árin hefur
oft reynt á slíkan ágreining fyrir
dómstólum og verða þau mál gjarnan
tímafrek og kostnaðarsöm. Þá getur
langur tími liðið frá afhendingu eign-
ar og þess að myglusveppur upp-
götvist sem gerir sönnun á galla erf-
iða.
Aukin trygginga-
vernd verði skoðuð
Ljósmynd/Hús & heilsa
Mismunandi áhrif
á einstaklinga
Í því sambandi ber að nefna að
áhrif myglu á einstaklinga eru mis-
munandi og enn sem komið er eru
ekki til viðmiðunarmörk um hvað
telst heilsuspillandi umfang myglu
en það getur haft áhrif á mat á því
hvort mygluvandamál í húsnæði telst
galli.
Algengt er að þau vandamál
sem koma upp séu vegna lélegs við-
halds og rangrar notkunar húsnæðis
og getur ábyrgð í því sambandi oft
verið óljós þar sem erfiðleikum er
bundið að sýna fram á upphaf mygl-
unnar.“
ljósmynd/Hús & heilsa
Myglusveppur Ástæða þess að sveppirnir ná sér á strik er yfirleitt lélegt
viðhald sem leiðir til leka.
Aukin umræða varð um myglusvepp í húsum eftir að vandamálið kom
upp í húsum á Egilsstöðum og í kjölfarið var starfshópurinn skipaður.
„Þetta kom upp í nýbyggðum húsum í hverfi á Egilsstöðum og þar var
sest niður með framkvæmdaaðila og hönnuðum og réðust þeir í endur-
bætur og þær framkvæmdir sem þurfti. Krossvið í efra lagi í þökum var
skipt út. Þetta var leyst með þeim hætti að enginn kostnaður féll á hús-
eigendur,“ sagði Björn Ingimarsson, bæjarstjóri á Egilsstöðum.
Hann segir framkvæmdirnar hafa verið gerðar síðasta sumar og veit ekki
til annars en að þær hafi dugað vel. brynjadogg@mbl.is
Vandinn leystur
NÝ HÚS Á EGILSSTÖÐUM