Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.2010, Page 18

Gnúpsmaður sem
álitsGjafi
n Aðalsteinn Jónasson, dósent við
lagadeild Háskólans í Reykjavík, er
orðinn einn af nýjustu álitsgjöfunum
á Íslandi. Nú síðast tjáði hann sig um
nýfallinn dóm
Hæstaréttar um
ólögmæti mynt-
körfulána og tek-
ur upp hanskann
fyrir bankana.
Hann var áður
framkvæmda-
stjóri lögfræði-
sviðs Gnúps,
sem kallað hefur verið eitt bjánaleg-
asta fjárfestingafélag í heimi þar sem
hann vann meðal annars með Þórði
Má Jóhannessyni, og varð síðar yfir-
maður á lögfræðisviði Glitnis. Aðal-
steinn er auk þess eiginmaður Ásdís-
ar Höllu Bragadóttur, fyrrverandi
bæjarstjóra í Garðabæ. Aðalsteinn er
sennilega ekki heppilegasti álitsgjafi
sem hægt er að leita til vegna tengsla
sinna og spurning hvort hann taki
ekki upp hanskann fyrir sína menn
þegar hann tjáir sig.
KunnuGleGt andlit
n Á dögunum var Íslendingur stadd-
ur á Gatwick-flugvellinum suður af
London. Rak hann þá augun í mann
sem kom honum kunnuglega fyrir
sjónir. Maðurinn
var dökkhærð-
ur og skeggjað-
ur, klæddur í bol
og stuttbuxur og
berfættur á sand-
ölum og virtist
ekki hafa annan
farangur með-
ferðis en poka-
skjatta á annarri öxlinni. Hann stóð
í röð og beið þess að geta keypt sér
30 sterlingspunda farmiða til Spánar
með lággjaldaflugfélaginu Easy Jet.
Íslendingurinn virti fyrir sér mann-
inn og skyndilega rann upp fyrir
honum að þetta var einn af kunnustu
sonum Íslands á tímum útrásar og
umsvifa í veröldinni, sjálfur Björgólf-
ur Thor Björgólfsson. Engum sögum
fer af því hvort Björgólfur sé kominn
aftur til London þar sem hann býr
ásamt fjölskyldu sinni.
láGmarKsþæGindi
n Skömmu eftir bankahrun tók Byr
yfir þriðjungshlut Hannesar Smára-
sonar í Hótel Búðum á Snæfellsnesi.
Stærsti lánveitandi hótelsins mun
hins vegar vera
NBI og hefur
bankinn alla
þræði í hendi
sér um framtíð
hótelsins tak-
ist núverandi
hótelrekendum
ekki að greiða
niður skuldir.
Heyrst hefur að yfirmönnum bank-
ans þyki gott að hafa greiðan aðgang
að hótelinu í krafti stöðu sinnar. Þeir
eru ekki einir um það því Björgólfur
Thor Björgólfsson mun á sínum tíma
hafa ágirnst hótelið og viljað hafa
það sem athvarf hér á landi fyrir sig
og gesti sína. Á þeim tíma á Björgólf-
ur Thor að hafa skoðað möguleika á
að byggja þyrlupall við hótelið. Sem
sagt: Thorshöllin við Fríkirkjuveg,
þyrla og einkaþota á Reykjavíkurflug-
velli og herragarður undir jökli með
30 herbergjum.
„Nei, var þetta ekki frekar lán í óláni?“
segir Óskar sindri atlason,
maðurinn á bak við málið
gegn SP Fjármögnun
sem Hæstiréttur
dæmdi í í síðustu viku.
Þar var gengistrygg-
ing lána dæmd
ólögleg en tugþúsundir
Íslendinga hafa mátt
búa við
tvöföldun
höfuðstóls
hinna
svokölluðu
myntkörfu-
lána.
Var þetta nokkuð
glópalán?
„Stórbætt þjónusta við
lesendur.“
n Segir í auglýsingu Fréttablaðsins þar sem
tilkynnt er að dregið hafi verið úr frídreifingu
blaðsins og það sé nú selt í lausasölu í staðinn á
völdum stöðum.
