Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.2010, Blaðsíða 19

HVAÐ MÁ BETUR FARA VIÐ VEITINGU LISTAMANNALAUNA?
„Varðandi laun til leiklistarfólks finnst mér
að veita mætti þeim laun til lengri tíma
og ekki aðeins fyrir tiltekin verkefni eins
og nú er gert. Þetta er til dæmis gert í
tilfelli rithöfunda sem geta fengið laun í
tvö ár.“
ARNDÍS HRÖNN EGILSDÓTTIR , 40 ÁRA
LEIKKONA. FÉKK 2 MÁNAÐA STARFSLAUN Í ÁR.
„Þetta er dagur hinna opnu sára.
Stundum fær maður gullskjöld og
stundum ekki neitt. Ég finn alltaf til
með þeim sem fá ekkert og á hverju ári
er alltaf einhver nákominn mér sem er
einn af þeim. Ég er hins vegar
hamingjusöm að hafa loksins fengið
tveggja ára laun.“
ÞÓRUNN ERLU-VALDIMARSD., 55 ÁRA
RITHÖFUNDUR. RITHÖFUNDALAUN Í 2 ÁR.
„Ferlið þarf að vera faglegra og veita þarf
peningunum til fleira fólks. Þetta er mikið
til sama fólkið sem fær listamannalaun ár
eftir ár og mér finnst stundum að þetta
einkennist af klíkuskap. Eins finnst mér að
launasjóður rithöfunda mætti hafa
breiðari skírskotun: Að höfundar ólíkra
bókmenntaforma fái rithöfundalaunin.“
KRISTLAUG MARÍA SIGURÐARDÓTTIR,
35 ÁRA RITHÖFUNDUR. SYNJAÐ 19 SINNUM
„Það þarf að vera meira gagnsæi og veita
þarf umsækjendum skýringar á því af
hverju þeir fá ekki listamannalaun.Eins
þarf að taka tillit til sérstöðu listgreina og
styðja frekar við þá listamenn sem stunda
listgreinar sem fáir stunda: Þeir eiga að
hafa forgang.“
ÞÓRDÍS ELVA ÞORVALDSDÓTTIR, 29
ÁRA LEIKSKÁLD OG RITHÖFUNDUR. SYNJAÐ
BIRKIR ÍVAR GUÐMUNDSSON,
markvörður Hauka í handbolta, fór
hamförum í bikarúrslitaleik Hauka og
Vals. Hann hreinlega lokaði búrinu á
köflum og var maður leiksins. Fyrir
utan handboltann hefur Birkir mikinn
áhuga á vinnunni, hann var lítið búinn
að kortleggja Valsmenn - vildi frekar
njóta leiksins og stundarinnar.
EYJAMAÐUR
Í HÚÐ OG HÁR
„Í fyrsta lagi á að hækka listamannalaunin
og hafa þau í samræmi við laun
þingmanna eða jafnvel hæstaréttardóm-
ara því starf listamannsins er til lengri
tíma litið mikilvægasta starfið. Í öðru lagi
tel ég að það væri til bóta að fækka þeim
sem fá listamannalaun þannig að hver og
einn fái hærri upphæð.“
HANNES LÁRUSSON, 55 ÁRA LISTAMAÐ-
UR. FÉKK LISTAMANNALAUN Í SEX MÁNUÐI.
Í menningarbyltingunni í Kína
lokaðist landið endanlega inn í
greipar Maós. Þjóðfélagið var end-
urræst. Maó taldi að andi bylting-
arinnar hefði dofnað og samfélag-
ið væri á rangri akrein miðað við
fræðin.  Hann notaði reyndar líka
tækifærið og hreinsaði duglega til
í röðum andstæðinga sinna með
tilheyrandi morðæði og mann-
fjandsemi.  Heimildir um þennan
hroðalega tíma eru ekkert sérlega
margar.  Fáar ljósmyndir og enn
færri kvikmyndabrot.
 Akrarnir drápust
Það er þó til eftirminnilegt kvik-
myndabrot þar sem opinber-
ir embættismenn heimsóttu
fyrirmyndarsamyrkjubú sem
framleiddi hrísgrjón. Formaður
hrísgrjónabúsins var festur á filmu
þar sem hann átti í samræðum
við landbúnaðarfræðinga Maós. 
Hann var spurður hvort hann gæti
ekki aukið framleiðsluna um 50%.
Bóndinn varð vandræðalegur en
játti því enda vissi hann að neit-
un á þessari fáheyrðu kröfu myndi
ugglaust drepa alla framleiðsluna.
Þannig er nefnilega með vexti að
viss fjöldi hrísgrjónaplantna getur
bara þrifist á hverjum fermetra. Ef
plönturnar eru fleiri, drepst ak-
urinn.  Landbúnaðarfræðing-
ar Maós voru ánægðir með svar-
ið. Einn spurði þá hvort ekki væri
mögulegt að auka framleiðsluna
enn frekar, upp í 80 – 90 prósent? 
