Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.2010, Blaðsíða 21

föstudagur 9. júlí 2010 úttekt 21
upp á það. Þetta var svo slæmt að lög-
reglan var oft kölluð til.“
Heimilið tæmdist
Maðurinn var ítrekað fjarlægður af
heimilinu og færður í fangageymslur.
Daginn eftir kom hann alltaf aftur með
skottið á milli lappanna, grét og vildi
komast inn. „Og mamma tók alltaf við
honum aftur. Ef ég tala hreint út frá
hjartanu, þá var þetta viðbjóður. Þetta
var það versta sem ég hef séð á minni
ævi. Ég mun aldrei gleyma því þeg-
ar mamma lá hálfmeðvitundarlaus á
gólfinu eftir hann og hann hélt áfram
að lúskra á henni þar. Ég talaði ekki
um þetta við neinn en reyndi að vera
sterkur. Ég fór líka að forðast heimil-
ið. Amma vissi náttúrulega hvað var í
gangi og reyndi stundum að tala um
þetta við mig. Ég hunsaði það alltaf, ég
hélt að þetta myndi lagast, hverfa og
við yrðum saman aftur. Svo versnaði
þetta stöðugt þar til allt sprakk.“
Á þessum tíma gerðist það líka
að Óskar sá móður sína í fyrsta skipti
drekka á miðjum degi og það á virk-
um dögum. Þau sátu bara heima og
drukku. Voru alltaf blindfull. Einn
daginn var sjónvarpið horfið og þann
næsta vídeóið. „Smám saman tæmd-
ist heimilið. Þau seldu allt fyrir brenni-
víni. Ég sá þetta allt frá a-ö. Ég var nátt-
úrulega bara barn og unglingur og á
viðkvæmum tíma í mínu lífi. Það var
margt í gangi. Ég vildi bara gleyma
þessu heimili og hitta vini mína. Ég
kynntist eldri strákum og byrjaði að
reykja og drekka. Ég notaði áfengi
til þess að deyfa sársaukann en það
hjálpaði mér ekki neitt. Það versnaði
bara með árunum.“
Skyndilega send í fóstur
Þegar þar var komið sögu skarst
barnaverndarnefnd í leikinn. Móðir
þeirra var svipt forræðinu. Guðni sem
var enn í sveitinni fékk aldrei að koma
heim aftur. Hann var þá níu ára. Þau
náðu ekki einu sinni að kveðjast. „Við
vorum bara allt í einu tekin af henni.
Einn, tveir og tíu. Í kjölfarið vorum við
send hingað og þangað í fóstur.“
Barninu brá auðvitað. Þetta var
óvænt og mikil breyting á lífinu. Fyrstu
vikurnar skildi hann hvorki upp né
niður í því sem var að gerast en fólk-
ið sem tók hann að sér útskýrði það
fyrir honum að mamma hans væri
fyllibytta sem réði ekki við drykkjuna.
„Með tímanum fór ég að fatta þetta.
Það komu tímar þar sem ég hágrét og
skildi þetta ekki en miðað við allt tók
ég þessu ágætlega. Ég vissi alltaf að
hún væri að drekka og það hjálpað
mér að heyra sannleikann. Ég saknaði
hennar auðvitað en ekkert alvarlega
og með tímanum gleymdi ég þessu.“
Vildi fá mömmu aftur
Sársaukinn var líka minni þar sem
hann hafði verið lítið með henni eftir
að hún fór að drekka svona mikið. Þá
var hann alltaf sendur í sveit á sumrin,
um helgar og í fríum var hann send-
ur til Ísafjarðar svo hún gæti drukkið í
friði. Hann sótti líka í það sjálfur að fara
til Ísafjarðar, þar leið honum vel og þar
vildi hann helst vera. Hann fór í fóstur
til sama fólks og hann hafði dvalið hjá
áður og var heppinn að því leyti. Þetta
var fólk sem hann þekkti og treysti.
Óskar segir að þegar barnavernd-
arnefnd hafi skorist í leikinn hafi allt
gerst mjög hratt. „Þetta var bara eitt
skjal sem hún þurfti að skrifa undir til
að afsala sér börnunum. Bróðir minn
var bara lítið barn, hann var svo ungur
að hann vissi ekkert hvað var að gerast.