„... mann-
skemmandi að
vera í þessu.“
n Pétur Blöndal við
blaðamann Fréttablaðsins um
þingmennskuna þegar hann var inntur svara
vegna styrkja í prófkjöri 2006. Pétur segist ekki
hafa vitað að hann væri í viðtali þegar hann lét
ummælin falla. - Fréttablaðið
„Hann var bara
hrifinn.“
n Páll Stefánsson
ljósmyndari um knattspyrnu-
hetjuna Didier Drogba sem skrifar
formála að nýútkominni bók hans, Áfram Afríka.
- DV
„Það er líka
challengið. Að
breyta drasli í
snilld.“
n Hugleikur Dagsson sem vill gera
framhaldsseríu af gamanþáttunum Marteinn
sem sýndir voru á RÚV fyrir nokkru. Jóhannes
Haukur Jóhannesson fór með eitt aðalhlutverkið
í þáttunum. - DV
„Þetta hefði endað allt
öðruvísi.“
n Gústaf Ólafsson um föður sinn sem svipti sig
lífi eftir að myntakörfulán hans fór upp úr öllu
valdi. Hann segist viss um að örlög föður síns
hefðu orðið önnur ef farið hefði verið að lögum
varðandi lánin eins og nýlegir dómar segja til
um. - DV
Áfram Sigurður G!
Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráð-herra hefur margsinnis lýst yfir and-stöðu við hækkun lána með verð-tryggingunni en andstaða hennar
hefur verið töluvert meiri í stjórnarand-
stöðu en þegar hún hefur haft tækifæri til
að gera eitthvað í málinu.
Jóhönnu til varnar má segja að hún hef-
ur boðið upp á leið út úr verðtryggingunni.
Leið hennar er Evrópusambandið. Stein-
grímur J. Sigfússon fjármálaráðherra hefur
enga slíka leið fram að færa. Honum þyk-
ir í lagi að vandræði í efnahagslífinu bitni
tvöfalt á almenningi, til dæmis með því að
20 milljóna króna húsnæðislán hækki um
sex milljónir á tveimur árum vegna þess að
verð á matvælum og öðrum neysluvörum
hækkar um 30 prósent á sama tímabili.
Frá árinu 1980 hafa skuldir íslenskra
heimila farið úr 30% af ráðstöfunartekjum
í um það bil 300% af ráðstöfunartekjum.
Eitthvað er rotið í sambandi almennings
við bankakerfið. Og stjórnvöld gera ekkert
í því. Síðasta ríkisstjórn boðaði frelsi sem
breyttist í helsi. Þessi boðar bara helsi.
Ráðherrar Samfylkingar og Vinstri
grænna virðast hafa tekið að sér hlutverk
hinna vanmáttugu í málefnum bankanna,
rétt eins og þeir séu dæmdir til eilífrar
stjórnarandstöðu. Þeir telja sig ekkert geta
gert. Í sálfræði er kenning um „lært hjálp-
arleysi“. Hún gengur út á að fólk venjist því
að geta ekki haft áhrif á slæmar aðstæð-
ur sínar og haldi þeirri sannfæringu jafn-
vel þótt það sé orðið fullfært um að breyta
þeim. Sá sem er haldinn lærðu hjálparleysi
reisir sitt eigið fangelsi.
Mörður Árnason samfylkingarmaður
er einn helsti talsmaður þess að þeir sem
tóku erlend lán borgi meira en bara vext-
ina. „Skuldir þarf að greiða,“ skrifaði
hann á bloggsíðu sína. „Það er ekki sann-
gjarnt að skuldari losni við að borga skuld
sína vegna þess að þá þarf næsti maður að
borga hana,“ útskýrir hann. Þrælaviðhorf
Marðar er að fólk eigi að sætta sig við að
bankarnir hækki skuldir þess, vegna þess
að skuldir eigi að borga og annars þurfi
einhver annar þræll að borga þær. Bómull
þarf að tína!
Rök Marðar gilda í hinu fullkomna sam-
félagi samvirkninnar, þar sem allir hjálp-
ast að í átt að sameiginlegu markmiði en
enginn nærist á fjárhag annars með hjálp
óréttláts löggjafar- og framkvæmdavalds.
Við lifum hins vegar í samfélagi átakanna,
þar sem bankarnir hafa farið ránshendi
um heimilin með þegjandi samþykki sam-
flokksmanna Marðar.