Bóndinn sem var allt í senn, afar
ruglaður af þessum loforðum sín-
um og þeirri hótun sem óbeint lá
í spurningunni
og þar að auki hel tekinn af ljóma
byltingarinnar, byrjaði að hristast
allur og skekjast og æpti í tryllingi
að hann ætlaði að auka framleiðsl-
una um 200 prósent!  Við þetta
svar fóru rauð flögg á loft og land-
búnaðarfræðingarnir fengu tár í
augun yfir fórnfýsi bóndans.  Þak-
ið ætlaði að rifna í lófaklappi. 
Skálað var í áfengi og svo héldu
fræðingarnir á braut og á næsta
hrísgrjónabú. Alltof mörgum hrís-
grjónaplöntum var sáð og akrarnir
steindrápust. Einnig tugir miljóna
Kínverja misserin sem eftir fylgdu. 
– Úr hungri.
Að svart sé hvítt
Það sem er athyglisvert við þessa
sögu er ginnungagapið sem er
milli raunveruleikans og hinna
furðulegu krafna um æskilegan
veruleika.  Þetta gap er stundum
kallað skrum eða lýðskrum. Lýð-
skrum er stórhættulegt í hverju
samfélagi. Það er nefnilega tilraun
til þess að breyta veruleikanum.
Breyta lögmálunum. Í dæminu hér
að ofan með hrísgrjónaplönturn-
ar var reynt að breyta lögmálum
sem höfðu verið kunn í mörg þús-
und ár.  Að hrísgrjónaplöntur geta
ekki þrifist ef þær eru of margar
á hverjum fermetra.  Þessi breyt-
ingarárátta lýðskrumsins virkar
oftar á hið mannlega í okkur.  Það
er verið að reyna að breyta okkur
sem manneskjum. Okkur er kennt
að svart sé hvítt, að heitt sé kalt
og að hið illa sé hið góða. Skrum-
ið verkar nefnilega á tilfinningar
okkar. Okkar innsta kjarna. Ræðst
á litla heila og undirstúku og hefur
þaðan áhrif á heilabörkinn og hina
flóknu hugsun. Skrumið er hættu-
legt. 
Flatir og leiðinlegir 
Í íslensku samhengi er skrum oft
notað.  Margir muna til dæmis eft-
ir því þegar sjúkraliðar vildu fá 10%
launahækkun, fóru stjórnmála-
menn fram með offorsi og sögð
að það yrði „kollsteypa“ ef geng-
ið yrði að kröfum sjúkraliða. Ann-
að dæmi og sorglegra var þegar
stuðningur Íslands við innrásina
í Írak var studd þeim rökum að
„annars myndu svo margir deyja“. 
Öllu var snúið á haus.  Skrum er
algengast þegar það fer hljóðlega. 
Þegar því er laumað inn í vitund
okkar. Skrum hagar sér eins og vír-
us hvað þetta varðar.  Stjórnmála-
maður einn sagði fyrir nokkrum
árum, uppfullur af réttlætisanda,
að það þyrfti að „afnema skatt-
svik”.  Enginn fattaði að í orðum
stjórnmálamannsins var fólgin
árás á mannlegt eðli og mannleg-
an breyskleika. 
Því miður er það svo að góð-
ir stjórnmálamenn virka flatir og
leiðinlegir við hliðina á skrum-
urunum, enda má segja að veru-
leikinn sé óttalega grár miðað við
ljóma þess sem gæti verið.  Hinar
háleitu hugsanir, hin háleitu mark-
mið og Arkadía sjálf, eiga miklu
frekar skylt við skáldskap.  Góð
stjórnlist felst sennilega í því að
feta einstigið milli þess raun-
verulega og þess skáldaða. Svona
stjórnmálamenn eru sannarlega
til á Íslandi, en þeir fá ekki þann
hljómgrunn sem þeir ættu með
sanni að fá. Hljómbotn skrumsins
liggur dýpra og er þéttari.
Skrumið fer ekkert
Viðnám gegn skrumi er fyrst og
fremst aukinn skilningur á orð-
ræðu.  Við þurfum að vera vak-
andi fyrir orðunum sem stjórn-
málamenn láta frá sér. Við þurfum
líka að þekkja söguna og læra af
henni.  Reyna ekki að hrífast með
heldur hugsa lengra. Núna, þeg-
ar ástandið er hvað viðkvæmast,
skapast kjöraðstæður fyrir skrum-
ara af öllum sortum. Það er til-
tölulega auðvelt að greina skrum. 
