Morgunblaðið - 26.05.2015, Blaðsíða 27

MENNING 27
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 2015
Sýning með verkum eftir Steinunni
Þórarinsdóttur myndlistarkonu
verður opnuð í galleríi hennar í
Kaupmannahöfn, Galleri Christoffer
Egelund, á föstudag í næstu viku.
Um leið verður búið að koma verk-
um eftir Steinunni fyrir á tuttugu
stöðum í almenningsrýmum í Kaup-
mannahöfn. Er það sýningin Places,
með skúlptúrum listakonunnar í
mannslíki sem víða hafa verið settir
upp, og munu verkin gleðja gesti og
gangandi í borginni til ágústloka.
Verum Steinunnar verður dreift
um Kaupmannahöfn. Ein tekur við
flugfarþegum við flugstöðina á Kast-
rup-flugvelli og aðrar verða meðal
annars við menningarmiðstöðina
Norðurbryggju í Kristjánshöfn, í
Nýhöfninni, á Amagertorgi, við gall-
eríið við Breiðgötu 75, nokkur verk-
anna verða í Churchillparken og enn
fleiri við síkið í Grönningen.
Places er samstarfsverkefni
Steinunnar, gallerísins, Norður-
bryggju, sendiráðs Íslands í Kaup-
mannahöfn, borgarinnar og Kaup-
mannahafnarflugvallar.
Morgunblaðið/Kristinn
Listakonan Mannsmyndir Steinunnar munu standa í fjölförnum görðum, á
Kastrup-flugvelli og á torgum í Kaupmannahöfn í allt sumar.
Verk Steinunnar í
Kaupmannahöfn
Leikarinn Matthew Lewis, sá
sem lék Neville Longbottom í
kvikmyndunum um Harry Pot-
ter, situr fyrir fáklæddur á ljós-
myndum í tímaritinu Attitude
og virðist myndasyrpan hafa
farið fyrir brjóstið á höfundi
bókanna um galdrastrákinn, JK
Rowling.
„Ekki eins slæmt og að horfa
á Dan í Equus en nærri því,“
tísti Rowling um myndasyrpuna
og átti þar við leikarann Daniel
Radcliffe, þann er lék Harry
Potter, sem kom fram nakinn í
leikritinu Equus árið 2007.
„Jæja, þetta er vandræðalegt.
Fyrirgefðu, Jo...,“ tísti Lewis á
móti og svaraði Rowling þá: „Ég
mun alltaf styðja þig í hverju
sem þú tekur þér fyrir hendur,
Matthew. Klæddu þig nú í föt.“
Fáklæddur Lewis á forsíðu tímaritsins
Attitude. Hann er orðinn 25 ára.
Rowling skammar fáklæddan Lewis
Júlíus Vífill, Viðar Gunnarsson,
Kristinn Sigmundsson, Bergþór
Pálsson, Anna Júlíana Sveinsdóttir
og fleiri af þeirra kynslóð voru að
taka við kyndlinum um það leyti
sem Júlíus kom heim frá Ítalíu og
segir hann starfið á þeim tíma hafa
verið fjölbreytt og verkefnin mörg.
„Ég söng í mörgum uppfærslum á
þessum tíma og hafði þónokkuð að
gera en eins og oft vill verða fóru
önnur verkefni að verða fyr-
irferðameiri og ég kvaddi því sviðið
um sjö árum eftir heimkomuna. Ég
get samt ekki sagt að ég hafi saknað
þess að syngja á sviði og tilfærslan
af sviðinu á nýjan vettvang var mér
algjörlega áreynslulaus. Ætli ég
megi samt ekki reikna með því núna
þegar ég lýk afskiptum af Óperunni
að ég finni til saknaðar. Ég tilkynnti
í stjórninni fyrir nokkru að ég hefði
ákveðið að hætta sem stjórn-
arformaður enda er þetta orðinn
nokkuð góður tími. Það er góð til-
finning að hætta þegar vel gengur.
Um 60 þúsund gestir hafa komið að
sjá óperuuppfærslur og atburði á
vegum Óperunnar frá því að hún
flutti í Hörpu fyrir um fjórum árum.
Viðtökurnar sýna að óperan sem
listgrein er að styrkjast og ég er
stoltur af að hafa verið þátttakandi í
þeim árangri sem náðst hefur,
ásamt fjölmörgum öðrum auðvitað,
og þá nefni ég í því sambandi sér-
staklega óperustjórann Stefán Bald-
ursson. Mér finnst gott að vita af
Óperunni í góðum höndum þeirra
frábæru söngvara sem við eigum í
dag. Þá er alveg einstakt fólk sem
kemur að stjórn hennar og starfi.“
Fjársvelt sjálfseignarstofnun
Rekstur Íslensku óperunnar hef-
ur aldrei verið auðveldur og segir
Júlíus það hafa verið mikið þrek-
virki að koma henni á fót. „Ég held
að öll excel-skjöl hefðu sýnt að það
væri engin forsenda fyrir óp-
erustarfsemi á Íslandi þegar eld-
huginn Garðar Cortes hafði frum-
kvæði að stofnun Íslensku
óperunnar. Enda var það svo að við
sem sungum við Óperuna á þeim
tíma vorum tilbúin til að taka okkur
lægri laun svo hlutirnir gætu geng-
ið. Þegar starfsemin var komin í
fastari skorður fóru tónlistarmenn,
eðlilega, fram á full laun fyrir sína
vinnu og þá verður reksturinn um
leið þyngri. Í kjölfarið varð opinber
stuðningur forsenda þess að hægt er
að reka Óperuna.“
Efnahagshrunið setti verulegt
strik í reikninginn og bendir Júlíus á
að fjárframlög frá hinu opinbera
hafi lækkað í krónutölu frá árinu
2007, ólíkt framlögum til annarra
sambærilegra menningarstofnana.