Það eina sem hefur stoppað bankana er
barátta manna eins og Björns Þorra Vikt-
orssonar lögfræðings, Guðmundar Andra
Skúlasonar, sem stofnaði samtök lánþega
Frjálsa fjárfestingarbankans, og lántak-
andans Óskars Sindra Atlasonar, sem
ákvað að stefna fyrirtækinu sem marg-
faldaði lánið hans. Nýjastur í hópnum er
Sigurður G. Guðjónsson, sem krefst þess
að skuldarar og bankar deili ábyrgðinni
af hækkun verðbólgunnar. Skuldaþjóðin
er svo yfirgefin að hún treystir bara á lög-
fræðingana sér til bjargar.
jón trausti reynisson ritstjóri skrifar. Skuldaþjóðin er svo yfirgefin að hún treystir bara á lögfræðingana sér til bjargar.
Í stjórnarsáttmálanum kemur fram
að draga eigi úr vægi verðtryggingar
og stjórnarandstaðan hefur að stærst-
um hluta tekið undir þessi markmið
stjórnarflokkanna. Í því ljósi lagði
þingflokkur framsóknarmanna fram
frumvarp um að setja skyldi 4% þak á
verðtrygginguna á meðan leitað væri
frekari leiða til að afnema hana.
Eftir mikla baráttu framsóknar-
manna varð það niðurstaðan að sett
yrði á stofn þverpólitísk nefnd sem
kæmi með tillögur um hvernig mætti
draga úr umfangi verðtryggingar án
þess að ógna fjármálastöðugleika.
Hún skal kanna forsendur verðtrygg-
ingar á Íslandi, meta kosti og galla
þess að draga úr vægi hennar í ís-
lensku fjármálakerfi og hvaða leiðir
séu bestar í því skyni. Nefndin á að
skoða á heildstæðan hátt áhrif verð-
tryggingar á lántaka og lánveitendur
sem og áhrif hennar á virkni
hagstjórnar og efnahagslegan
stöðugleika almennt. Tillögurnar
skulu liggja fyrir í lok árs 2010.
Ekki lesið stjórnarskrána
Í ljósi þessara markmiða ríkisstjórn-
arinnar er því heldur einkennilegt
að sjá stjórnarliða taka undir að setja
eigi verðtryggingu á hin svokölluðu
erlendu lán eftir að Hæstiréttur felldi
dóm sinn um ólögmæti gengistrygg-
ingar. Yfirlýst markmið stjórnarinnar
var að draga úr vægi og umfangi verð-
tryggingar, ekki að bæta við nýjum,
stórum
lánaflokki. Hvergi kemur fram í
dómnum hvort eitthvað eigi að koma
í staðinn fyrir gengistrygginguna, að-
eins að hún sé ólögleg samkvæmt
íslenskum lögum. Því er það svo að
þrátt fyrir að rifist sé fram og til baka
um vaxtaákvæði samninganna og
hvernig eigi að reikna höfuðstól og
endurgreiðslur, er enginn sem held-
ur því fram á grunni lagalegra raka að
setja eigi verðtryggingu á lánin í stað-
inn.
Það skal viðurkennast að ég hélt að
lánveitendur myndu hugsanlega gera
varakröfu um þetta fyrir Hæstarétti
svo dómstóllinn gæti tekið afstöðu
varðandi þau atriði. Svo var ekki og
því ekki á valdi stjórnmálamanna að
fara að smyrja verðtryggingu á lán
sem voru að mati Hæstaréttar aldrei
verðtryggð til að byrja með. Slíkt heit-
ir afturvirkni til skaða fyrir þann sem
fyrir verður og er bannað skv. stjórn-
arskránni (sjá greinar 27, 69, 72 og
77).
Flestir þingmenn með smá þing-
reynslu ættu að átta sig á að slík
stjórnarskrárbrot líðast ekki.
Eykur verðtrygging verðbólgu?
Frá seinni hluta áttunda áratugarins
fram á miðjan þann níunda var mik-
il verðbólga viðvarandi vandamál
á Íslandi. Ástæður verðbólgunnar
voru margvíslegar; ytri áföll, þaninn
vinnumarkaður, gengisfellingar og
seðlaprentun, eða í stuttu máli al-
menn efnahagsleg óstjórn þar sem
áherslan var á að skapa atvinnu
fremur en hemja verðbólgu. Mar-
inó Njálsson, stjórnarmaður í Hags-
munasamtökum heimilanna, hefur
reiknað út að verðbólga síðustu 40
ára var að meðaltali 82.262%, síð-
ustu 30 ár um 5.214%, síðustu 20 ár
154% og síðustu 10 árin 84,7%. Með
miklu átaki náðist verðbólgan niður
í tveimur skrefum og var undir 3%
um tíma á tíunda áratugnum.
