Dagblaðið Vísir - DV

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Tidligere udgivet som

Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.2009, Qupperneq 28

Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.2009, Qupperneq 28
28 föstudagur 30. október 2009 fókus Royal Shakespeare Theatre, RSC, er önnur helsta leiklistarstofnun Bretlands, við hlið Þjóðleikhúss- ins, National Theatre, á suðurbakka Thames í London. RSC hefur hins vegar aðalbækistöðvar sínar í Strat- ford-upon-Avon, fæðingarbæ Willi- am Shakesperes, jafnframt því sem það sýnir í London. Leikhúsið gamla, sem eitt sinn hét The Shakespeare Memorial Theatre og hefur staðið á sama stað á bakka Avon-fljótsins frá því seint á nítjándu öld, hefur verið lokað vegna endurbyggingar í þrjú ár og er áætlað að það opni í ársbyrj- un 2011. Á meðan hefur leikflokkur- inn aðeins eitt svið í Stratford, The Courtyard, sem er skammt frá eldra leikhúsinu. En það er ágætis leikhús, byggt eftir fyrirmynd hins elísabet- anska leikhúss, ekki ósvipað og The Globe í London sem margir Íslend- ingar hafa komið í. The Courtyard er hins vegar innileikhús, ívið minna í sniðum en The Globe og öllu hlý- legra, með góða nánd milli sviðs og salar. Stórt fram- eða öllu heldur aðalsvið gengur inn í salinn miðjan; þetta er sviðsskipan sem knýr menn, leikstjóra jafnt sem leikara, að leggja ekki síður áherslu á hið talaða orð en þau sjónrænu hjálpartæki sem svo oft verða hálfgerð martröð á nútíma- leiksviðum. „Byltingar“ í Stratford Þegar gagnrýnandinn hafði stutta viðdvöl í Stratford snemma í haust, var þar sitthvað áhugavert í boði: mjög vönduð sýning á Sem yður þóknast, einum vinsælasta gaman- leik Shakespeares, og tvær sýning- ar á nýsömdum rússneskum leikrit- um. Þær voru frumsýndar á meðan hann stóð þarna við og marka upp- haf á stóru prójekti, Revolutions, sem RSC stendur fyrir næstu fjögur ár – menn hugsa svolítið lengra þar á bæ en við eigum að venjast hér. Tilgangur þess er að kynna stöðu rússneskrar leiklistar og leikritunar bæði í samtíðinni og á tíma Sovét- ríkjanna, og bregða jafnframt ljósi á það hvað Vesturlandamenn, ekki síst Bretar, hafa fengið frá rússneskum leiklistarmönnum. Rússar hafa haft margvísleg áhrif á vestræna leikrit- un; hvað varðar list leikarans má vel segja að þeir hafi þegið síst minna af nágrönnum sínum í vestri en hinir síðarnefndu hafa lagt þeim til á móti. Stanislavský dró í teoríu sinni sam- an ákveðin meginatriði leikrænnar túlkunar betur en nokkur annar hef- ur gert og leikrit Tsjekhovs eru víðar leikin en flestra annarra nútímaleik- skálda (venjan er að láta það hugtak ná aftur til seinni hluta nítjándu ald- ar og miða við Ibsen); í leikskrá RSC er því haldið fram að Shakespeare einn sé vinsælli en Tsjekhov, og er sú staðhæfing ugglaust reist á góðri statistík. Rússnesku leikritin tvö, sem ég sá þarna á dögunum, voru bæði sam- in eftir pöntun frá RSC. Þau heita á ensku The Drunks (Drykkjusvolarn- ir) og The Grain Store (Kornhlað- an). Hið fyrra var samið af tveim- ur bræðrum, Mikhail og Vyacheslav Durnenkov, sem munu hafa skrifað sitthvað saman áður í góðu bróðerni, en höfundur hins síðara er Natalia Vorozhbit, sem er reyndar frá Úkra- ínu. Drykkjusvolarnir eru satíra um rússneskan smábæjarmóral; her- maður nokkur snýr aftur til heima- bæjar síns frá styrjaldarátökum í Tsjetsjeníu; heimamenn hyggjast taka á móti honum sem stríðshetju, en í raun verða viðtökurnar talsvert aðrar. Konan hans hefur gefist upp á að bíða eftir honum og annar er kominn í bólið; pólitíkusarnir hafa mestan áhuga á að nota hann sér til framdráttar í bæjarpólitíkinni. Þetta var frekar gróft í sniðum allt sam- an, bæði efnið og útfærsla höfund- anna, en líflegt og fór auðheyrilega vel í áhorfendur sem tóku leiknum með fögnuði; hvort þeir hafa kann- ast við eitthvað af þessu frá sjálfum sér skal ósagt látið, en kæmi ekki á óvart; Bretar hafa sem kunnugt er verið iðnir við að senda æskublóma sinn til manndrápa meðal framandi þjóða, og eru enn. Hinn rússneski smábær hefur löngu unnið sér fast- an sess í heimsbókmenntunum sem eins konar táknmynd, mikrókosm- os allra slíkra bæja; ætli það hafi ekki byrjað með Eftirlitsmanninum ódauðlega sem Nemendaleikhúsið er að fást við um þessar mundir, og haldið svo áfram hjá Tsjekhov. Kornhlaðan er miklu bitastæðara verk; það gerist í sveitaþorpi í Úkra- ínu upp úr 1930 og lýsir því hvern- ig stjórn Stalíns rústaði lífi fólksins með ofbeldisfullri samyrkjuvæðingu landbúnaðarins. Ef einhver spyrði mig, gæti ég