Morgunblaðið - 27.06.2015, Qupperneq 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 2015
Til sölu grunnur af tveggja hæðar einbylishúsi á miklum útsýnisstað.
Grunnur og undirstöður hafa verið steyptar ásamt að lagnir komnar.
Frekari upplýsingar á fasteignasölu.
Laugarbrekka 23, HúsavíkLaugarbrekka 23, úsavík Sími: 461 2010
Um árabil hefur
staða AFLs sparisjóðs
verið erfið og óvissa um
rekstrarhæfi sem hefur
takmarkað möguleika
sjóðsins til að veita ein-
staklingum og sér-
staklega fyrirtækjum
öfluga fjármálaþjón-
ustu. Nú stendur sam-
runi AFLs sparisjóðs
og Arion banka fyrir
dyrum eftir að í ljós kom hve alvarleg
staða sparisjóðsins í raun er. Ráðist
er í samrunann til að koma í veg fyrir
frekara tjón og tryggja hagsmuni við-
skiptavina sparisjóðsins, starfsfólks,
stofnfjáreigenda og skattgreiðenda.
Þegar samruninn er um garð geng-
inn munum við hjá Arion banka
leggja okkur fram um að þjónusta vel
íbúa Fjallabyggðar og Skagafjarðar.
Við samrunann bætist útibú á Siglu-
firði við útibúanet bankans en Arion
banki er í dag með útibú bæði á Ólafs-
firði og Sauðárkróki.
Nokkur umræða hefur skapast um
AFL sparisjóð og fyrirhugaðan sam-
runa við Arion banka. Tel ég því rétt
að fara aðeins yfir forsögu málsins og
koma staðreyndum á framfæri.
Arion banki hefur
stutt við AFL frá 2009
Arion banki kom fyrst að AFLi ár-
ið 2009 þegar bankinn eignaðist
94,5% hlut í sparisjóðnum samkvæmt
ákvörðun FME. Sparisjóðurinn kom
mjög laskaður út úr fjármálahruninu.
Þrátt fyrir að Arion banki hafi nú um
árabil átt nánast allt stofnfé þá hefur
hann ekki haft eignlegt forræði yfir
sjóðnum og ekki haft aðrar upplýs-
ingar um rekstur sparisjóðsins en
fram koma í ársreikningum hans.
Þetta kann að hljóma einkennilega
þar sem stofnfé er nánast allt í eigu
bankans og AFL hluti af samstæðu
Arion banka, en þetta
hefur engu að síður ver-
ið raunin. Það gefur
auga leið að þetta hefur
ekki verið ákjósanleg
staða. Engu að síður
hefur Arion banki stutt
ötullega við AFL spari-
sjóð og reynt eftir
fremsta mætti að skýra
stöðu og framtíð sjóðs-
ins.
 Niðurfelling skulda:
Arion banki felldi
skilyrt niður skuldir
að fjárhæð 2,4 milljarðar króna á
árinu 2011 til að tryggja rekstr-
arhæfi sjóðsins en eigið fé var orð-
ið verulega neikvætt. Engir aðrir,
hvorki stofnfjáreigendur né aðrir,
lögðu AFLi til fjármagn á þeim
tíma.
 Fjármögnun: Arion banki er eini
aðilinn sem hefur veitt AFLi lang-
tímalán frá árinu 2009 og er í dag
eini lánveitandi AFLs fyrir utan
innstæðueigendur. Að auki hefur
bankinn breytt lánum sem ekki
voru víkjandi í víkjandi lán og
ítrekað framlengt lán til sjóðins.
 Stutt við rekstur: 60% af þjónustu-
tekjum sparisjóðsins eru til-
komnar vegna fjarvinnsluþjónustu
sem Arion banki hefur um árabil
keypt af AFLi.
 AFL boðinn til sölu: Á árinu 2011
auglýsti bankinn stofnfjárhluti
sína til sölu en hvorki fjárfestar né
aðrir stofnfjárhafar sýndu áhuga.
Eitt tilboð barst sem ekki var hægt
að ganga að.
