Fréttablaðið - 24.01.2015, Blaðsíða 80

24. janúar 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 36
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
Leiðtogar Evrópusambands-ins hafa margir hverjir verið uggandi vegna þing-kosninganna í Grikklandi á morgun. Sigurstrangleg-asti flokkurinn hefur statt
og stöðugt heitið grísku þjóðinni því
að sætta sig ekki lengur við þrýst-
ing frá Evrópusambandinu, held-
ur knýja fram niðurfellingu ríkis-
skulda og hverfa af braut hinna
ströngu aðhaldsaðgerða.
„Aðhaldsaðgerðirnar í Grikk-
landi hafa mistekist,“ sagði Alexis
Tsi pras, leiðtogi SYRIZA, í blaða-
grein nú í vikunni. „Þær hafa lamað
efnahagslífið og skilið stóran hluta
vinnuaflsins eftir án atvinnu. Þetta
er mannúðarvandi.“
Hann segir óhjákvæmilegt að
breyta þessu, semja upp á nýtt um
hinar íþyngjandi skuldir gríska
ríkissjóðsins og fá að minnsta kosti
þriðjung þeirra felldan niður.
Dræm viðbrögð
Viðbrögðin frá Evrópusamband-
inu hafa verið dræm. Skilaboðin
þaðan hafa öll verið á eina lund:
skuldir séu skuldir og því verði
ekki breytt.
„Það verður erfitt fyrir okkur að
gefa eftir skuldir eða bjóða skuld-
breytingar á þessu stigi,“ sagði til
dæmis Alexander Stubb, forsætis-
ráðherra Finnlands, fyrir fáum
dögum.
Angela Merkel Þýskalandskansl-
ari hefur meira að segja léð máls á
því, sem hún áður hefur sagt óhugs-
andi, að Grikklandi verði vísað úr
evrusamstarfinu komist SYRIZA til
valda og reyni að standa við kosn-
ingaloforðin. Aðstoðarmaður henn-
ar ítrekaði þó strax eftir að þessi
ummæli féllu að þýska stjórnin
hefði alls ekki skipt um stefnu: Enn
væri stefnt að því að Grikkland yrði
áfram meðal evruríkja.
Þá hefur núverandi stjórn Nýs
lýðræðis og PASOK sagt loforð
SYRIZA-flokksins fráleit og inni-
stæðulaus með öllu. Grikkir geti
ekki komist hjá því að greiða skuld-
ir sínar og það verði bara til þess að
auka á tjónið að fara að róta í því,
sem þegar er búið að semja um.
Evangelos Venizelos aðstoðar-
forsætisráðherra hefur sagt Tsi-
pras lofa fólki töfrabrögðum: „Tsi-
pr as lofar paradís á jörðu án fórna,
afturhvarfi til velmegunar með
einhverjum töfrabrögðum, eins og
hann væri Harry Potter.“
Vill halda í evruna
Þess ber þó að geta að Tsipras
hefur þrátt fyrir allt viljað halda
í evruna, rétt eins og langflestir
Grikkir. Samkvæmt skoðanakönn-
unum segjast nærri 75 prósent
Grikkja vilja hafa evruna áfram.
Hann vill hins vegar fá leiðtoga
Evrópusambandsins í lið með sér
við að gera breytingar. „Þar sem
aðhaldsaðgerðirnar hafa valdið
ofurskuldum í Evrópuríkjum, þá
viljum við nú efna til evrópskr-
ar skuldaráðstefnu, sem mun efla
hagvöxt í Evrópu til muna,“ sagði
Tsipras til dæmis í blaðagrein sinni
í vikunni.
Eitt af því sem Tsipras hefur
kallað eftir er að Seðlabanki Evr-
ópusambandsins hefji stórfellda
innspýtingu fjármagns til aðildar-
ríkjanna. Þessi ósk hans rættist nú á
fimmtudaginn, þegar Mario Draghi,
seðlabankastjóri ESB, skýrði frá því
að milljarðatugum evra yrði varið
til þess mánaðarlega að kaupa ríkis-
skuldabréf og önnur áhættusamari
verðbréf í aðildarríkjunum.