„Óperan er ekki ríkisstofnun heldur
sjálfseignarstofnun, sem er mjög
heppilegt form að mörgu leyti enda
er okkur hægara um vik að leita að
samstarfs- og stuðningsaðilum til að
styrkja okkar rekstrargrundvöll.
Við sjáum það hins vegar að þegar á
móti blæs í samfélaginu eru það
stofnanir eins og Óperan sem sitja
eftir og verða frekar fórnarlömb
niðurskurðar en stofnanir ríkisins,
sem hafa þá lögbundnu hlutverki að
gegna. Í dag er staðan sú að Óperan
greiðir meira til opinberra aðila í
formi húsaleigu og staðgreiðslu af
launum en sem nemur styrk ríkisins
til starfsemi hennar. Við erum því
varla baggi á hinu opinbera eins og
heyrst hefur. Tekjur okkar af miða-
sölu eru líka hærri en ríkisframlagið
sem verður að teljast gott af menn-
ingarstofnun. En til að skapa Óp-
erunni listrænt svigrúm er nauðsyn-
legt að hækka fjárframlög til
hennar.“
Gamla bíó, Sinfóníuhljómsveit
Íslands og Harpa
Leiga á aðstöðu í Hörpu er stór
hluti af rekstrargjöldum Óperunnar
en Júlíus segir það hafa verið nauð-
synlegt skref að færa starfsemi
hennar í Hörpu. „Auðvitað sakna ég
Gamla bíós en raunveruleikinn var
hins vegar sá að þó við hefðum fyllt
hvert einasta sæti og leyft fólki að
sitja í stigaganginum var tap á
hverri sýningu. Húsið var bara ein-
faldlega of lítið. Fyrir utan það er
hljómurinn í Hörpu allt annar enda
sérstaklega sem byggt tónlistarhús.
Við sjáum líka hversu áhugi á óp-
erulistinni hefur stóraukist með
flutningnum sem hefur skilað sér í
meiri aðsókn. Það er líka alveg
óhætt að fullyrða að sýningar í
Hörpu hafa verið í háum gæða-
flokki. Það sýna meðal annars dóm-
ar sem við höfum fengið í erlendum
óperutímaritum.“
Til tals hefur komið að sameina
starfsemi Íslensku óperunnar og
Sinfóníuhljómsveitar Íslands. Slíkt
rekstrarform er þekkt á Norð-
urlöndum og gæti orðið nokkurt
hagræði í því fyrir Óperuna. Júlíus
segir þó mestu skipta að tryggja
framtíð listgreinarinnar. „Ég fór á
fund menntamálaráðherra í fyrra
með Stefáni Baldurssyni, óperu-
stjóra, og við ræddum um framtíð
Íslensku óperunnar. Í kjölfarið af
þeim fundi var stofnuð nefnd, sem
enn er að störfum, og fjallar um
aukið samstarf Sinfóníuhljómsveitar
Íslands og Íslensku óperunnar. Ein
af þeim leiðum sem hafa verið skoð-
aðar er sameining en fljótlega kom í
ljós mikilvægi þess að tryggja Óp-
erunni sem mest listrænt sjálfstæði
og því er ég sjálfur sammála. Aukið
samstarf þessara tveggja menning-
arstofnana er álitlegri niðurstaða en
sameining. Mér er þó mest í mun að
framtíð listformsins verði tryggt og
í góðum höndum.“
Draumur að setja upp Wagner
og verk ungra tónskálda
Uppsetning á óperu er aldrei ódýr
og ef aðsókn er dræm takmarkar
það getu Óperunnar til að setja upp
ný verk í kjölfarið. „Það hefur auð-
vitað gerst að við höfum þurft að
fresta sýningum vegna þess að við
höfum orðið að safna fjárhagslegum
kröftum. Sætanýting er þó gífurlega
góð hjá okkur og fáar óperur í heim-
inum sem geta státað af annarri eins
nýtingu. Þrátt fyrir að sætafjöldinn
hafi farið úr 500 í Gamla bíói í um
1.400 í Hörpu eru tölur um sætanýt-
ingu ekki síðri eftir flutninginn,“
segir Júlíus Vífill. „Auðvitað eru
mörg verk óperutónskálda sem enn
hafa ekki verið færð upp í Hörpu en
gaman væri að sjá verk eftir Rich-
