Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2015, Blaðsíða 56

V
ið erum full tilhlökkunar og von-
um að verkefnið eigi eftir að
þróast á spennandi og áhuga-
verðan hátt,“ sagði Christoph
Büchel í stuttri yfirlýsingu í vik-
unni, svissneski myndlistarmaðurinn sem bú-
settur hefur verið á Íslandi síðustu átta árin er
nú fulltrúi þjóðarinnar á hinum virta myndlist-
artvíæringi í Feneyjum sem hófst í gær. Nán-
ast ekkert lak út um fyrirhugað verkefni Büc-
hel fyrr en heimspressan greindi frá því sama
daginn, að hann myndi setja upp í aflagðri
kirkju í Feneyjum verkið Moskan – Fyrsta
moskan í hinum sögulega hluta Feneyja.
Óhætt er að segja að framkvæmdin hafi
vakið umtalsverða athygli og eftirtekt, áður en
sýningin var opnuð; til að mynda valdi Bloom-
berg fréttaveitan það efst á lista tíu athyglis-
verðustu skálanna á tvíæringnum. En einnig
kom í ljós að embætti sýslumanns Feneyja
leist ekki á hugmyndina og dró að afgreiða
leyfi fyrir sýningunni. Það var ekki fyrr en á
síðustu stundu, í orðins fyllstu merkingu, að
ljóst var að opnunarathöfnin gæti farið fram
og gestum verið hleypt inn í skálann.
Fjölbreytt fræðsludagskrá
Þrátt fyrir að Büchel hafi sett upp viðamiklar
innsetningar, og oft umdeildar, í merkum söfn-
um og liststofnunum, þá er hann lítið fyrir
sviðsljósið og hefur aldrei gefið fjölmiðlum
færi á viðtölum. Sýningarstjóri verksins, Nína
Magnúsdóttir, sem einnig er sambýliskona
listamannsins, svarar því fyrir verkefnið og
þegar rætt var við hana um miðja viku sagði
hún vinnuna „vera á síðustu metrunum“ en
þetta myndi hafast.
Þegar Nína er spurð að því hvort verkið sé
raunveruleg moska, svarar hún með óræðum
hætti: „Fólk má velta fyrir sér, hvar þau mörk
liggja …“
Hún bætir við að í moskunni verði metn-
aðarfull upplýsingaþjónusta og munu áhuga-
samir geta fylgst með dagskránni á vefnum
www.mosque.is. Allir eru velkomnir í bæna-
húsið eða íslenska skálann.
„Í því sem við köllum fræðsluhluta bygging-
arinnar er einskonar margnota kennslustofa
þar sem verður fjölbreytt dagskrá. Í músl-
imasamfélaginu hér í Feneyjum er fólk frá 29
þjóðum, og 30 með því íslenska, og þeir komu
með þá hugmynd að þar myndi hver þjóð
kynna sínar venjur og siði með sínum hætti,
hvort sem er í fyrirlestraformi eða til dæmis
kennslu í handverki eða samræðum, um hefðir
og menningu.“
Eins og ljósmyndir sýna, þá hefur á gólfi
þessarar fyrrverandi kaþólsku kirkju verið
komið fyrir bænateppum og svokölluðum mi-
hrab, bænaskoti sem sýnir stefnuna til Mekka
og þar munu múslimar iðka trú sína meðan ís-
lenski skálinn er opinn. Nína segir að í kapellu
við hliðina fari fræðslan fram. Þá er þar líka
skrifstofa imams, svæði fyrir börn, aðstaða til
að þvo sér fyrir bænir og annað sem tíðkast í
bænahúsum múslima.
Büchel hóf strax í undirbúningum samtal við
samfélög múslima í Feneyjum og á Íslandi.
„Þeir eru samstarfsaðilar í verkefninu og allt
hefur verið gert í nánum samskiptum við þá,“
segir Nína.
Vitaskuld er viðfangsefni sýningarinnar við-
kvæmt, eins og fréttir síðustu daga hafa sýnt,
þar sem embætti sýslumanns í Feneyjum dró
lengi að afgreiða leyfi fyrir skálanum. Fá að-
standendur sýningarinnar ekki þau viðbrögð
að þetta sé vogað viðfangsefni?
