Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.2009, Blaðsíða 10

Jason Cowley segir í New Statesman
að örfáir ríkir einstaklingar, sem
margir hverjir tilheyri breska aðlin-
um, eigi sextíu og níu prósent alls
lands í Bretlandi. Jason Cowley seg-
ist hafa undanfarinn áratug eða svo
eytt einni viku á ári hjá fjölskyldu
í Cark-in-Cartmel, rólegu þorpi í
Cumbria-sýslu.
Cowley tók eftir því, strax í fyrsta
skipti sem hann sótti þorpið heim,
að flest húsanna og öll bóndabýli
og útihús í þorpinu og grennd þess
voru máluð í sama litnum; bláþyr-
ils-bláum.
Þegar hann innti eftir ástæðum
þess var honum sagt að um væri
að ræða eignir í eigu Cavendish-
fjölskyldunnar, en ættarsetur fjöl-
skyldunnar, Holker Hall, er einmitt
í Cark-þorpi.
Arfur kynslóðanna
Holker-herragarðurinn á meira
en 15.000 ekrur lands í suðurhluta
Cumbria-sýslu. Jarðeignirnar eru
nýttar fyrir allt frá ferðaþjónustu til
landbúnaðar og hjólhýsastæða. Að
auki hefur Holker-herragarðurinn
yfirráð yfir strandlengjunni á More-
cambe-flóa og þar með veiðiréttind-
um og báruskeljatínslu við þessa af-
skekktu strandlengju.
Eigandi Holker Hall er Hugh
Cavendish, lávarður af Furness, sem
tilheyrir „frændskap“ um 6.000 fjöl-
skyldna aðalsfólks og ættmenna
sem enn þann dag í dag eiga megn-
ið af Bretlandi.
Cavendish-fjölskyldan komst yfir
jarðir á sextándu öld þegar klaustur
voru leyst upp og treysti stöðu sína
og jók við auðævi sín með hjóna-
böndum innan vébanda aðalsins.
Fjölskyldan á nú um 65.000 ekrur
lands í Bretlandi og 8.000 ekrur á Ír-
landi.
69 prósent í eigu 0,6 prósenta
Í umfjöllun Jasons Cowley kemur
fram að Stóra-Bretland er 60 millj-
ónir ekra að stærð. Þar af er um 41
milljón ekra ráðstafað undir land-
búnað og ræktun, 15 milljónir ekra
eru „óbyggilegar“ (skógar, ár, fjöll
o.s.frv.) og að mestu í eigu varnar-
málaráðuneytis landsins og skóg-
ræktarnefndarinnar (e. Forestry
Commision) og fjórar milljón-
ir ekra eru borgarstæði; landsvæði
sem stærstur hluti 60 milljóna Breta
byggir.
Í stuttu máli, segir Cowley, eru 69
prósent nýtanlegs lands á Bretlandi
í eigu 0,6 prósenta íbúa Bretlands-
eyja. Til að setja þetta í enn betra
samhengi eiga 158.000 fjölskyldur
41 milljón ekra lands á sama tíma og
24 milljónir fjölskyldna búa á fjór-
um milljónum ekra. Að sögn Cow-
leys er Spánn eina Evrópulandið, ef
undan eru skilin smáríkin Lúxem-
borg, Liechtenstein og Mónakó, þar
sem meira landflæmi er í eigu færri
einstaklinga. Þar eru um 70 prósent
lands í eigu 0,2 prósenta íbúa.
Föðurleg forsjá
Jason Cowley hafði samband við
Holker-herragarðinn í von um að
ná tali af Cavendish lávarði, en fékk
samband við Dickon Knight, jarða-
fulltrúa lávarðarins. Sá tjáði Cow-
ley að helstu jarðeigendur Bretlands
væru „ráðsmenn“ og að ef þeirra
nyti ekki við og natni þeirra og um-
önnunar væri illa komið fyrir sveit-
um Bretlandseyja.
„Setrið horfir með föðurlegri for-
sjá til síns nánasta samfélags,“ sagði
Knight við Cowley. Knight stað-
festi ennfremur það sem áður hef-
ur komið fram að eignir Cavendish
séu til komnar vegna beinna kaupa
og tilfærslu á milli fjölskyldna vegna
ráðahags.
