Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2015, Qupperneq 47

10.5. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
nefndur á nafn. He sagði í viðtali við
The New Yorker að hann hefði allt-
af verið óvinsæll hjá íhaldsöflum í
Kína, en upp á síðkastið hefði
ástandið versnað: „Þeir eru ekki
jafn tilbúnir að leyfa virkar umræð-
ur.“ He hefur barist fyrir umbótum
í kínversku réttarfari og heldur því
fram að kínverski kommúnistaflokk-
urinn sé ólögleg samtök í Kína þar
sem hann sé ekki skráður.
Þessi nýja lína mælist ekki vel
fyrir hjá kínverskum mennta-
mönnum, að því er segir í frétta-
skýringu um málið í The Wash-
ington Post. Vísa margir til þess að
kommúnisminn sé innfluttur frá
Vesturlöndum. Xia Yeliang, gesta-
fræðimaður hjá Cato-stofnuninni í
Washington, sem var hagfræðingur
við Peking-háskóla þar til hann var
rekinn árið 2013, að hann segir fyrir
skoðanir sínar, vænir kínversk yfir-
völd um hræsni í The Washington
Post. „Var Karl Marx austur-
lenskur?“ spyr hann. „Voru ekki
marxismi og sósíalismi fengnir frá
vestrinu?“
Flokksstefna í listum
Forsetinn vill líka leggja línuna í
listum. Listamenn ættu að „fylgja
stefnu flokksins í listum,“ sagði Xi
þegar hann ávarpaði listamenn og
rithöfunda í Peking í október í
fyrra. Þeir ættu ekki að „missa fót-
festuna í sjávarföllum markaðs-
hagkerfisins né missa áttanna þegar
þeir [svöruðu] spurningunni „hverj-
um eigi að þjóna““. Samkvæmt frétt
fréttastofunnar Xinhua af ræðunni
sagði hann listamönnum hvernig og
hvað þeir ættu að skapa: „Notið
anda raunsæis og rómantískra til-
finninga til að lýsa upp hið raun-
verulega líf, notið ljós til að hrekja
brott myrkrið og hið góða til að
sigra ljótleikann. Leyfum fólki að
sjá hið góða, fyllast von, eiga sér
drauma.“
Einnig hefur verið harðar tekið á
andófi eftir að Xi varð forseti. 44
blaðamenn sitja í fangelsi í Kína,
samkvæmt samtökunum CPJ,
Nefnd til varnar blaðamönnum,
fleiri en í nokkru öðru landi. Þekktir
lögmenn, sem hafa látið að sér
kveða í mannréttindamálum, hafa
verið settir í fangelsi.
Í febrúar í fyrra var
útgefandi frá Hong
Kong, sem ætlaði að
gefa út gagnrýna
ævisögu um Xi, hand-
tekinn þegar hann
kom til meginlands
Kína. Hann var
dæmdur í tíu ára
fangelsi fyrir að smygla sjö málning-
ardósum.
Nýtt valdakerfi
Eftir að Xi komst til valda hefur
málflutningur gegn Bandaríkjunum
og vestrænum áhrifum farið vax-
andi. Samkvæmt athugun blaðsins
Christian Science Monitor þrefald-
aðist fjöldi and-vestrænna greina í
Dagblaði alþýðunnar, málgagni kín-
verska kommúnistaflokksins, milli
2013 og 2014. Umræðan snýst þó
ekki bara um andúð á öllu vestrænu
og þá sérstaklega bandarísku, held-
ur einnig hvernig Kína eigi að leysa
Bandaríkin af hólmi sem heimsveldi.
Blaðamaðurinn Fareed Zakaria
skrifaði í vikulegum dálki sínum í
The Washington Post í nóvember í
fyrra að Kínverjar væru að reyna að
skipta út því valdakerfi, sem Banda-
ríkjamenn komu á eftir að heims-
styrjöldinni síðari lauk 1945, fyrir
sitt eigið.
Slíkur málflutningur hefði vissu-
lega alltaf verið til staðar, meira að
segja í valdatíð hins rósama Hus
Jintaos, en hin nýja lína gæti mark-
að mestu stefnubreytingu í alþjóða-
stjórnmálum í aldarfjórðung, að
mati Zakarias.
Hann rekur í greininni hvernig
kínverskir ráðamenn reyni ávallt að
finna sér vettvang þar sem Banda-
ríkjamenn séu ekki fyrir á fleti.
Fyrir ári kom Xi fram á ráðstefnu
um samskipti og uppbyggingu
trausts í Asíu. Ráðstefnuna héldu
lítt þekkt samtök og segir Zakaria
að helsti kosturinn við hana fyrir
Kínverja hafi virst vera fjarvera
Bandaríkjamanna. Í ræðu sinni þar
sagði Xi að það væri hlutverk „þjóða
Asíu að reka málefni Asíu … og
tryggja öryggi Asíu“. Eins og Zak-
aria bendir á hefur aðeins eitt ríki
utan Asíu leikið lykilhlutverk í að
tryggja öryggi í Asíu.
Besta dæmið um viðleitni Kín-
verja til að hasla sér völl og snið-
ganga um leið Bandaríkin er senni-
lega hinn nýi fjárfestingarbanki
fyrir Asíu, AIIB, sem stofnaður var
í byrjun apríl.
Rétt áður en fresturinn til að ger-
ast stofnaðili að bankanum rann út
rigndi inn umsóknum, þar á meðal
frá ríkjum, sem ekki teljast meðal
helstu bandamanna Kínverja. Þar
má nefna Taívan og Noreg. Í frétt-
um sagði að meira að segja kín-
verskir ráðamenn hefðu verið gátt-
aðir á áhuganum.