Fær fimmtíu þingsæti aukreitis
Samkvæmt skoðanakönnunum
getur SYRIZA reiknað með því að
Lofar grískri endurreisn
Vinstriflokkurinn SYRIZA virðist nokkuð öruggur um stórsigur í þingkosningunum í Grikklandi á morgun. Alexis Tsipras,
leiðtogi flokksins, boðar róttækar breytingar og heitir því að niðurlægingartímabil Grikklands sé brátt á enda.
FORYSTULAUSIR Kosningafundir Gullinnar dögunar hafa verið harla fjölmennir,
þrátt fyrir að forystusveit flokksins sitji að stórum hluta í fangelsi. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Í síðustu þingkosningum í Grikklandi vann Gullin dögun, flokkur þjóðernis-
sinna yst til hægri, mikinn sigur og kom í fyrsta sinn mönnum inn á þing.
Sextán mönnum, og varð þar með fjórði stærsti flokkurinn á þinginu.
Heldur daufara hefur verið yfir flokknum nú í kosningabaráttunni, en
það stafar ekki síst af því að meginhluti forystuliðs og þingflokks Gullinnar
dögunar situr í fangelsi.
Flokknum er engu að síður spáð 5 til 7 prósentum atkvæða, og þar með
allt upp í 20 þingmenn eða jafnvel rúmlega það. Fylgið hefur sem sagt
aukist þrátt fyrir að forsprakkarnir séu forfallaðir í kosningabaráttunni.
Leiðtogar flokksins neita því jafnan að Gullin dögun sé flokkur nýnas-
ista, en það breytir því ekki að fjölmiðlar og stjórnmálaskýrendur kenna
hann við nýnasisma, og hafa þar til marks bæði merki og fána flokksins,
yfirlýsingar flokksmanna og ekki síst framferði þeirra, sem kom þeim
beina leið í steininn.
GULLIN DÖGUN LIFIR ENN
ANDSTÆÐIR PÓLAR LE PEN SEGIST FAGNA SIGRI TSIPRAS, ÞÓTT HANN SÉ VINSTRA MEGIN
Í evrópskum fjölmiðlum hefur SYRIZA
einatt verið kallaður popúlistaflokkur,
flokkur sem stundar lýðskrum eða
lýðdekur, og þar settur í hóp með mis-
munandi öfgakenndum þjóðernisflokk-
um sem flestir eru á hægri vængnum
frekar en þeim vinstri.
Þetta eru flokkar á borð við Þjóð-
ernisfylkingu Le Pen í Frakklandi,
Svíþjóðardemókrata í Svíþjóð, Flokk
sannra Finna í Finnlandi, Frelsisflokkinn
í Hollandi, Norðurbandalagið á Ítalíu og
Danska þjóðarflokkinn í Danmörku, svo
nokkrir séu nefndir.
Í Frakklandi hefur Marine Le Pen lýst
yfir eindregnum stuðningi við SYRIZA,
jafnvel þótt sjálf sé hún langt til hægri
á hinu pólitíska litrófi: „Þetta gerir mig
ekkert að herskáum öfgavinstrimanni,“
sagði hún í viðtali við franska dagblaðið
Le Monde nú í vikunni. „Við erum ekki
sammála allri stefnuskrá þeirra, sér-
staklega ekki því sem lýtur að innflytj-
endamálum, en við yrðum himinlifandi
ef þeir sigra.“
Það sem hún segist eiga sameiginlegt
með SYRIZA er andstaðan við Evrópu-
sambandið, eða það sem hún kallar
„alræðishyggju Evrópusambandsins og
bandamanna þess á fjármálamörkuð-
unum“.
SYRIZA horfir samt öðruvísi á málið.
Leiðtogi flokksins, Alexis Tsipras, hefur
tekið skýrt fram að hann vilji alls ekki
að Grikkland hætti að nota evruna.
Hann segir hins vegar að aðhaldsað-
gerðirnar séu að ganga af lýðræðinu í
Evrópu dauðu: „Ef öflum framfara og
lýðræðis tekst ekki að breyta Evrópu, þá
verða það Marine Le Pen og banda-
menn hennar yst á hægri vængnum
sem breyta henni fyrir okkur.“
MARINE LE PEN Lítur á
SYRIZA sem bandamann
sinn í andstöðu við Evrópu-
sambandið. NORDICPHOTOS/AFP
SKULDAKLAFI GRÍSKA RÍKISINS
© GRAPHIC NEWSHeimildir: AGS, Societé Generale, Financial Times
Gríska ríkið skuldar nú 317 milljarða evra. Sú fjárhæð nemur um það
bil 175 prósentum af vergri landsframleiðslu Grikklands. SYRIZA vill að
þriðjungur skuldanna hið minnsta verði afskrifaður.
