Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2009, Side 20

Miðvikudagur 18. nóvember 200920 suðurland
Almennar bíla- og vélaviðgerðir
Neyðarnúmer allan sólarhringinn 899 1764
●
Pú
st
- o
g
br
em
su
vi
ðg
er
ði
r●
●
T
öl
vu
le
st
ur
●
●
S
æ
kj
um
b
ilu
ð
tæ
ki
●
●
S
öl
us
ko
ðu
n
●
„Það hefur orðið átta prósenta sam-
dráttur í raforkunotkun. Tómatarækt
hefur minnkað um sautján prósent
og störfum í greininni mun fækka
á næstunni,“ segir Bjarni Jónsson,
framkvæmdastjóri Sambands garð-
yrkjubænda. Þetta eru afleiðingar
af því þegar ríkið ákvað að minnka
niðurgreiðlsu á dreifingarkostnaði
til garðyrkjubænda í febrúar síðast-
liðinn.
Ríkið niðurgreiddi dreifingar-
kostnaðinn að mestum hluta, 95
prósent, en þessi niðurgreiðsla var
lækkuð í 67 prósent. „Þetta er í ofan-
álag við þrjátíu prósenta hækkun á
raforkukostnaði,“ segir Axel Sæland,
garðyrkjubóndi á Espiflöt í Reykholti
í uppsveitum Árnessýslu.
Bjarni segir að of snemmt sé að
áætla hve mörgum störfum í grein-
inni sé fórnað. Það eigi eftir að koma
í ljós. Bæði Bjarni og Axel eru sam-
mála um að sennilega hafi ríkisvald-
ið ekki áttað sig á afleiðingum þess
að minnka niðurgreiðslurnar.
Borga þrefalt verð
Bjarni útskýrir að kostnaður við raf-
magnsdreifingu sé síaukinn hluti af
heildarkostnaði garðyrkjubænda.
„Sjálf rafmagnsdreifingin er núna
um 45 prósent af heildarorkukostn-
aðinum. RARIK hækkaði síðan dreif-
ingargjaldið um fimmtán af hundr-
aði síðastliðinn vetur og aftur um
fimm prósent í sumar,“ segir hann.
Jafnframt segir hann að garðyrkju-
bændur séu óhressir með að flokkast
ekki til stórnotenda. „Það er fjálg-
lega talað um það í stjórnmálunum
að við séum í hinni grænu stóriðju,
en við fáum ekki sömu kjör og önnur
stóriðja.“ Hann segir að eins og sak-
ir standa megi gera ráð fyrir að garð-
yrkjubændur greiði í heldina þrefalt
verð fyrir raforku í samanburði við
málmbræðsluiðnaðinn.
Þessu til stuðnings bendir Axel á
að Espiflöt ásamt tveimur nágranna-
búum, Gufuhlíð og Friðheimum,
noti álíka mikla raforku og öll heimili
í sveitarfélaginu Árborg samanlagt.
vilja stofna
dreifingarfyrirtæki
„Ég veit til þess að garðyrkjubænd-
ur séu að skoða þann möguleika að
koma sér upp nokkurs konar orku-
kaupasamlagi. Í þessu liggur auðvit-
að sá möguleiki að bændur komi sér
á endanum upp eigin dreifingarfyrir-
tæki,“ heldur Bjarni áfram. Hann seg-
ir að hjá Sölufélagi garðyrkjumanna
hafi þegar farið fram frumathuganir
á þessu.
„Samkeppni í orkuframleiðslu
virðist virka að vissu marki en ekki
þegar kemur að dreifingunni. Við sjá-
um þess engin merki í töxtunum hjá
RARIK. Best væri að fá einhvers kon-
ar stofnnotendapakka. Það er auð-
vitað ekkert réttlæti í því að stórnot-
endur í garðyrkjunni þurfi að borga
aukalega fyrir það eitt að vera í dreif-
býli þótt orkunotkunin sé á borð við
heilt sveitarfélag. Garðyrkjan kaupir
65 milljónir kílóvattstunda á hverju
einasta ári, sem er feiknarlegt magn
af orku.“
Það verði svo að taka með í reikn-
inginn að í samanburði við málm-
bræðslur skapi garðyrkjan ólíkt fleiri
störf. „Það hefur verið reiknað út að
eitt megavatt í stóriðju skapi 0,14
störf á meðan sama megavatt geti
skapað 14 störf í garðyrkjunni. Það er
því alveg óhætt að kalla garðyrkjubú-
skapinn grænu stóriðjuna.“ Fjárfest-
ingarkostnaður að baki hverju starfi
sé svo ólíkt minni í garðyrkjunni. „Í
garðyrkjunni starfa í andránni á bil-
inu 900 til 1.000 manns, hvað sem
síðar verður.“
vondar pöddur og góðar
Espiflöt er 7.000 fermetra garðyrkju-
stöð sem sérhæfir sig í sölu á tilbún-
um blómvöndum. „Við gerum út á
það að vera með fjölbreytta ræktun,“
segir Axel. Stöðin notast við jarðhita
til kyndingar. Hver sem er í um 300
metra fjarlægð frá búinu er virkjað-
ur og kostnaðurinn til bænda er því
óverulegur. „Upphaflega voru það
bændurnir sjálfir sem virkjuðu hver-
inn saman. Seinna meir keypti sveit-
arfélagið hverinn og bændur kaupa
svo heitt vatn af sveitarfélaginu,“ seg-
ir hann.
Bjarni tekur við og bendir á að í
flestum tilvikum sé ræktunin eins ná-
lægt því að falla undir skilgreiningar
lífrænnar ræktunar eins og komist
verður. „Eini munurinn er sá að hér
er notaður tilbúinn áburður. Hér eru
engin eiturefni notuð við ræktunina,
heldur eru góðar pöddur notaðar til
að ráðast á vondar pöddur, ef svo má
að orði komast.“
sigtryggur@dv.is
Garðyrkjubændur neyðast til að draga saman í ræktun með til-
heyrandi fækkun starfa og minni raforkunotkun að mati Bjarna
Jónssonar og Axels Sæland. Þetta komi í kjölfar þess að ríkið
dró úr niðurgreiðslum á rafmagnsdreifingu til garðyrkjubænda.
Græna stóriðjan
í vanda
„Það er auðvitað ekk-
ert réttlæti í því að
stórnotendur í garð-
yrkjunni þurfi að borga
aukalega fyrir það eitt
að vera í dreifbýli þótt
orkunotkunin sé á borð
við heilt sveitarfélag.“
Blómarækt Bændur á
Espiflöt selja tilbúna blóm-
vendi og er ræktunin því
fjölbreytt. myndir SiGTryGGUr
Orkunotkun Þrjár stöðvar, Espiflöt,
Gufuhlíð og Friðheimar, nota samanlagt
jafnmikið rafmagn og öll heimili í Árborg.
Vilja samkeppni í dreifingu Bjarni Jónsson, framkvæmdastjóri Sambands
garðyrkjubænda, og Axel Sæland garðyrkjubóndi.