46 ríki sóttust eftir því að taka
þátt í stofnun bankans, sem á að
hafa aðsetur í Peking. Kínverjar
áttu von á að áhuginn yrði mestur
meðal ríkja í Asíu, en fjöldi ríkja ut-
an álfunnar slóst í hópinn, þar á
meðal 14 af 20 helstu iðnaðarþjóða
heims. Í þeim hópi eru Brasilíu-
menn, Frakkar, Rússar og Þjóð-
verjar. Íslendingar eru einnig meðal
stofnþjóðanna.
Bandaríkjastjórn lagðist gegn
stofnun bankans, en Kínverjar
ákváðu að bjóða þeim byrginn. Blað-
ið The New York Times hefur eftir
bandamönnum Bandaríkjamanna að
stjórnvöld í Washington hafi gagn-
rýnt bankann á þeim forsendum að
hann væri úthugsuð tilraun til að
grafa undan Alþjóðabankanum og
Þróunarbanka Asíu, al-
þjóðlegum fjármála-
stofnunum þar sem
Bandaríkjamenn og
Japanar hafa tögl og
hagldir.
Staðreyndin er hins
vegar sú að þær fjár-
málastofnanir þar sem
Bandaríkjamenn hafa
mest ítök anna ekki eftirspurn eftir
fjármagni til að leggja vegi, járn-
brautarteina og leiðslur og Kínverj-
ar eiga drjúga sjóði.
Þegar Bretar, sem löngum hafa
verið dyggustu bandamenn Banda-
ríkjamanna, ákváðu að vera með
vegna þess að Kína væri of stór
markaður til að þeir hefðu efni á að
sitja hjá var sem brysti stífla. Af
helstu bandamönnum Bandaríkjanna
í Asíu var aðeins Japan eftir. Suður-
Kórea ákvað að vera með og sömu-
leiðis Ástralía eftir að hafa gefið fyr-
irheit um annað.
Kínverskir ráðamenn eru að sögn
The New York Times sigri hrósandi
yfir því að bandamenn Bandaríkja-
manna í Asíu og Evrópu hafi farið
þvert gegn vilja þeirra.
„Hann hefur kjark til að sigrast á
hvaða tígri sem er, sama hversu
stór tígurinn er,“ segir í einu popp-
laginu um Xi Jinping. „Hann er
hvorki hræddur við himin, né jörð.
Okkur dreymir um að hitta hann.“
AFP
* Synirog dætur Kína fylgja þér
fram veginn,
hönd í hönd
Kínverska landsliðið datt í fyrra
niður í 97. sætið á lista FIFA yfir
bestu knattspyrnuþjóðir heims,
en hefur á þessu ári tekist að príla
upp í 82. sætið. Hæst hefur liðið
komist í 38. sætið árið 1998. Það
er sama sæti og Ísland vermir
núna eftir að hafa náð 33. sæti í
fyrra.
Þótt kínverska landsliðið hafi
ekki átt mikilli velgengni að fagna
(það er að segja karlalandsliðið,
kvennaliðið hefur verið í fremstu
röð um nokkurt skeið, komist
einu sinni í úrslitaleikinn í heims-
meistarakeppni og hafa unnið As-
íubikarinn átta sinnum) eru mikl-
ar kröfur gerðar til þess og hefur
komið til óeirða út af gengi þess.
Þess eru dæmi að sett hafi verið
afsökunarbeiðni á vefsíðu liðsins
hafi það leikið sérlega illa.
Þegar kínverska landsliðið tap-
aði 5-1 í vináttulandsleik fyrir
slöku liði Taílands 2013. Ekki var
betra fyrir stoltið að sjö leik-
mönnum taílenska landsliðsins
hefði verið skipt út fyrir ungliða.
Reiður múgur kom í veg fyrir að
rúta með landsliðinu kæmist í
burtu. Út brutust óeirðir og
særðust hundrað menn. Í Kína
eru mótmæli bönnuð og tekið á
þeim af hörku. Reiði blossaði
einnig upp á félagsmiðlum og var
helsta tillagan að landsliðið yrði
leyst upp.
Opinber viðbrögð voru vægð-
arlaus. Á síðum ríkisblaðsins
Fréttir frá Peking sagði að bætt
hefði verið við „nýjum kafla í
„skammarsögu“ landsliðsins“ og
ríkisfréttaveitan Xinhua sagði að
getuleysi í að halda boltanum, lé-
leg liðsheild og „einkum og sér í
lagi alger skortur á baráttuanda“
hefði leitt til „mest niðurlægjandi
ósigurs landsliðsins um árabil“
fyrir „unglingaliði“.
Allar forsendur ættu að vera í
hendi í Kína til að ná árangri í fót-
bolta. Áhuginn er mikill og þjóðin
fjölmenn. 1,4 milljarðar manna
ættu að vera drjúg uppspretta
fótboltamanna.
Stjórnvöld hafa náð árangri í
íþróttum með átaki. Kínverjar
sópuðu til sín gullverðlaunum á
Ólympíuleikunum 2008. Annað
er hvort þær aðferðir dugi í hóp-
íþróttum sem byggjast á liðsheild
og frumkvæði og frumkvæði ein-
staklingsins.
Gao Lin og Yu Dabao, leikmenn kínverska landsliðsins, fagna marki í vináttleik við Túnis í lok mars. Leiknum lyktaði
með jafntefli, 1-1. Kínverska landsliðið er um þessar mundir í 82. sæti á lista FIFA yfir bestu knattspyrnuþjóðir heims.
AFP