 Stofnfjárhöfum gert kauptilboð:
Arion banki gerði öðrum stofnfjár-
höfum tilboð um kaup á þeirra hlut
og var þeim boðið 75% yfir bók-
færðu virði eiginfjár. Við þetta
jókst hlutur bankans úr 95% í rúm
99%, án þess þó að bankinn fengi
forræði yfir sparisjóðnum.
 Orðið við óskum stjórnvalda:
Stjórnvöld hafa ítrekað óskað eftir
svigrúmi til að koma að málum
sjóðsins og hefur það ávallt verið
veitt. En því miður þá kom ekkert
út úr þeirri viðleitni og engin rík-
isstjórn hefur verið tilbúin til að
leggja AFLi sparisjóði til fjár-
magn. Á sama tíma hafa aðrir
sparisjóðir þar sem ríkið fór með
meirihluta stofnfjár, sumir hverjir
í betri stöðu en AFL, sameinast
Landsbankanum og má þar nefna
SPKef, Sparisjóð Vestmannaeyja
og nú mögulega Sparisjóð Norður-
lands. Það má vel rökstyðja að sá
dráttur sem á málum varð vegna
þessara óska hafi aukið á tjón
bankans.
Frá árinu 2009 hefur Arion banki
þannig verið eini aðilinn sem hefur
raunverulega sýnt í verki að hann er
reiðbúinn að styðja við AFL sparisjóð
og þar með það samfélag sem sjóð-
urinn þjónustar.
Uppfyllti ekki eiginfjárkröfur
FME um síðustu áramót
Um síðustu áramót varð ljóst að
AFL sparisjóður uppfyllti ekki eig-
infjárkröfur Fjármálaeftirlitsins, en
Fjármálaeftirlitið hafði ekki fram-
kvæmt sérstaka skoðun á stöðu
sjóðsins fram að þeim tíma. Fékk
stjórn sjóðsins tímabundinn frest frá
eftirlitinu til að leiðrétta þá stöðu.
Ábending endurskoðenda sjóðsins í
ársreikningi AFLs fyrir árið 2014
sýnir glögglega hversu erfið staða
sjóðsins var. Í skýringum með árs-
reikningnum kemur meðal annars
fram:
 Eigið fé sjóðsins var 780 milljónir
króna og sjóðurinn uppfyllti ekki
kröfur Fjármálaeftirlitsins um eig-
infjárhlutfall.
 Ekki hafi tekist nægjanlega vel að
greiða úr málum viðskiptavina í
kjölfar efnahagshrunsins.
 Vanskil voru töluverð eða um 1,7
milljarðar króna og að upplýsingar
sem liggja þar til grundvallar á
einstökum lánum og lánasöfnum
séu ekki fullnægjandi.
 Lán voru færð niður um 460 millj-
ónir en að töluverð óvissa sé í því
mati.
 Á árinu 2012 færði sparisjóðurinn
til tekna, vegna ágreinings um lög-
mæti erlendra lána (skulda sjóðs-
ins), 941 milljón króna. Neikvæð
niðurstaða fyrir sjóðinn úr þeim
ágreiningsmálum gæti valdið því
að bakfæra þyrfti 711 milljónir
króna.
 Vafi lék á rekstrarhæfi sjóðsins og
óvissa ríkti um hvort sjóðurinn
gæti innleyst eignir og staðið við
skuldbindingar sínar við eðlileg
rekstrarskilyrði.
Alvarleg staða
Sökum þess að eignfjárkrafa AFLs
var komin langt undir lögbundin
mörk fékk Arion banki í samráði við
Fjármálaeftirlitið og Samkeppniseft-
irlitið heimild til að fara með yfirráð
yfir sparisjóðnum, með það að mark-
miði að selja sjóðinn. Ný stjórn var
kjörin sem skipuð er starfsfólki bank-
ans. Til að undirbúa söluferlið var
KPMG fengið til að meta útlánasafn
sjóðsins. Meðal annars í ljósi ábend-
ingar endurskoðanda í ársreikningi
þótti full ástæða til að gera það áður
en sjóðurinn yrði seldur.