mælt með því að leik- húsin hér kynntu sér það; nú þegar menn tala sem mest um hrun kapít- alismans, er nauðsynlegt að gleyma ekki helstu „afrekum“ Stalíns og ann- arra kommúnískra einræðisseggja, og fróðlegt að skoða verkið með hlið- sjón af Svartbók kommúnismans sem er nú nýkomin út á íslensku og sumir segja að hin vinstri sinnaða kúltúrel- íta landsins ætli að þegja í hel. Mich- ael Boyd, sem hefur verið leikhús- stjóri RSC síðustu sex ár og er einn af fremstu leikstjórum Breta, setti leik- inn á svið; sýningin var einstaklega fallega gerð og sumt í henni mjög áhrifamikið. Eitt magnaðasta atriðið segir frá því, þegar kommissarar Stal- íns birtast í þorpinu þar sem íbúarnir lifa við sult og seyru, og skipa þeim að setja á svið eðlilegt þorpslíf handa bandarísku kvikmyndagengi sem von er á til að gera heimildamynd; af því tilefni er dreginn fram veislukost- ur slíkur að veslings fólkið hefur ekki séð annað eins í langan tíma. Þegar fréttist síðan að Kanarnir séu hættir við komuna, ætla kommisararnir að pakka öllu saman, en þá tryllist fólkið og ræðst að matvælunum – eins þótt byssukjaftarnir gíni við því. Hryllingi stalínismans og þessarar sögu allrar verður auðvitað aldrei lýst til fulln- ustu á leiksviði, ekki frekar en veru- leika eyðingarbúðanna, en þarna var farin leið sem er einmitt sú rétta: að gefa í skyn, forðast að velta sér upp úr viðbjóðnum, treysta áhorfandanum til að yrkja í eyðurnar – af því að hver viti borin manneskja er fullfær um að skilja og skynja hvað í þeim felst. Ekkert leikhúsblóð eða nærgöngult ofbeldi – og samt kemst maður við og fer úr leikhúsinu djúpt snortinn. Og enn lifir Shakesperare ... Sem yður þóknast er talsvert önnur Ella, en það er á sinn hátt ágæt Ella. Það var raunar einnig Michael Boyd sem setti þann leik á svið. Þetta var athyglisverð sýning, hæfilega óróm- antísk á þessu rómantíska verki sem sumir tískuleikstjórar hafa verið iðnir við að „afbyggja“ og breyta í eitthvað allt annað en það er frá hendi skálds- ins; ég hef séð svo ömurlega vitlaus- ar sýningar á leikritinu að ég get varla minnst á það ógrátandi. Sem yður þóknast er ástarsaga í reyfarakennd- um stíl þeirra sveitasælubókmennta sem fólk var sólgið í á dögum Shake- speares, en oft hefur maður grun um að skáldið hafi undir niðri verið orðið hundleitt á barnalegum klisj- um bókmenntagreinarinnar þó að hann hafi viljað tolla í tískunni með því að skrifa í anda hennar. En sjálf- sagt hafði hann einnig sínar taugar til sveitarómananna, svona líkt og við höfum til krimmanna sem við gleyp- um í okkur þrátt fyrir allt ruglið sem þeir eru fullir af. Fyrri hluti gamanleiksins er með- al þess skemmtilegasta sem Shake- speare samdi og vísast aðalskýr- ing þeirra vinsælda sem hann hefur notið; síðari hlutinn sem fer fram í hinum dularfulla Ardenskógi, hef- ur mér, með fullri virðingu fyrir meistaranum, alltaf þótt of teygð- ur. Shakespeare varð stundum líkt og ástfanginn af persónum sínum, leyfði þeim jafnvel að flæða út yfir alla bakka; í þessum leik er það kven- hetjan Rósalind sem á hug og hjarta skáldsins – og áhorfenda; ótrúlega nútímaleg kona sem tekur málin í sínar hendur. Hún er ein þeirra vilja- sterku kvenna sem Shakespeare var greinilega heillaður af; margir fræði- menn halda að mamma hans hafi verið þannig, en hún var einmitt af ætt Ardena í Varvíkurskíri – og því ber töfraskógurinn í Sem yður þókn- ast nafn hennar. Svona geta þræð- irnir legið á ýmsa vegu hjá Vilhjálmi blessuðum. Hér fór Rósalind leik- konunni Katy Stephens mjög vel úr hendi og Forbes Masson flutti eina frægustu ræðu Shakespeares, þulu hins beisklynda Jacques um sjö ald- ursskeið mannsins, svo fallega að ég hef vart heyrt það betur gert öðru sinni. Þó að Shakespeare hafi legið í gröf sinni í Þrenningarkirkjunni í Stratford, fáein skref frá The Court- yard, í bráðum fjögur hundruð ár er hann enn ferskastur og dýpstur allra skálda – þegar kunnáttumenn fara höndum um hann. Leiklistargagnrýnandi DV, Jón Viðar Jónsson, skrapp til Stratford í Englandi fyrr í haust og sá sitthvað áhugavert. Þar á meðal var vönduð sýning á Sem yður þóknast, einum vinsælasta gamanleik Shakespeares, og tvær sýningar á nýsömdum rússneskum leikritum. stutt ferð til stratford Sem yður þóknast „... athyglisverð sýning, hæfilega órómantísk á þessu rómantíska verki ...“ Katie Stephens og Jonjo O’Neill (Orlando) As You Like It Kornhlaðan Sam Troughton og Mariah Gale í sýningunni The Grain Store, eða Kornhlöðunni.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.