Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.2009, Qupperneq 38

38 föstudagur 10. júlí 2009 helgarblað
Valur Gunnarsson rithöfundur ræddi við Bergdísi Þrastardóttur, doktorsnema í Danmörku. Hún segist
ekki hafa mætt neinu nema velvild eftir hrunið og segir það tilbúning í fjölmiðlum að Íslendingar séu nú
hataðir um allan heim. Í Danmörku hugsi fólk minna um bíl og íbúð og meira um að hafa það gott.
Íslendingar hafa löngum notið góðs
af þjóðerni sínu í útlöndum. Á með-
an flestar aðrar Evrópuþjóðir hafa
einhvers konar sögulegt ósætti sín á
milli er Íslendingum alls staðar vel
tekið. Við höfum aldrei gert neinum
neitt, að minnsta kosti ekki síðan á
víkingaöld, og flestum þykir spenn-
andi að hitta Íslendinga.
Útlönd hafa einnig löngum heill-
að. Í Íslendingasögunum eru margar
sögur af ferðum Íslendinga um heim-
inn og sigrum þeirra erlendis. Þeir
virðast ávallt rísa til æðstu metorða,
sé sögunum trúað, hvort sem það er
við hirð Noregskonungs eða Býsans-
keisara. Ef til vill eru þetta ýkjur en
það er ljóst að velgengni í útlöndum
er í vitund þjóðarinnar eitthvað það
besta sem getur hent Íslending og
viðurnefnið „víðförli“ þótti með þeim
eftirsóknarverðustu.
Íslendingar sem útlagaþjóð
Líklega hafa útlönd sjaldnast heill-
að jafnmikið og einmitt nú þegar að-
stæður á heimavelli eru með versta
móti. Á meðan hver dagur virðist færa
fleiri hamfarafréttir heima við heldur
lífið í útlöndum áfram eins og vana-
lega. Stundum minnir þetta næstum
á myndina 28 Days Later, þar sem
Bretland er lagt í rúst af mannskæð-
um uppvakningum á meðan fólk-
ið þar talar um að hinum megin við
sundið horfi fólk ennþá á Simpsons
og kaupi í matinn eins og ekkert hafi
í skorist.
Leiðin til útlanda nú er lengri en
hún hefur verið lengi. Hrun krón-
unnar gerir það að verkum að það er
erfitt að búa annars staðar og á sama
tíma heyrum við reglulega sögur af
því að öllum heiminum sé orðið illa
við okkur. Svo virðist sem Íslendingar
séu, eftir 1100 ár, aftur orðnir að út-
lagaþjóð.
En er þetta endilega svo? Vissu-
lega er ekki lengur ódýrt að vera í út-
löndum, en verðhækkanir á Íslandi
hafa gert það að verkum að það er
ekki endilega dýrt heldur. Norður-
löndin eru vissulega dýr, en gengis-
lækkun sænsku krónunnar hefur gert
það að verkum að það er enn ódýr-
ara þar en hér. Það sama á jafnvel
við í Noregi, þar sem samkeppni er
meiri en á Íslandi. Danska krónan er
tengd við evruna og hefur því hækk-
að mest miðað við íslensku krónuna.
Danmörk er því líklega orðin dýrasta
Norðurlandið. Eigi að síður er hún
aðeins álíka dýr og Ísland. Í sumar-
skólanum í Árósum fara Íslending-
ar enn á barinn á hverju kvöldi og í
verslunarferðir í bæinn eins og ekk-
ert hafi í skorist. En hvernig er við-
horf Dana til Íslendinga nú, eftir að
tilraun landa okkar til að kaupa hana
upp runnu út í sandinn og þeir skildu
okkur eftir með reikninginn?
Hvers vegna hjálpa Danir ekki?
Bergdís Þrastardóttir hefur búið í
Danmörku í tvö ár og er í doktors-
námi í norrænum fræðum við Há-
skólann í Árósum.
„Ég átti afmæli í lok október rétt
eftir hrun og ákvað að leigja sal hér.