Skrumið hefur sameiginleg ein-
kenni hvort sem það fjallar um
hrísgrjón eða stríðsréttlæting-
ar.  Það höfðar beint til tilfinninga
okkar og er alltaf með einfaldar
lausnir á flóknum fyrirbærum. Fé-
lagsskapurinn Nýtt Ísland vill til
dæmis fást við fíkniefnavandann
með því að byggja rammgerð-
ari fangelsi. Alveg er horft fram-
hjá neytendum fíkniefna, sjálfri
ástæðunni fyrir fíkniefnavandan-
um.
Skrumið fer ekkert, það er ekk-
ert hægt að beita lausnum skrums-
ins á skrumið sjálft. Það eina sem
hægt er að gera er að staldra að-
eins við og hugsa.  – Hugsa í smá-
stund.   
Skrum
UMRÆÐA 1. mars 2010 MÁNUDAGUR 19
Flottar fyrirmyndir. Framstúlkur fagna bikarmeistaratitlinum í handknattleik, eftir frækinn sigur á taplausu liði Vals. Ung stúlka
fylgist með af aðdáun.
1 BUBBI HÉLT HANN VÆRI FALLINN Bubbi Morthens hélt að hann hefði
verið drukkinn þegar hann las grein
Agnesar Bragadóttur í Morgunblað-
inu.
2 AGNES: „ALDREI ÞEGIÐ BOÐS-FERÐ TIL ÚTLANDA“
Sveinn Andri Sveinsson segir að Agnes
Bragadóttir hafi þegið ýmsar ferðir
og gjafir af auðjöfrum. Hún þvertekur
fyrir það.
3 RANNSÓKNARLÖGGA Í FANGELSI: VARÐ ÁSTFANGIN AF ALRÆMDUM
GLÆPAMANNI
Rússnesk rannsóknarlögreglukona
sleppti fanga úr haldi sem hún varð
ástfangin af. Nú er hún í fangelsi.
4 ÓMAR RÆÐST GEGN ÓFÖTLUÐUM Ómar Ragnarsson bloggaði um
furðuleg uppátæki ökumanna sem
lögðu í bílastæði merkt fötluðum.
5 SHAWCROSS: HUGUR MINN ER HJÁ RAMSEY
Ryan Shawcross hjá Stoke City segist
ekki hafa ætlað að meiða Arsenal-
manninn Aaron Ramsey.
6 PÁLL RÓSINKRANZ: BÚINN MEÐ BJÓRINN
Söngvarinn Páll Rósinkranz lagði
bjórinn á hilluna og skellti sér í detox.
MEST LESIÐ á dv.is MYNDIN
Hver er maðurinn? „Nafnið er Birkir Ívar
Guðmundsson.“
Hvaðan ertu? „Ég er Eyjamaður í húð
og hár.“
Hvað drífur þig áfram? „Að reyna ávallt
að gera aðeins betur en síðast.“
Hver er fyrsta minning þín úr æsku?
„Ég og Guðjón Emil frændi að safna í
brennu heima í Vestmannaeyjum.“
Hver er þín fyrirmynd? „Í handboltan-
um er mín fyrsta fyrirmynd Sigmar Þröstur
Óskarsson, ég lærði margt af honum
varðandi undirbúning fyrir leiki og viðhorf
til æfinga og lífsins. Annars á maður
auðvitað margar fyrirmyndir og þar eru
foreldrarnir auðvitað fremstir.“
Hver eru þín áhugamál? „Fyrir utan
auðvitað handboltann, sem gefur auga-
leið, eru það íþróttir almennt og síðan
er ég svo heppinn að starfa á frábærum
vinnustað, Byr Sparisjóði, og hef ég mikinn
áhuga á vinnunni.“
Hvaða bók er á náttborðinu? „Hef
fyrst og fremst verið að lesa vinnutengdar
skýrslur og ritgerðir. Síðasta bók sem ég
las var nýja bókin hans Dans Brown, The
Lost Symbol.“
Hver er eftirminnilegasta kvikmynd
sem þú hefur séð? „Það er án efa The
Shawshank Redemption, alger snilldar-
ræma.“
Varstu búinn að kortleggja Vals-
menn? „Hann Hebbi var búinn að klippa
saman skot Valsmanna úr undanförnum
leikjum, sem ég skoðaði lítillega. Annars
var ég ekkert mikið að spá í Valsmenn
heldur frekar að reyna að njóta leiksins og
mómentsins.“
Var mikið stuð um kvöldið? „Já, það
var auðvitað fagnað langt fraeftir nóttu
eins og Haukafólki sæmir.“
Hvað er fram undan? „Fram undan er
leikur við Val í vikunni þannig að núna
er bara að reyna að koma sér niður úr
skýjunum til að geta farið að einbeita sér
að þeim leik.“
MAÐUR DAGSINS
DÓMSTÓLL GÖTUNNAR
KJALLARI
skrifar
„Enginn fattaði
að í orðum stjórn-
málamannsins
var fólgin árás á
mannlegt eðli.“
TEITUR ATLASON