Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.2009, Blaðsíða 22

Merkilegt er það skiln-ingsleysi almennings á Íslandi að gera sér ekki grein fyrir að skuldir eru
ekki sama og skuldir. Fólk ætlar hrein-
lega vitlaust að verða þegar auðmenn
í bágindum fá þá líkn í þjáningu hall-
ærisins að felldar eru niður skuldir
þeirra eða afborgunum frestað. Þeg-
ar bankastjórn Íslandsbanka tók þá
ákvörðun að fella niður 3.500 milljóna
króna skuld Morgunblaðsins voru
sárafáir alþýðumenn sem sýndu þeim
gjörningi skilning. Veit fólk virkilega
ekki að ekki er sama Moggi og múgur.
Hætti Morgunblaðið að koma út blas-
ir við landauðn og ördeyða á fiskimið-
um. Mogginn er eini fjölmiðillinn sem
heldur því á lofti að ekki verði skilið
á milli sægreifa og fiskistofna. Falli
greifinn hrynja stofnarnir. Almenningi
kemur ekkert við hvernig málum er
háttað með fiskinn í sjónum. Þannig
hangir þjóðarhagur á því að Mogginn
sé styrktur til þess þjóðþrifaverks að
halda hátt á lofti merki íslensku sæ-
greifanna.
Þegar einstakir sægreifar lenda í nauðum er sjálfsagt að samfélagið komi til hjálpar. Í Vestmannaeyjum býr Magnús
Kristinsson sem fórnað hefur miklu
til að vernda eigin fiskitorfur. Til þess
að skjaldborg hans um þorska, ýsur
og ufsa væri sem öflugust keypti hann
bílaumboð á 6.000 milljónir sem
Landsbankinn lánaði honum fyrir. Í
framhaldinu ákvað hann að eignast
hluti í bönkum. Og Landsbankinn
lánaði sægreifanum fyrir því líka. Þá
fjárfesti hann í þyrlu sem örugglega
hefur nýst til eftirlitsferða um fiski-
miðin. Hirðir hafsins getur ekki notað
hesta og fjórhjól eins og landbænd-
urnir; það er augljóst. Ef spilaborgin
byrjaði að hrynja gátu heilu fiskitorf-
urnar orðið munaðarlausar. Þetta sá
skilanefnd Landsbankans í hendi sér
og ákvað að afskrifa í snatri stóran
hluta þeirra 50 þúsund milljóna sem
sægreifinn hafði tekið að láni í þágu
skjaldborgarinnar. Landsbanka-
menn varpa nú öndinni léttar.
Til að standa undir niður-
fellingu skulda sægreif-
ans ganga þeir harðar
að almenningi sem
er ekkert of góð-
ur til að borga
sanngjarna
vexti af lán-
um sín-
um og
stuðla þannig að þjóðarhag. Varla
dettur nokkrum manni í hug að Eyja-
maðurinn knái þurfi að ferðast eins
og almenningur. Nei, hann þarf á
þyrlu að halda og fólk verður að sýna
því skilning. Almenningur ber enga
ábyrgð á fiskistofnum eða bílaum-
boðum. Venjulegt fólk getur auðveld-
lega dregið saman í útgjöldum til að
standa undir eigin vöxtum og afborg-
unum. Fólkið getur sparað við sig í
kjöti og til dæmis borðað grjónagraut,
hugsanlega með slátri. Hið forn-
kveðna að þeir fiska sem róa á ekki
lengur við. Nú gildir það eitt að
sæ- greifarnir verði verndaðir
með öllum tiltækum
ráðum. Sjálfir verða
þeir að berjast und-
ir þeim gunnfána
að þeir sleppa sem
róa.
Sægreif-inn í Eyj-um átti aldrei
að þurfa að
borga skuldir
sínar fremur en
aðrir auðmenn
sem lögðu allt
sitt undir til að
almenningi gæti
liðið betur.
hirðir hafsins
Spurningin
„Veistu, ég er ekki einu sinni byrjuð að
hugsa svo langt,“ segir Friðrika
Hjördís Geirsdóttir fjölmiðlakona
sem lenti í því að
Range Rover-
bifreið skemmdist
gríðarlega í bruna
fyrir utan heimili
hennar á
Laufásveginum í
fyrrinótt. Talið er
að bilun í rafkerfi
bílsins hafi
orsakað brunann
en tryggingafélag Friðriku rannsakar
nú orsakir skemmdanna.
Ætlar þú að fá þér
annan range rover?
Sandkorn
n Þessar vikurnar er fjöldi veiði-
manna við laxveiðiár landsins.