ard Strauss, Wagner og meistara
eins og Britten og Stravinsky. Eins
og Wagner er dáður af þeim sem
þekkja hann þá er stór hópur sem
treystir sér ekki á Wagner-óperur
enda flestar mjög langar. Það er
hins vegar nauðsynlegt ef við ætlum
að kalla Íslensku óperuna okkar
þjóðaróperu að hún hafi burði til að
sýna meiri breidd tónbókmenntana
og virka hvetjandi fyrir ung tón-
skáld jafnvel þó óvissa geti verið um
aðsókn. Síðan er það hitt að við vit-
um aldrei hvaða verk slá í gegn. Við
renndum blint í sjóinn með óperuna
Ragnheiði, sem síðan reyndist æv-
intýraferð og sló öll aðsóknarmet og
hefur laðað að yngra fólk og kynnt
því óperulistina. Uppeldishlutverkið
er eitt mikilvægasta hlutverk Ís-
lensku óperunnar.“
Samanburður framlaga í milljónum króna
2007 2015 Breyting í % 2007 Raun-hækkun/
framreiknað Lækkun
Íslenski dansflokkurinn 107 132 24% 166 -20%
Íslenska óperan 176 171 -3% 272 -37%
Kvikmyndasjóður 586 725 24% 908 -20%
Sinfóníuhljómsveit Ísl. 453 1.000 121% 702 43%
Þjóðleikhúsið 610 800 31% 945 -15%
Alls 1.932 2.828 46% 2.992 -5%
Aðsókn og sætanýting
Verk ár Gestafjöldi Sýningafjöldi Meðalaðsókn sætanýting
Ariadne á Naxos 2007 2.396 6 399 84%
Óperuperlur 2007 1.060 4 265 56%
La traviata 2008 7.611 16 476 101%
Cosi fan tutte 2008 2.371 5 474 100%
Dagbók Önnu Frank 2008 334 1 334 71%
Cavalleria rusticana/Pagliacci 2008 4.574 9 508 107%
Janis 27 2008 4.263 14 305 64%
Óperuperlur 2009 1.300 5 260 55%
Ástardrykkurinn 2009 5.268 13 405 86%
Rigoletto 2010 4.350 10 435 92%
Svanasöngur 2011 375 2 188 40%
Perluportið 2011 657 2 329 69%
Töfraflautan 2011 12.315 12 1.026 72%
La Boheme 2012 9.793 8 1.224 86%
Il Trovatore 2012 6.096 6 1.016 72%
Carmen 2013 8.464 7 1.209 85%
Ragnheiður 2014 12.559 9 1.395 99%
Don Carlo 2014 5.708 5 1.142 81%
Ragnheiður 2014 2.691 2 1.346 95%
Samtals 92.185 163 Meðalaðsókn á ári: 11.523 gestir
» Óperan er ekki ríkisstofnun heldur sjálfseign-arstofnun, sem er mjög heppilegt form að
mörgu leyti enda er okkur hægara um vik að leita
að samstarfs- og stuðningsaðilum til að styrkja
okkar rekstrargrundvöll. Við sjáum það hins vegar
að þegar á móti blæs í samfélaginu eru það stofn-
anir eins og Óperan sem sitja eftir
Billy Elliot (Stóra sviðið)
Mið 27/5 kl. 19:00 Fim 4/6 kl. 19:00 Fim 11/6 kl. 19:00
Fös 29/5 kl. 19:00 Fös 5/6 kl. 19:00 Fös 12/6 kl. 19:00
Lau 30/5 kl. 19:00 Lau 6/6 kl. 19:00 Lau 13/6 kl. 19:00
Sun 31/5 kl. 19:00 Sun 7/6 kl. 19:00 Sun 14/6 kl. 19:00
Mið 3/6 kl. 19:00 Mið 10/6 kl. 19:00
Fjölskyldusýning í hæsta gæðaflokki - ósóttar pantanir seldar daglega
Er ekki nóg að elska? (Nýja sviðið)
Fim 28/5 kl. 20:00 Fös 29/5 kl. 20:00
Nýtt verk eftir Birgi Sigurðsson - síðustu sýningar
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Fös 29/5 kl. 20:00 Lau 6/6 kl. 20:00
Síðustu sýningar
Hystory (Litla sviðið)
Sun 31/5 kl. 20:00 auka. Fim 4/6 kl. 20:00 aukas.
Nýtt verk eftir Kristínu Eiríksdóttur - síðasta sýning
Peggy Pickit sér andlit guðs (Litla sviðið)
Lau 30/5 kl. 20:00
Síðustu sýningar
Shantala Shivalingappa (Stóra sviðið)
Þri 2/6 kl. 20:00
Sýning á vegum Listahátíðar í Reykjavík
Blæði: obsidian pieces (Stóra sviðið)
Fim 28/5 kl. 20:00
Íslenski dansflokkurinn - Aðeins þessar sýningar
Billy Elliot –★★★★★ , S.J. Fbl.