Maðurinn sem leigði mér salinn tjáði
mér reiði sína út af ástandinu. Hann
sagði að ef Árósar hefðu farið á haus-
inn hefði danska ríkið verið fljótt að
koma til bjargar, en hvers vegna væri
það svona tregt við að hjálpa Íslend-
ingum? Þetta er almennt viðkvæðið
hér og maður finnur fyrir mikilli sam-
úð. Ég fór jafnvel til Texas um daginn
og þar var ég dregin afsíðis af toll-
verðinum sem spurði mig áhyggju-
fullur hvort það væri ekki allt í lagi
með mig og fjölskyldu mína. Ég held
að þetta sé algert kjaftæði sem er í ís-
lensku blöðunum að fólki sé hent út
úr búðum fyrir að vera Íslendingar og
svona.“
Listin að „hygge sig“
Hún telur lífið í Danmörku þó talsvert
frábrugðið því sem hún á að venjast
á Íslandi. „Á Íslandi áttum ég og kær-
astinn minn nýjan bíl og íbúð á lán-
um. Við seldum bílinn áður en við
komum hingað en ætluðum okkur
að koma heim síðar og flytja í íbúð-
ina aftur. Nú erum við hætt saman en
eigum íbúð sem við getum ekki selt.
Hér á nánast enginn námsmaður bíl
eða íbúð. Flestir búa á stúdentagörð-
um og hjóla í skólann. Þess í stað eiga
þeir mun meiri frítíma og leggja mik-
ið upp úr að „hygge sig“, að hafa það
gott. Ég var hér að vinna með skól-
anum og kenndi spinning. Vinkonur
mínar voru alltaf að spyrja mig hvort
að ég ætlaði ekki að „hygge mig“
meira. Á endanum hætti ég að vinna.
Ég vil frekar sleppa því að eiga bíl og
hafa tíma til að slaka á.“
Það eru þó enn kostir við það að
vera Íslendingur í útlöndum. „Íslend-
ingar komast oft frekar langt hérna.
Ef Danir fá ekki rétta styrkinn eiga
þeir það til að gefast bara upp, en við
erum vön því að gera hlutina bara
sjálf. Á Íslandi er alltaf maður sem
þekkir mann og hlutunum er komið
í verk, en hér þarf lengri undirbún-
ingstíma. Maður er yfirleitt boðinn í
partí með mánaðarfyrirvara. Marg-
ir nemendur voru að kvarta yfir því
að það væri erfitt að fá hluti sem þeir
voru að skrifa útgefna. Ég og dansk-
ur strákur, sem er með íslenskt hug-
arfar og hefur búið á Íslandi, tókum
því upp á því að stofna skólablað fyrir
norrænu deildina. Einnig höfum við
haldið nemendaþing og í fyrra feng-
um við fimm gesti frá Íslandi, en í ár
verður þingið alþjóðlegra.“
Flatskjár og Á móti sól
Bergdís er langt í frá eini Íslend-
ingurinn í Árósum, en hún hefur ekki
mikil samskipti við aðra Íslendinga.
„Það er erfitt að kynnast Íslending-
um því þeir eru alltaf að koma og fara.
Bestu vinir mínir hér eru því Danir.
Það er ekkert mál að verða hluti af
einhverri Íslendingagrúppu ef maður
vill, en þá kemst maður ekki endilega
inn í samfélagið hér. Sumir Íslending-
arnir hérna halda fast í íslenska hug-
arfarið með flatskjá og svona. Það er
líka svo mikið drama í kringum Ís-
lendinga, þeir eru alltaf að fylgjast
með því hver er að byrja eða hætta
með hverjum. Þeir halda sig út af fyr-
ir sig og fara til Kaupmannahafnar til
að sjá Á móti sól spila á balli. Íslensk-
ar hljómsveitir eru þó eiginlega alveg
hættar að koma eftir hrun.“
En býst hún við að búa í Dan-
mörku hér eftir?
„Ég er náttúrlega Íslendingur og
einhvern tímann fer ég heim, en ég
ætla ekki að fara heim til þess að gera
ekki neitt. Það verður að vera ein-
hverja vinnu að hafa þar. En ég er enn
með heimþrá, og sakna fjölskyldu,
vina og íslenskrar náttúru.“
Valur Gunnarsson
Gott að vera í gósen-
landinu Danmörku
Lífið í Árósum Nemar hugsa frekar um að hafa það gott en að streða fyrir íbúð og bíl.
Bergdís Þrastardóttir Var spurð af landa-
mæraverði í Texas hvort ekki væri í lagi með
hana og fjölskylduna út af efnahagshruninu.