Eric Clapton tónlistarmaður
mun að vanda hafa mætt þetta
árið. Fræg flökkusaga er af því
þegar hann, einu sinni sem oft-
ar, kom á vegum Árna Baldurs-
sonar leigutaka. Kunningi Árna
bað hann að fá goðið til að árita
gítar sinn sem var auðsótt. Gít-
arsnillingurinn tók síðan til
við að spila á hljóðfærið
við gríðarlega hrifningu
annarra gesta veiðihúss-
ins. Clapton hafði tek-
ið nokkur lög og var í
miðri Laylu þegar Árni
geispaði, stóð upp og
sagðist vera farinn að
leggja sig.
n Ástandið í atvinnulífinu er
víða erfitt nú þegar haustar.
Þetta á ekki síst við um fjölmiðl-
ana. Morgunblaðið, undir rit-
stjórn Ólafs Stephensen, hefur
átt náðuga
daga und-
anfarna
mánuði eftir
að felldar
voru nið-
ur skuldir
upp á 3.500
milljónir
króna af rík-
isbankanum Glitni. Nýir hlut-
hafar, undir forystu Guðbjargar
Matthíasdóttur úr Vestmanna-
eyjum, lögðu þá nokkur hundr-
uð milljónir í púkkið. Nú heyrist
að það fé sé brunnið upp og
sælan sé að baki..
n Útilokað er að Íslandsbanki
leggi til meira fé í rekstur Morg-
unblaðsins umfram þá rúmlega
þrjá milljarða sem afskrifaðir
voru. Það er því líklegt að Ósk-
ar Magnússon útgefandi horfi
bænaraugum til Vestmannaeyja
í þeirri von að Guðbjörg Matthí-
asdóttir opni að nýju pyngju
sína og sjái til þess að málgagn
hennar og annarra íslenskra
sægreifa haldi áfram að koma
út. En þótt ekkjan í Eyjum sé
örlát eru líklega takmörk fyrir
öllu. Mogginn er með fjölda
gullkálfa á fóðrum á ritstjórn-
inni og líklegt er að horft verði
til þess að fækka þeim. Fullyrt
er að fram undan séu á næstu
vikum gríðarlegar og sársauka-
fullar aðgerðir í því skyni að
snúa við óheillaþróuninni í Há-
degismóum.
n Ari Edwald, forstjóri 365, ætti
að fá hreinskilnisverðlaun árs-
ins fyrir að senda öllum starfs-
mönnum sínum póst þar sem
hann gerir grein fyrir stöðu fyr-
irtækisins og upplýsir að Lands-
bankinn hafi sýnt það umburð-
arlyndi að fresta afborgunum
af lánum. Rækilega hefur verið
tekið til innan 365 með fækkun
fólks og annarri hagræðingu.
Eftir brotthvarf Þorsteins
Pálssonar ritstjóra var
til dæmis ekki gripið til
þess að ráða nýjan mann
og þannig sparaðar yfir
2 milljónir á mánuði.
Þá er búið að leggja af
einkaskrifstofu hans
og heil umbrotsdeild
á nú athvarf þar.
LyngháLs 5, 110 Reykjavík
Útgáfufélag: Útgáfufélagið Birtíngur ehf.
Stjórnarformaður: hreinn Loftsson
framkvæmdaStjóri: elín Ragnarsdóttir
ritStjórar:
jón Trausti Reynisson, jontrausti@dv.is
og Reynir Traustason, rt@dv.is
fréttaStjórar:
Brynjólfur Þór guðmundsson, brynjolfur@dv.is
og Þórarinn Þórarinsson, toti@dv.is
auglýSingaStjóri:
ásmundur helgason, asi@birtingur.is
dv á netinu: dv.is
aðalnÚmer: 512 7000, ritStjórn: 512 7010,
áSkriftarSími: 512 7080, auglýSingar: 512 7050.
SmáauglýSingar: 515 5550.
umbrot: dv. Prentvinnsla: Landsprent. dreifing: árvakur.
dv áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
„Ég get ekki
hugsað þá
hugsun til
enda.“
n Friðrika Hjördís Geirsdóttir sjónvarpskokkur
um það ef börn hennar hefðu verið í Range
Rover-bifreið sem kviknaði í og brann til kaldra
kola. Orsökin hugsanlega rafmagnsbilun. – Visir.is
„Getur Michael
Jordan troðið?“
n Segir Egill Einarsson, betur
þekktur sem Gillz eða Þykki,
þegar fólk spyr hann hvort hann
geti sungið. – DV.
„Af sjálfsögðu.“
n Margrét Lára
Viðarsdóttir aðspurð hvort
raunhæft sé að ætla að
íslenska kvennalandsliðið leiki
til úrslita á EM í knattspyrnu sem
fram fer í Finnlandi síðar í
mánuðnum. – DV.