Niðurstaða þeirrar úttektar sýndi
að staða sjóðsins var mun alvarlegri
en áður var talið. Taldi KPMG að
eignir sjóðsins væru ofmetnar um
rétt tæpan milljarð króna umfram
það sem áður var talið. Eftir að FME
og sérstakir kunnáttumenn, sem
höfðu eftirlit með söluferlinu, höfðu
yfirfarið vinnu KPMG þótt ógjörn-
ingur að halda áfram með söluferlið
og samþykkti Samkeppniseftirlitið að
Arion banki mætti sameina AFL
bankanum. Allir eftirlitsaðilar, Fjár-
málaeftirlitið, Samkeppniseftirlitið og
Seðlabankinn, voru þannig upplýstir
um alvarleika málsins og FME hefur
síðan áréttað að það telur mat KPMG
vera áreiðanlegt.
Ágreiningur um lögmæti
breytir ekki stöðunni
Fram hefur komið að ágreiningur
sé um lögmæti erlendra lána AFLs
sparisjóðs, þ.e. um hluta skulda sjóðs-
ins við Arion banka sem eru í erlendri
mynt. Til að taka á þessum ágreiningi
ákvað sjóðurinn að höfðu samráði við
Arion banka að leita til dómstóla.
Einn dómur er fallinn, AFLi í óhag,
þ.e. umrædd lán voru talin lögmæt.
Dómnum hefur verið áfrýjað til
Hæstaréttar. Það er rangt að úrlausn
þessara mála breyti einhverju um
grafalvarlega stöðu sjóðsins, það
myndi hún ekki gera jafnvel þó öll
álitamál féllu AFLi í vil.
Villandi umræða um
samfélagssjóð
Í lögum um sparisjóði er kveðið á
um samfélagssjóð. Slíkur sjóður
verður aðeins til við slit sparisjóðs ef
eigið fé er umfram stofnfé við slit
sjóðsins. Því miður fer fjarri að þetta
sé staðan hjá AFLi sparisjóði.
 Stofnfé AFL sparisjóðs er 1.522
milljónir króna.
 Um síðustu áramót vantaði 742
milljónir króna upp á að eigið fé
væri jafnt stofnfé sparisjóðsins.
 Í ofanálag eru eignir sjóðsins of-
metnar um tæpan milljarð króna
samkvæmt mati KPMG.
 Þau lagalegu ágreiningsmál sem
eru uppi á milli Arion banka og
AFLs vegna erlendra lána gætu í
besta falli, ef þau féllu öll sjóðnum í
vil, aukið eigin fé sjóðsins um 300
milljónir.
 Það er hins vegar líklegra að málin
falli sjóðnum í óhag og þá þarf að
bakfæra áðurnefndar 711 milljónir
króna.
 Allar líkur standa því til að eigið fé
sjóðsins sé verulega neikvætt.
Allt tal um samfélagssjóð í þessu
samhengi er því ábyrgðarlaust og að-
eins til þess fallið að villa um fyrir al-
menningi. Erfitt er að átta sig á hvað
mönnum gengur til með slíkum mál-
flutningi, á ég t.a.m. við ummæli bæj-
arstjóra Fjallabyggðar í fjölmiðlum. Í
þessu sambandi er einnig rétt er að
nefna að við slit sjóðsins munu óháðir
aðilar koma að málum og meta hvort
til staðar sé óráðstafað eigið fé.
Framtíðaráform Arion banka
í Fjallabyggð
Þegar samruni AFLs og Arion
banka verður um garð genginn þá
munum við hjá Arion banka veita íbú-
um í Fjallabyggð og Skagafirði góða
fjármálaþjónustu með reynslumikið
starfsfólk í forsvari. Á Siglufirði verð-
ur starfrækt útibú sem hefur burði til
að veita einstaklingum og fyr-
irtækjum öfluga fjármálaþjónustu.
 Við munum starfrækja útibú bæði
á Ólafsfirði og Siglufirði.
 Við munum verða með enn öflugri
þjónustu á Sauðárkróki.
 Áframhald verður á þeirri fjar-
vinnslu sem farið hefur fram fyrir
Arion banka á Siglufirði en um
helmingur starfsmanna AFLs
sinnir fjarvinnslu fyrir Arion
banka.
Vonir okkar standa til að eiga gott
samstarf og ánægjuleg viðskipti við
íbúa Fjallabyggðar og Skagafjarðar
og vera góður samstarfsaðili í þeim
verkefnum sem einstaklingar og fyr-
irtæki taka sér fyrir hendur.
