Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.2010, Blaðsíða 13

miðvikudagur 23. júní 2010 fréttir 13
SELDI EIGNIR SEM
LÝSING HAFÐI HIRT
anna til að koma á viðræðum. Hann
segist hins vegar ekki hafa tekið efn-
islega þátt í meirihlutaviðræðunum
sjálfum. Aðspurður hvort hann hafi
sóst eftir því að verða stjórnarfor-
maður Orkuveitunnar, segir Harald-
ur að þegar eftir því hafi verið leitað
hafi hann verið alveg tilbúinn til þess.
„Okkar upplegg í Besta flokknum, sem
átti líka hljómgrunn hjá Samfylking-
unni, var að hafa ekki pólitískt kjörna
fulltrúa í Orkuveitunni. Það kemur
síðan upp á seinustu stigum umræð-
unnar hverjir ættu að taka sæti í stjórn.
Það var unnið eftir þeirri hugmynda-
vinnu, en ákveðin hugmyndavinna er
í kringum auðlindaráðið, sem búið er
að setja. Það klýfur í sundur pólitík og
reksturinn.“ Hann bendir þó á að þrátt
fyrir að stjórnarmenn séu ekki pólitískt
kjörnir séu þeir trúnaðarmenn pólit-
ískra flokka. „Þeir koma sem slíkir og
er afhent ákveðin stefna. Þetta eru ekki
algjörlega strípaðir fagmenn. Ég hef
trúnað við Besta flokkinn og er strangt
til tekið fulltrúi hans.“
Hlunnindi verði óumdeilanleg
Spurður um hvaða breytinga sé að
vænta í stjórnartíð hans, segir Har-
aldur: „Ég geri ráð fyrir að stjórnin fái
veganesti frá borgarstjórn til að vinna
úr og einbeiti sér að því að framfylgja
þeirri stefnu og tryggja rekstur á fag-
legum grunni og að stjórnin verði ekki
vettvangur pólitískra deilna. Það væri
mjög farsælt fyrir fyrirtækið.“
Orkuveitan hefur verið harðlega
gagnrýnd fyrir fjáraustur, meðal ann-
ars njóta lykilstarfsmenn hennar bíla-
hlunninda, þrátt fyrir mjög erfiða
skuldastöðu. Talið er að Reykjavíkur-
borg þurfi að taka frá allt að 10 millj-
arða til þess að verja Orkuveituna
greiðslufalli.
Hvaða skoðun hefur Haraldur á því
að lykilstarfsmenn njóti slíkra hlunn-
inda? „Almennt verða fyrirtæki sem
eiga í erfiðleikum að spara og opinbert
fyrirtæki verður sérdeilis að vera til fyr-
irmyndar. Ég lít því á það sem hlutverk
mitt að koma því á framfæri, allt af yfir-
veguðu ráði. Það er afskaplega óheppi-
legt að bílamálin séu umdeilanleg. Það
verður gengið í það að koma þessum
málum í æskilegt horf. Það er eigenda-
fundur boðaður á föstudaginn þar sem
stjórnin verður endalega kjörin. Það
verður breyting fólgin í því að borgar-
stjórn sendir skýrari línu um stefnuna
sem ætlast er til að verði framfylgt.“
Lettneska þingið samþykkti í síðustu
viku lög þar sem gert er ráð fyrir því
að fólk geti gengið frá skuldum sín-
um geti það ekki staðið undir afborg-
unum af þeim. Samkvæmt lögunum
geta allir þeir sem skulda meira en
milljón króna óskað eftir þessu úr-
ræði. Þá geta þeir sem sjá fram á að
geta ekki staðið undir skuldum sem
nema yfir tveimur milljónum króna
óskað eftir úrræðinu sjái þeir fram á
að geta ekki staðið í skilum á árinu.
Lögin minna um margt á lykla-
frumvarp Lilju Mósesdóttur, þing-
manns Vinstri-grænna, sem bíður
enn afgreiðslu á Alþingi. Frumvarp-
ið er til umræðu í allsherjarnefnd og
hefur verið svo um nokkurra mán-
aða skeið. Hérlendis hefur enn ekki
verið afgreitt frumvarp sem gerir ráð
fyrir því að fólk geti gengið frá skuld-
um sínum án þess að kröfur falli á
það. Í lyklafrumvarpinu er einmitt
gert ráð fyrir þessu. Málið hefur ekki
fengið afgreiðslu vegna þess að ýmsir
þættir þess eru taldir brjóta í bága við
stjórnarskrá landsins og ákvæði um
eignarrétt, þar sem miklar líkur eru
taldar á því að kröfuhafar yrðu fyrir
verulegu tapi næði frumvarpið fram
að ganga. Talið er að margir myndu
nýta sér úrræðið.