„Í nýju tölvunum
er komin önnur
tækni.“
n Hafþór Helgason,
framkvæmdastjóri Tölvutek, um að það
margborgi sig að kaupa fartölvu með nýjustu
tækni því þær séu mun öflugri og ekki endilega
dýrari. – DV.
„...helvíti mikill
dynkur.“
n Kristján Loftsson um
þegar Penthrite-
sprengja sprakk í
hval sem búið var
að draga á land
og byrjað að
skera. Talið var
að hún hefði
sprungið í
sjó. – DV.
Niðurlæging almennings
Leiðari
Hátt í 50 milljarða króna fyrirhuguð niðurfelling á skuldum Magnús-ar Kristinssonar ævintýramanns er enn ein niðurlægingin sem al-
menningur er látinn undirgangast á Íslandi
endurreisnarinnar.
Hreinsunarstarfið eftir efnahagshrunið
er að taka á sig mynd og niðurstaðan er ein
mesta ósanngirni sem hægt var að hugsa sér.
Þeir sem sólunduðu lánsfé í góðærinu og rúst-
uðu efnahag landsins sleppa best. Almenn-
ingur, sem gerði ekkert rangt, er arðrændur,
hús fyrir hús. Og enn stendur yfir tilraun til
þess að klína sökinni á almenning.
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra
sagði í Kastljósi Ríkissjónvarpsins 6. ágúst síð-
astliðinn að íslenska þjóðin væri ekki saklaust
fórnarlamb í núverandi aðstæðum. „Við verð-
um sem þjóð að þora að horfa í spegilinn. Við
verðum að horfa í augun á okkur sjálfum og
þora að viðurkenna að við klúðruðum mál-
um. Við fórum illa að ráði okkar. Við skemmd-
um orðstír okkar erlendis.“
Rétt er að taka skýrt fram við Steingrím,
Björgólf Guðmundsson og aðra sem hafa
vísað ábyrgðinni til þjóðarinnar í heild að al-
menningur réð engu um þá leið sem var farin.
Almenningur var stöðugt blekktur af stjórn-
völdum, fjármálafyrirtækjum og eftirlitsað-
ilum. Fólki var skipulega talin trú um að öll
gagnrýni á starfsemi bankanna væri ekki að-
eins röng, heldur lögð fram af annarlegum
ástæðum útlendinga. Þar sem almenningi var
neitað um lykilupplýsingar um stöðu mála er
ómögulegt að telja hann samsekan um það
sem gerðist í fjármálakerfi landsins.
Ef áformað væri að réttlætið næði fram að
ganga vegna efnahagshrunsins yrðu embætt-
isfærslur Geirs H. Haarde og Ingibjargar Sól-
rúnar Gísladóttur rannsakaðar með mögu-
lega refsingu í huga. Hins vegar þjónar það
ekki hagsmunum Samfylkingarinnar. Rétt-
lætið er ekki hagsmunir hinna seku.
Nú standa yfir stöðugar tilraunir til að sefa
réttláta reiði almennings. Svar valdastéttar-
innar við heilbrigðri tortryggni fólks er oft
rakalaus þjóðernishyggja. „Það þarf að tala
kjark í þjóðina,“ skrifaði Jón Sigurðsson, fyrr-
verandi formaður Framsóknarflokksins, í
leiðara Fréttablaðsins á mánudag, þar sem
hann taldi að í núverandi aðstæðum væri
réttast að forrita almenning með þjóðarstolti
og þjóðarmetnaði.
Sú samstaða sem kallað var eftir á fjölda-
fundi á Austurvelli síðastliðinn fimmtudag
jafngildir þrælasiðferði. Engum ætti að vera
ráðlagt að sýna samstöðu um að vera rang-
lega sviptur ævisparnaði sínum í fasteign, að
vera ranglega settur í vistarband vegna hækk-
andi fasteignalána, að börnin þeirra verði
ranglega látin borga fyrir mistök annarra og
að hinir ábyrgu losni á sama tíma einir undan
afborgunum skulda.
Samstaða er andstæða þeirrar árvekni og
þess aðhalds sem almenningur hefur hags-
muni af að sýna stjórnvöldum til að fyrir-
byggja að hann verði aftur svæfður og látinn
fljóta þannig að feigðarósi. Venjulegir borg-
arar bera almennt enga ábyrgð á efnahags-
hruninu og deila ekki hagsmunum þeirra
valdamanna sem vilja rakalausa samstöðu
fyrir ranglátri niðurlægingu.
jón trausti reynisson ritstjóri skrifar. Réttlætið er ekki hagsmunir hinna seku.
bókStafLega
22 miðvikudaGur 19. ágúst 2009 umræða