„Jú. Þetta hefur að sumu leyti verið mjög
þungt í vöfum …“ svarar Nína hikandi. „Þetta
hefur verið erfitt ferli, því eins og þú segir þá
er þetta erfitt viðfangsefni og hér í Feneyjum
hefur aldrei verið tilbeiðslustaður fyrir músl-
ima. Það er merkilegt í því ljósi hvað Feneyjar
eru mikil túristaborg. Í dag koma hingað fimm
til átta flugvélar á dag frá arabalöndum, yfir
helsta ferðamannatímann. Segja má að þetta
sé viss þjónusta sem borgin býður ekki upp
á.“
Múslimar þurfa því að halda í bænahús í
hinum nýrri hluta borgarinnar, á meginland-
inu, sem Nína segir vera um þriggja stund-
arfjórðunga ferð. En Büchel forðast ekki erfið
eða viðkvæm umfjöllunarefni í sinni list?
„Nei, og hann vinnur mikið beint inn í að-
stæður á hverjum stað og undirbýr sig áður
en að uppsetningunni kemur, rannsakar sögu-
legar forsendur og bakgrunn þeirra svæða og
jafnvel bygginga sem hann vinnur inn í,“ svar-
ar hún. „Hann vinnur alltaf mjög staðbundið
og hefur reynt að finna fleti á viðfangsefninu
sem eru áhugaverðir og kveikja samræður.
Við staðinn og samtímann. Hann tengir líka
aftur í sögulegar forsendur og hvað er brenn-
andi í samtímanum.“
Er samræðan sem verkin skapa mikilvæg?
„Já, tvímælalaust. Hún er stór þáttur verks-
ins.“
Lífrænt og lifandi ferli
Þegar Nína er spurð að því hvort tillagan sem
þau sendu til valnefndar, sem valdi þau sem
fulltrúa Íslands í Feneyjum, hafi verið eins og
útkoman er nú þá segir hún að hjá Büchel sé
þetta alltaf lífrænt og lifandi ferli.
„Christoph leggur upp með hugmynd og
konsept sem hann kynnti í þessu tilviki inn í
þessar aðstæður. Svo fór í gang samræða,
meðal annars við múslimasamfélagið, og verkið
þróaðist og það verður líka í stanslausri þróun
eftir opnunina. Við erum með það upplegg að
hér verði tungumálakennsla, í ítölsku fyrir inn-
flytjendur, í arabísku, sem múslimasamfélagið
mun sjá um, og jafnframt í íslensku ef áhugi
er hjá innflytjendum á að kynnast tungumáli
og menningu Íslands, mögulega með það fyrir
augum að sækja landið heim eða flytja til Ís-
lands.
Þetta verkefni kemur frá Íslandi og heima
fer innflytjendum nú fjölgandi. Innflytjendur
hafa verið fámennir þar til þessa enda ekki
auðvelt ferli að fá að verða Íslendingur.“
Þegar spurt er hvort Büchel hafi áður unnið
á svona beinan hátt með trúarbrögð í verkum
sínum, segir Nína að það hafi hann gert og
síðast í Tasmaníu í Ástralíu í vor sem leið.
„Það var hluti af stóru verki sem hann kallaði
„religious fair“ eða markað trúarbragðanna.
Þar bauð hann fólki allra trúarbragða sem iðk-
uð eru í landinu að kynna þau á einskonar
markaðstorgi í tvo daga. Það var mjög vel
heppnað.“
Þakklát fyrir stuðninginn
Nína segir að eftir opnun íslenska skálans
verði starfsfólk í honum, bæði á vegum músl-
imasamfélagsins og annað starfsfólk sem hefur
komið að undirbúningnum. „Við Christoph
komum til með að vera áfram í nánum sam-
skiptum við þau og komum aftur til að taka
þátt í dagskránni.“
Þegar spurt er um kostnaðinn við fram-
kvæmdina, sem eflaust er mikill, segir hún
mjög gott fólk hafa komið að verkefninu og þá
einnig lagt til fé. Þau séu mjög þakklát fyrir
allan þann stuðning. „Það er mjög mikið mál
að taka þátt í Feneyjatvíæringnum og ég held
það megi alveg endurhugsa hvernig staðið er
að því fjárhagslega,“ segir hún. „Með jafn tak-
mörkuðum fjármunum og við höfum er mjög
erfitt að framkvæma svona virkilega metn-
aðarfull verkefni.
Það hefur alltaf verið barningur hjá íslensku
þátttakendunum og líka núna, fjármagnið er of
lítið þótt allir ráðist engu að síður í metn-
aðarfull verk. Hér er einn helsti vettvangurinn
fyrir samtímalistir í heiminum.“
Að lokum sagði Nína að við uppsetningu
sýningarinnar hefðu þau ekki fundið fyrir
neinum neikvæðum athugasemdum um verkið
frá nágrönnum skálans þótt margir spyrðu
hvernig verkið kæmi til með að þróast. Mót-
staðan hefði einungis komið frá yfirvöldum,
eins og fyrr var frá greint og skapað óvissu
um opnunina fram á síðustu stundu.