Skuldlausir á tveimur árum
Samkvæmt lettnesku lögunum getur
skuldari óskað þess að fara í greiðslu-
þrotameðferð geti hann ekki greitt af
lánum sínum. Kröfuhafinn getur þá
leyst til sín eignir viðkomandi. Kröfu-
hafinn selur síðan eignirnar upp í
skuldirnar. Í tvö ár frá því að viðkom-
andi fer í greiðsluþrotameðferð er
honum gert að greiða þrjátíu pró-
sent af tekjum sínum til kröfuhafans.
Þegar því tímabili er lokið falla allar
kröfur niður sem standa eftir á lán-
þeganum.
Þrátt fyrir að lettneska þingið hafi
samþykkt nýju lögin er óvíst hvort
þau muni taka gildi. Forseti Lett-
lands, Valdis Zatlers, neitaði að sam-
þykkja lögin og vísaði þeim aftur til
meðferðar þingsins. Talsmenn fjár-
málafyrirtækja hafa gagnrýnt það
sem lagt er fram í þeim og talið að
þau verði af gríðarlegum fjárhæð-
um nái áformin fram að ganga. For-
setinn vill að sniðin verði ein lög fyr-
ir venjuleg heimili og önnur fyrir þá
sem eigi fleiri fasteignir.
Róttækari og
fljótvirkari úrræði
Lilja segir lettnesku lögin vera um
margt áhugaverð. Þau feli í sér
miklu róttækari og fljótvirkari úr-
ræði en þau sem boðið er upp á
vegna greiðsluerfiðleika á Íslandi.
„Mér finnst þetta mjög góð leið þar
sem fólki er gefið annað tækifæri. Þá
er ekki of mikill hvati til þess að fólk
skili inn lyklunum að húsnæði sínu
þar sem það þarf að greiða þrjátíu
prósent af tekjum sínum í tvö ár. Ég
hugsa að það mætti ná meiri sátt um
lyklafrumvarpið yrði þessi leið farin.
Þá yrði komið til móts við þá gagn-
rýni sem frumvarpið hefur fengið um
að það auðveldi of mörgum að ganga
frá skuldum sínum,“ segir Lilja.
Hún segir að það verði að skoða
hvað felist í lettnesku lögunum
og hvort hægt sé að taka eitthvað
úr þeim inn í íslenska löggjöf um
greiðsluúrræði. Lilja segir að þetta
yrði eflaust til þess að styrkja íslensku
löggjöfina. Hún segir að á Íslandi
hneigist fólk oft til þess að verða að
finna upp á einhverju sem ekki hafi
verið gert áður. Aftur á móti sé oft
vænlegt að nýta það sem hafi verið
beitt í lögum annars staðar.
Eina aðgerðin sem stendur skuld-
urum til boða á Íslandi sem líkja má
við lettnesku leiðina er gjaldþrota-
meðferð. Þá geta skuldir verið gefn-
ar eftir í mjög sértækum tilfellum
greiðsluaðlögunar. Samkvæmt lett-
nesku leiðinni eru skuldarar aftur
á móti ekki gerðir gjaldþrota með
tilheyrandi vandamálum fyrir þá,
heldur er þeim gert kleift að gera
upp skuldir sínar með sem sann-
gjörnustum hætti fyrir bæði skuldara
og kröfuhafa.
Ábyrgðinni og
áhættunni skipt
Gísli Tryggvason, talsmaður neyt-
enda, segir að í norrænni löggjöf um
greiðsluaðlögun sé almennt horft
til þess að skuldari sé um fyrirséða
framtíð ófær um að gera upp skuld-
ir sínar. Hann segir að það sé eng-
um greiði gerður sé honum haldið
við skuldir sínar geti hann ekki gert
þær upp. Hann segir að skuldaaðlög-
un eigi ekki að vera hugsuð sem inn-
heimtuúrræði fyrir kröfuhafa, heldur
mun frekar sem félagslegt úrræði fyr-
ir skuldara. „Greiðsluaðlögun er ekki
nógu gott úrræði til að takast á við
vanda í kjölfar efnahagshruns. Það
þarf heildstæðari lausn. Greiðsluað-
lögun er ekki það úrræði sem getur
leyst þennan vanda,“ segir Gísli.