Eftir Harald
Guðna Eiðsson »Ráðist er í samrun-
ann til að koma í veg
fyrir frekara tjón og
tryggja hagsmuni við-
skiptavina, starfsfólks,
stofnfjáreigenda og
skattgreiðenda.
Haraldur Guðni Eiðsson
Höfundur er forstöðumaður
samskiptasviðs Arion banka.
AFL sparisjóður og Arion banki
Hjúkrunarfræðingar
byrjuðu með hug-
myndina um verkfall á
sjúkrahúsum með því
að segja upp störfum í
kjarabaráttu og hindra
með þeim hætti starf-
semi sjúkrahúsanna,
því þeir höfðu ekki
verkfallsrétt, að þeirra
sögn, þá. Síðan fara
læknar í kjaradeilu við
ríkið í október 2014 og eru þá þegar
komnir með takmarkaðan verkfalls-
rétt sem var hagrætt eftir því sem
hentaði í stöðunni hverju sinni. Í apríl
2015 fara hjúkrunarfræðingar aftur í
kjaradeilu við ríkið og þá eru þeir
komnir með verkfallsrétt með tak-
mörkunum eins og læknar. Það hefur
engin skýring verið gefin á því hvern-
ig læknar og hjúkrunarfræðingar öðl-
uðust þennan verkfallsrétt. Lög-
reglumenn eru undir sömu lögum og
sjúkrahúsin. Þeir hafa ekki takmark-
aðan verkfallsrétt. Hvers vegna? Eru
þeir ekki nógu hálaunaðir til að geta
tekið ákvarðanir sem brjóta gegn
stjórnarskrárlögum eins og læknar
og hjúkrunarfræðingar hafa gert?
Undarlegt er að þeir sem eiga að
þjónusta sjúklinga geti tekið ákvörð-
um um það hvort eða hvenær sjúk-
lingur fái þjónustu og valda þeim
þannig bæði líkamlegum og and-
legum þjáningum. Það er spurning
hvort menntun brenglar hugarfarið
svo að menn skynji ekki mun á réttu
eða röngu? Hámenntaðir menn tóku
yfir bankana á sínum tíma og sóuðu
fjármunum eins og óvitar, sökktu
þjóðfélaginu í botnlausar skuldir sem
þjóðin á langan veg enn í að geta losn-
að við.
Þjóðin hefur verið þeirrar skoð-
unar að læknar og hjúkrunarfólk
ættu að hafa góð laun.
Það er samt ekki hægt
að styðja þá þvingunar-
aðferð sem notuð hefur
verið síðastliðna níu
mánuði. Hún tilheyrir
hvorki heiðarleika né
mennsku. Mér finnst
það ömurlegt að heyra
fólk tala um að það sé
verið að brjóta lög og
mannréttindi á hjúkr-
unarfræðingum, en
aldrei einu orði á að
brotin séu réttindi á sjúkum, þeir
virðast vera drasl sem fólki er sama
um.
Lög hafa verið sett á verkfall
hjúkrunarfræðinga og munu flestir
vera þeirrar skoðunar að eftir níu
mánaða þjónustuhömlur væri kominn
tími á að stöðva þetta þrátefli. Samt
hafa hjúkrunarfræðingar tækifæri til
að semja áður en gerðardómur yrði
settur. Ríkisvaldið þarf líka að hafa
það í huga um hvað þeir sömdu við
lækna. Hjúkrunarfræðingar eru par
nær læknum í menntun en verkafólki.
Þegar þessari maraþon-verkfalls-
hrinu lýkur verður að stokka upp
launakerfið því þetta ástand má ekki
koma upp aftur. Þá myndu verkfalls-
aðgerðir harðna og leiða til þess að lífi
sjúkra yrði fórnað fyrir málstaðinn,
því þeir eiga ekki stuðning nema ör-
fárra.
Sjúkir réttlausir
Eftir Guðvarð
Jónsson
Guðvarður Jónsson
»Undarlegt er að þeir
sem eiga að þjónusta
sjúklinga geti tekið
ákvörðun um það hvort
eða hvenær sjúklingur
fái þjónustu.
Höfundur er eldri borgari.
Aukablað alla
þriðjudaga