Aðspurður hvort endurúthluta
ætti jörðum til hins opinbera með
það fyrir augum að byggja á þeim
sagði Knight að ríkisstjórn landsins
mælti ekki með því að sveitir lands-
ins yrðu teknar undir byggingafram-
kvæmdir. „Við getum einungis starf-
að samkvæmt því kerfi sem er til
staðar,“ sagði Knight.
Innræktaður minnihluti
Jason Cowley er skemmtilega
ómyrkur í máli hvað varðar bresk-
an aðal. „Hinn breski aðall er, vil
ég fullyrða, alvöru markaðsráðandi
minnihluti: aldalöng innræktun,
til að halda blóðinu „hreinu“, hefur
skapað ættbálk, undirhóp fólks með
ráðandi kynþáttareinkenni sem
dregur dám hvert af öðru, sem hefur
sama fáránlega framburðinn, sem
fer í sömu skóla, sem verndar hags-
muni hvert annars og heldur áfram
að neyta yfirráða sinna yfir jörðum
með fulltingi hersins, Íhaldsflokks-
ins og fjölmiðla, einna helst Daily
Telegraph,“ sagði Cowley, og bætti
við að stétt landeigenda á Bretlandi
stæði ekki ógn af byltingu heldur af
auknu lýðræði.
Að sögn Cowleys hafa landeig-
endur á Bretlandi haft það of gott
í of langan tíma og notið góðs af
erfðarétti sem rekur rætur sínar til
mestu jarðaþjófnaða í sögu landsins
–„innrás Normanna, jarðeignanámi
Hinriks áttunda gagnvart klaustr-
um, yfirtöku Olivers Cromwell á
jörðum kirkju og krúnu og afmörk-
un almennra jarða frá lokum 17.
aldar fram undir miðja 19. öld.“
Leið Mugabes ekki fýsileg
Í ljósi ástandsins í húsnæðismálum
víða um lönd og áhrifa kreppunn-
ar eru orð Jasons Cowley íhugunar
virði.
Nú þegar húsnæðismarkaðurinn
hefur hrunið og fórnarlömbum at-
vinnuleysis á Bretlandi fjölgar eykst
hætta á því að fólk missi heimili
sín sem eru metin á brot af því sem
þau voru keypt á. Og því er von að
fólk spyrji hví það hafi borgað svo
hátt verð fyrir heimili sín í upphafi.
Ástæða hás íbúða- og lóðaverðs er
alla jafna skortur á landrými og hef-
ur þeim rökum gjarna verið haldið
á lofti, auk lögmálsins um framboð
og eftirspurn, en sú er ekki raunin
á Bretlandi og sú spurning kynni að
vakna fyrr frekar en síðar hverjir eigi
í raun verðmætustu eign þjóðarinn-
ar, landrýmið og hvernig viðkom-
andi eignuðust það.
Þó Cowley hugnist ekki sú leið
sem Robert Mugabe fór gegn hvít-
um bændum í Simbabve segir hann
í grein sinni að það gæti verið for-
vitnilegt að fylgjast með viðbrögð-
um þjóðarinnar ef vel útbúið og
staðfast landtökufólk færi fylktu liði
um sveitir Bretlandseyja.
10 föstudagur 24. júlí 2009 fréttir
AðAllinn Á BretlAnd
Aðallinn í Bretlandi hefur í aldanna rás náð að sölsa undir sig stærstan hluta breskra jarða og heldur þeim
enn þann dag í dag. Þetta kemur fram í úttekt Jasons Cowley í New Statesman um hvernig eignarhaldi á
jörðum er háttað í Bretlandi.
Til að setja þetta í enn
betra samhengi eiga
158.000 fjölskyldur
41 milljón ekra lands
á sama tíma og
24 milljónir fjöl-
skyldna búa á fjórum
milljónum ekra.
Holker Hall Cavendish-fjölskyldunnar
Cavendish-fjölskyldan á um 65.000 ekrur á
Bretlandi og 8.000 að auki á Írlandi.KoLbeInn þorsteInsson
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is