Hann segir að í greiðsluaðlög-
un eigi ekki aðeins að horfa til þess
hvort jafna eigi út greiðslubyrði eða
koma skuldurum tímabundið til að-
stoðar, heldur einnig að gert verði
ráð fyrir að þeir geti ekki staðið undir
skuldum sínum. „Hér hefur gjarnan
verið það viðhorf ríkjandi að neyt-
endur beri einir ábyrgð á stöðunni.
Þetta er sérstaklega skrítið í landi þar
sem er ótakmörkuð verðtrygging,
þá ber neytandinn alla áhættuna en
ekki aðeins hluta hennar. Ég hef allt-
af verið talsmaður fyrir því að skipta
ábyrgðinni og áhættunni milli aðila,“
segir Gísli.
Sextán prósenta atvinnuleysi
Lettland er líkt og Ísland eitt þeirra
ríkja sem hefur óskað aðstoðar Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins vegna
greiðsluerfiðleika. Í landinu er sex-
tán prósenta atvinnuleysi og þar hafa
tekjur fólks lækkað hratt. Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn setti sig upp á
móti þeim tillögum sem settar voru
fram þegar frumvarpið var fyrst til
umræðu.
Í Lettlandi hefur orðið mikið
verðfall á fasteignamarkaði á sama
tímabili. Því hefur í mörgum tilfell-
um myndast gríðarlegt misvægi milli
virði eigna og þeirra lána sem standa
eftir. Þar eru öll lán tengd við gengi
evrunnar.
Lettneska þingið hefur samþykkt lög sem minna á margan hátt á lyklafrumvarp Lilju
Mósesdóttur, þingmanns Vinstri-grænna. Lilja segir margt áhugavert koma fram í
lögunum. Hún gæti hugsað sér að laga frumvarp sitt að þeim. Samkvæmt lögunum
getur fólk gengið frá skuldum sínum geti það ekki staðið undir þeim.
LETTAR SKULDLAUSIR
Á TVEIMUR ÁRUM
RóbeRt HLynuR baLduRSSon
blaðamaður skrifar: rhb@dv.is
nÍslensku lögin
Gerterráðfyriraðlántakieigiáfram
eignina.Skuldiraðlagaðargreiðslu-
getu(matskenntatriði).Eftirstöðvar
skuldagetafalliðniðurefdómstóll
samþykkir.
nLettnesku lögin
Bankinnleysirtilsíneignirskuldar-
ans.Lánþegiborgarþrjátíuprósent
aftekjumítvöár.Eftirstöðvarskulda
fallaniðuraðtímabilinuliðnu.
Lögin
Hér hefur gjarnan verið það viðhorf
ríkjandi að neytendur beri
einir ábyrgð á stöðunni.
Lilja Mósesdóttir Gætihugsað
séraðnýtaþaðsemkemurframí
lettneskulögunumtilaðkomatil
mótsviðgagnrýnisemlyklafrum-
varphennarhefurfengið.
Gísli
tryggvason
Talsmaður
neytenda
segirþurfa
heildarlausn
ímálefnum
skuldara.
Valdis Zatlers
Neitaðiaðundirrita
löginogvísaði
þeimafturtilmeð-
ferðarþingsins.
krónur sem er eflaust versti trygg-
ingasamningur allra tíma og senda
okkur svo þennan reikning með
næstu afborgun,“ segir hann. „Ég
hefði haldið að slík trygging væri fyr-
ir Toyota Landcruiser en ekki Toyota
Yaris.“
Um daginn komu svo vörslusvipt-
ingarmenn á vegum Lýsingar heim
til hans til þess að taka bílinn. Árni
lýsir þeim sem tattúveruðum mönn-
um íklæddum hlýrabolum. „Ég neit-
aði að afhenda þeim bílinn. Ég sagði
að bíllinn færi ekki neitt fyrr en búið
væri að dæma í þessu máli.“
Hann segist bera mikinn kala til
Lýsingar eftir samskipti sín við fyrir-
tækið. „Þessi ráð sem Lýsing bauð,
um frystingu lána og fleira, þau voru
ekki í boði fyrir mig því ég var einum
gjalddaga á eftir. Ef maður er í van-
skilum fær maður bara ekki neitt. Ég
vona innst inni að Lýsing fari bara á
hausinn. Þeir væla í fjölmiðlum um
að það sé verið að brjóta á þeim með
hótunum og rugli, ef fólk vissi bara
hvernig þeir láta við okkur kúnnana.“
valgeir@dv.is