Morgunblaðið - 27.06.2015, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 2015
SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Í bæjarhlaði á Skerðingsstöðum í
Hvammssveit stendur gamall stræt-
isvagn og bryður mélin. Gæðing-
urinn er merktur leið 8. Var lengi til
brúks í borginni og fór um Laugar-
áshverfið. Í Dalasýslu verður í þess-
ari Morgunblaðsgrein þó farin önn-
ur leið, það er Fellsströnd, fyrir
Klofning og inn Skarðsströnd. Þetta
er 93 kílómetra spotti sem er fáfar-
inn, enda er þar ekki margt sem
telst aðdráttarafl í ferðaþjónustu.
En það kann að breytast. Hér er
ægifögur náttúra, lítt spillt af
mannana menjum. Einnig nafntog-
aðir sögustaðir. Og við fjörur og
fjöll er örninn stundum á sveimi.
Hér er kóngsríki arnarins.
Sjá til sveimandi arna
Leiðin liggur um Vestfjarðaveg
inn Hvammssveit frá Búðardal, en
rétt áður en komið er að Svínadal er
beygt til vinstri inn á skýrt merktan
Fellsstrandarveg, malarborinn og
hlykkjóttan. Það er forsmekkurinn;
hér erum við komin í hið gamla Ís-
land. Þjóðminjasafn í raunheimi.
Gjarnan eru þarna gömul hús og
margir bæir komnir í eyði. Hér
stendur tíminn í stað svo áratugum
nemur.
En hér eru merkir staðir sem
vitna um menningu fyrr á tíð. Hér
er Krosshólaborg, klettastapi þar
sem landnámskonan Auður djúp-
úðga lét reisa krossa, enda gerðist
hún kristin áður almennt varð á Ís-
land. Til minningar um Auði er á
borginni steinkross mikill, reistur
fyrir um hálfri öld. Og héðan er
stutt að Hvammi, fæðingarstað
Snorra Sturlusonar, sagnameist-
arans sem lengst sat í Reykholti í
Borgarfirði.
Hvammur og Skerðingsstaðir eru
á sömu torfu. Talsvert utar, þá kom-
ið á Fellsströnd, er Staðarfell, höfð-
ingjastaður aldanna þar sem rekinn
var húsmæðraskóli lungann úr 20.
öld. Svo fóru grautargerð-
arakademíur úr móð og þá var flutt
í skólahúsið með meðferðarstöð
SÁÁ. Rétt 35 ár eru síðan starfsemi
þar hófst og í meðferð koma um 400
karlar á ári. Á veginum neðan við
bæinn sjást gjarnan á rölti strákar,
sem telja að sjái þeir til sveimandi
arna sem hafast við í hólmanum út
af Staðarfelli takist þeim verða edrú
til framtíðar.
Nokkru utan við lágan Ytrafells-
múla, sem þó setur sterkan svip á
umhverfið, er Vogur hvar er nýlegt
sveitahótel. Í nágrenni Vogs er
skóglendi áberandi þar sem Kjar-
laksstaðará fellur fram. Við bæinn
Kvennahól út undir Klofningi vekur
Möltukross sem festur er á girðing-
arhlið fyrir heimreiðina athygli. Þá
eru á húsum næpur eða húnar, líkir
því sem gerist á stjórnarbyggingum
í Kreml í Garðaríki. Þarna situr í
einbýli biskupinn Peter Michael
Micari og er einn í söfnuði sínum
sem er í kaþólskum anda.
Á útskaga þeim sem gengur fram
í Breiðafjörð – og er hér til umfjöll-
unar – er Klofningsfjall yst. Fram af
því gengur lágur rani, Klofningur
kallaður. Milli kletta og fjalls geng-
ur skarð sem þjóðvegurinn liggur
um. Þegar í gegnum það er komið
blasir Skarðsströnd við með útsýni
yfir allan norðanverðan Breiðafjörð,
þar sem Vaðalfjöllin eru áberandi
kennimark.
Horft frá hringsjánni
Af Klofningi, þaðan sem Langeyj-
arnes gengur fram, sést út nesið og
vestast er Snæfellsjökull. Séð frá
hringsjá á Klofningi ber margt
skemmtilegt fyrir augu, svo sem
strýturnar úti á miðjum firði. Þetta
eru Klakkseyjar. Sagt er að Dala-
maðurinn Eiríkur rauði hafi verið
þar um skeið fyrir rúmlega 1000 ár-
um. Það var í aðdraganda þess að
hann lagði í haf til Grænlands sem
síðar leiddi af sér landnám nor-
Kóngsríkið
við Klofning
 Í Dölum stendur tíminn nánast í stað  Farið fyrir
Strandir  Auðlindir víða að finna  Saga alda er víða
nálæg  Eigi skal gráta Björn bónda, sagði Ólöf ríka
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
 Minnismerki um Auði djúpúðgu er á stapanum Krosshólaborg í Hvammssveitinni.
 Í gömlu grautargerðarakademíunni á Staðarfelli er nú rekin meðferðarstöð SÁÁ.
Dalaleið
Grunnkort/Loftmyndir ehf.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ska
rðss
trön
d
Saur
bær
Klofningur
Hva
mm
ss
ve
it
Fellsströnd
 Blaðamaður kannar staðhætti á Klofningi.
 Sverð landnemans Geirmundar heljarskinns átti að vera á Grafardrangi
 Höfuðbólið og kirkjustaðurinn Skarð er ættarsetur margra alda.
 Minnismerki í Saurbæ um þrjú Dalaskáld.
„Hér er talsvert um ref og
mikilvægt að vinna á þeim
dýrbít og sigra,“ segir Guð-
mundur Thorarensen. Hann
er Skarðsstrendingur að
uppruna, er frá bænum
Heinabergi og stóð við af-
leggjarann þangað heim þeg-
ar blaðamaður var vestra.
„Héðan flutti ég sex ára
gamall með fólkinu mínu,
það er 1972, úr nánast ann-
arri veröld en hér er nú. Þá
var hér búið á flestum jörð-
um. En ég vil halda tengslum
við svæðið. Það er fínt að
skreppa hingað, standa með
kíkinn úti í vegkanti og leita
að grenjum sem maður ligg-
ur svo á með byssuna. Hér
eru vargar í véum.“
Verðum að sigra dýrbítinn
GUÐMUNDUR THORARENSEN LEITAR VARGA Í VÉUM
Grenjaskytta Guðmundur við heimreiðina að
Heinabergi með kíkinn góða í handarkrikanum.