Verðtryggingin var viðbragð við
almennri óstjórn í efnahagsmálum
og tók alls ekki á sjúkdómnum sjálf-
um, verðbólgunni. Ýmsar vísbend-
ingar eru uppi um að verðtrygging
geri stjórn efnahagsmála erfiðari og
flóknari og dragi tennurnar úr stýri-
vöxtunum sem eru einmitt helsta
tæki Seðlabankans við að draga úr
verðbólgu. Einnig hefur samspil
verðbólgu og verðtryggingar lítið
verið rannsakað.
Hagsmunasamtök heimilanna
hafa bent á að hugsanlega sé verð-
tryggingin verðbólguhvetjandi í
sjálfu sér vegna áhrifa verðbóta á
efnahagsreikning fjármálastofnana.
Verðbólga er mæling á fjármagni
í umferð. Hærri verðbólga hækk-
ar verðbætur á efnahagsreikning
bankanna, efnahagsreikningurinn
stækkar, bankarnir geta lánað meiri
pening, sem eykur aftur peninga
í umferð. Afleiðingin er því hærri
verðbólga.
Á þeim tíma sem verðtrygging
hefur verið í gildi hefur þjóðfélags-
legur sparnaður aukist, en þá fyrst
og fremst lögþvingaður sparnaður í
gegnum lífeyrissjóðina. Á sama tíma
hafa skuldir heimilanna margfald-
ast. Því virðist verðtrygging sparifjár
ekki hafa hvatt til aukins sparnaðar
hjá almenningi heldur frekar hvatt
til skuldsetningar.
Allir axli ábyrgð
Mikilvægt er fyrir nefndina að skoða
verðtrygginguna út frá hagsmunum
allra. Allir Íslendingar verða að axla
ábyrgð á sínum efnahagsmálum á
sama máta og aðrar þjóðir. Hluta
af þeim vanda sem við stöndum
núna frammi fyrir varðandi gengis-
tryggðu lánin má rekja til verðtrygg-
ingarinnar. Fólk var einfaldlega að
leita að sambærilegum vaxtakjör-
um og þekkjast hjá þeim þjóðum
sem eru okkur næstar. Engin for-
dæmi eru í hinum vestræna heimi
fyrir sambærilegri útbreiðslu verð-
tryggingar, hvað þá á neytendalán-
um. Markmið íslenskrar efnahags-
stjórnar á að vera stöðugleiki, sem
mun endurspeglast í lágri verð-
bólgu, stöðugra gengi og raunveru-
legri verðmætasköpun.
Allir Íslendingar verða að bera
sameiginlega ábyrgð á því að draga
úr verðbólgu. Enginn er undanskil-
inn í því stríði. Ekki fjármagnseig-
endur eða skuldarar, ekki lífeyris-
sjóðir eða Íbúðalánasjóður, ekki
stjórn eða stjórnarandstaða. Verð-
tryggingin er hækja og við verðum
að finna leiðina til að kasta henni.
sandkorn
tryggvagötu 11, 101 reykjavÍk
Útgáfufélag: Dv ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
framkvæmdaStjóri:
Bogi örn emilsson
ritStjórar:
jón trausti reynisson, jontrausti@dv.is
og reynir traustason, rt@dv.is
fréttaStjóri:
Ingi Freyr vilhjálmsson, ingi@dv.is
dv á netinu: Dv.IS
aðalnÚmer: 512 7000, ritStjórn: 512 7010,
áSkriftarSími: 512 7080, auglýSingar: 512 7050.
SmáauglýSingar: 515 5550.
umbrot: Dv. Prentvinnsla: Landsprent. dreifing: Árvakur.
Dv áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
leiðari
spurningin
kjallari
bókstaflega
18 umræða 23. júní 2010 miðvikudagur
Afnám verðtryggingar
„Verðtryggingin er
hækja og við verðum
að finna leiðina til að
kasta henni.“
Eygló HArðArdóTTir
þingmaður Framsóknarflokks skrifar