ÍSLENSKI SKÁLINN Á FENEYJATVÍÆRINGNUM HEFUR VERIÐ OPNAÐUR MEÐ UMTÖLUÐU VERKI
„Þetta hefur verið
erfitt ferli“
„ÞETTA HEFUR AÐ SUMU LEYTI VERIÐ MJÖG ÞUNGT Í VÖFUM,“ SEGIR NÍNA MAGNÚSDÓTTIR, SÝNINGARSTJÓRI
ÍSLENSKA SKÁLANS Í FENEYJUM. ÞAR HEFUR MOSKAN, VERK CHRISTOPHS BÜCHEL, VERIÐ OPNUÐ.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Skrifstofa fyrir imam eða múslimaklerk er hluti
verks Christophs Büchel í íslenska skálanum.
56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.5. 2015
Á þriðju og síðustu tónleikum vetrarins í
tónleikaröðinni Konsert með kaffinu, í
menningarhúsinu Hannesarholti við Grund-
arstíg á morgun, sunnudag, klukkan 15,
munu þær Anna Jónsdóttir sópran, Þóra Pas-
sauer kontraalt og Brynhildur Ásgeirsdóttir
píanóleikari, flytja tónlist eftir Johannes
Brahms og Pál Ísólfsson. Hárómantísk ein-
söngslög eftir þá stallbræður, eins og segir í
tilkynningu, en einnig 5 dúetta op. 66 eftir
Brahms.
Brahms samdi dúettana sumarið 1875 í
Ziegelhausen í nágrenni Heidelberg og voru
þeir frumfluttir í Vínarborg 29. janúar 1978.
Sönglögin og dúettarnir fjalla í aðalatriðum
um fegurð og duttlunga lífsins og ástarinnar.
TÓNLEIKAR Í HANNESARHOLTI
KAFFIKONSERT
Flytjendurnir á tónleikunum, Anna Jónsdóttir,
Brynhildur Ásgeirsdóttir og Þóra Passauer.
Hluti nafnlauss verks eftir Hrönn Einarsdóttur
sem gefur að líta á sýningunni í Ketilhúsinu.
„Sköpun bernskunnar“ nefnist samsýning
sem verður opnuð í Listasafninu á Akureyri,
Ketilhúsi, í dag, laugardag, klukkan 15. Þátt-
takendur eru nemendur úr öllum leik- og
grunnskólum Akureyrar, tíu starfandi mynd-
listarmenn og Leikfangasýningin í Friðbjarn-
arhúsi.
Þema sýningarinnar er börn og sköpun
þeirra. Hugmyndin var að blanda saman list
starfandi myndlistarmanna, sem fást við
bernskuna í víðum skilningi, og verkum eftir
börn og leikföngum þeirra. Stefnt er að því
að sýningin verði árviss viðburður með nýj-
um þátttakendum ár hvert.
SAMSÝNING Í KETILHÚSINU
BERNSKUVERK
„Komdu í kvöld“ er yf-
irskrift minningartónleika
sem haldnir verða í Saln-
um í Kópavogi í kvöld,
laugardag, um lagahöfund-
inn vinsæla Jón Sigurðs-
son, sem margir þekktu á
sínum tíma sem „Jón í
bankanum“.
Jón Sigurðsson á heið-
urinn af nokkrum kunnustu dægurperlum ís-
lenskrar tónlistarsögu en í ár eru níutíu ár frá
fæðingu hans. Meðal laga sem Jón samdi eru
„Einsi kalda úr eyjunum“, „Ég er kominn
heim“, „Komdu í kvöld“ og „Úti í Hamborg“.
Þór Breiðfjörð, Jögvan Hansen, Hera
Björk, Gunni og Felix, Hjördís Geirsdóttir og
fleiri munu sjá um sönginn en hljómsveit-
arstjórn er í höndum Pálma Sigurhjartar-
sonar.
MINNAST JÓNS Í BANKANUM
KOMDU Í KVÖLD
Jón Sigurðsson
Menning
Inngangurinn í hina afhelguðu kirkju og klaustur
Abbazia della Misericordia, sem hýsir Moskuna.
Múslimi þvær sér fyrir bænir, í þvottaaðstöðu
eins og þekkist í hefðbundnum moskum.