400
300
200
100
0
Skuldir gríska ríkisins (í milljörðum evra) Skuld: 317 milljarðar evra
08
2014 15 16 17 18 19 20 21 22
175% 168% 157% 149% 142% 135% 128% 122% 117%
09 01 11 12 31 41
Október 2009: Skuldakreppan hefst
Tvíhliða lán
á evrusvæðinu
53 ma €
Seðlabanki ESB 27 ma €
AGS 24 ma €
Aðrir 17 ma €
2010-14: Grikkland
fær 206,9 milljarða
evra* í björgunarlán
59,5 1
milljarðar evra
prósent björgunar-77
sjóðanna fara til grískra
nka og til banka ba
sem eiga grísk
ldabréfsku
Evrópski fjármálastöðug-
leikasjóðurinn (EFSF)
142 ma €
Markaðsskuldir (aðrir
bankar en seðlabankar)
54 ma €
* Þríeykið svonefnda (evruríkin, Evrópski seðlabankinn og AGS) hefur heitið Grikkjum alls
282,6 milljörðum evra, fyrst 110 milljörðum árið 2010 og svo aftur 172,6 milljörðum árið 2012.
Til þessa hafa Grikkir fengið 206,9 milljarða greidda út í 23 hlutagreiðslum.
** AGS reiknar með hagvexti upp á 4,9 prósent að meðaltali á ári. Gríska fjármálaráðuneytið
spáir 2,9 prósenta hagvexti á þessu ári.
Lækkun ríkisskulda** (hlutfall af vergri landsframleiðslu)
7% 11% 8% 7% 7% 7% 6% 5%
350ma€ 321ma€
263ma€
300ma€
ALEXIS TSIPRAS Á FJÖLMENNUM KOSNINGAFUNDI Leiðtogi SYRIZA þykir eiga góða möguleika á því að verða næsti forsætisráðherra Grikklands. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Aðhaldsaðgerðirnar í Grikklandi hafa mistekist.
Þær hafa lamað efnahagslífið og skilið stóran hluta
vinnuaflsins eftir án atvinnu. Þetta er mannúðarvandi.
Alexis Tsipras
fá 35 prósent atkvæða, eða jafnvel
meira. Hægriflokkurinn Nýtt lýð-
ræði, sem síðan 2012 hefur verið
í forystu samsteypustjórnar með
gamla sósíalistaflokknum PASOK,
nær ekki 30 prósentum atkvæða,
ef talning upp úr kjörkössunum
verður á sömu nótum og skoðana-
kannanir benda til.
Kosningalög í Grikklandi eru
þannig að sá flokkur, sem flest
atkvæði fær, nýtur þess sérstaklega
við úthlutun þingsæta. Eftir að búið
er að úthluta 250 af 300 sætum á
þinginu fær atkvæðaflesti flokkur-
inn þau 50 sem eftir standa til þess
að tryggja að hann eigi auðveldara
með að mynda meirihlutastjórn.
Þannig að jafnvel þótt ekki muni
nema prósentubroti á SYRIZA og
Nýju lýðræði þegar úrslitin liggja
fyrir, þá fær sá flokkur sem stend-
ur betur ótvírætt forskot til stjórn-
armyndunar. Þessi regla gerir það
að verkum að 35 prósent atkvæða
myndu skila SYRIZA 144 þingsæt-
um á 300 manna þjóðþingi Grikk-
lands.
0
3
-1
2
-2
0
1
5
2
3
:5
5
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
6
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
8
4
-A
6
4
C
1
7
8
4
-A
5
1
0
1
7
8
4
-A
3
D
4
1
7
8
4
-A
2
9
8
2
8
0
X
4
0
0
1
A

F
B
1
1
2
s
_
2
3
_
1
_
2
0
1
5
C
M
Y
K