Þegar ég fór vissi ég ekki heldur að ég
væri alfarinn. Ég hélt að ég væri bara
að fara í heimsókn til pabba. Þetta var
þannig. Starfsmaður barnaverndar-
nefndar kom svo og útskýrði það fyr-
ir mér að mamma væri svo alvarlega
veik að það væri ekki hægt að bjóða
börnum upp á þetta líf. Ég reiddist og
vildi fara heim. Ég vildi fá mömmu aft-
ur.“
Iðraðist gjörða sinna
Þegar þau kvöddust grét sambýlis-
maður hennar úti á svölum. Eftirsjáin
var mikil þegar hann áttaði sig á afleið-
ingum gjörða sinna. „Þau voru bæði
edrú þegar ég fór. Ég fór til mömmu
og kyssti hana bless. Hún sagðist elska
mig. Ég man eftir því. Hún hefur ör-
ugglega sagt fleira en þetta var það
sem ég tók með mér.“
Óskar fór til föðurbróður síns í
bænum. Þar leið honum vel. Það var
hugsað vel um hann og frændi hans
hjálpaði honum mikið. Hann átti
líka son sem var jafngamall Óskari
og reyndist góður vinur. Stóra syst-
ir þeirra bræðra reyndi líka að sinna
þeim eftir bestu getu og hringdi oft.
„Hún talaði við okkur og hjálpaði okk-
ur í gegnum þetta. Hún var engill í okk-
ar huga. En eftir öll lætin vildi ég bara
reyna að gleyma þessu og halda áfram
með líf mitt.“
Hringdi eftir hálft ár
Hálft ár leið þar til Óskar heyrði frá
mömmu sinni. „Ég var reiður og sár
út í hana. Hún afsakaði sig og sagði
mér frá því sem hún var búin að vera
að gera. Hún var náttúrulega drukk-
in. Ég spurði hvort hún ætlaði ekki að
taka sig á og hætta í neyslu. Hún lofaði
því. Ef það er hægt að kalla þetta lof-
orð. Hún er búin að segja þetta svona
þúsund sinnum við mig.“
Enn lengra leið þar til Guðni heyrði
frá móður þeirra, eða um eitt og hálft
ár. „Ég man að mér fannst gaman að
heyra í henni. Við töluðum ekki lengi,
bara í svona tíu mínútur. Hún var
drukkin og fósturforeldrar mínir vildu
ekki að ég talaði við hana í því ástandi.
Ég spurði hana hvort hún ætlaði að
hætta að drekka. Hún sagði já. Hún
segir alltaf já en svo verður aldrei neitt
úr því. Enda trúði ég henni ekki þá
og ég trúi henni ekki núna þegar hún
segist ætla að hætta. Hún er svo mikill
alki. Hún var ekkert mikið í sambandi.
Oftast liðu tólf til átján mánuðir á milli
símtala frá henni. Ég held að hún hafi
skammast sín mjög mikið. Við vorum
mjög náin áður en hún fór að drekka
svona mikið.“
„Við vorum haldreipið hennar“
Eftir að hún missti börnin fór hún til
Reykjavíkur til þess að fara í meðferð.
Hún fór inn á Vog og kynntist þar öðr-
um manni, sem var bróðir ofbeldis-
mannsins. Eftir stutta vist á Vogi fór
hún á götuna þar sem hún drakk frá
sér allt vit. Guðni segir að hún hafir
farið mjög snemma á götuna, nánast
um leið og hún kom til Reykjavíkur.
„Það var búið að taka af henni börnin
og ekkert hélt aftur af henni. Á með-
an við vorum hjá henni reyndi hún að
halda sér í lagi og halda vinnunni. Við
vorum haldreipið hennar. En á end-
anum hefði allt farið til fjandans. Við
vorum heppin að það var gripið inn í.
Það er fósturforeldrum mínum og ekki
síst fósturmömmu minni að þakka að
ég leiddist sjálfur ekki út í eiturlyfja-
neyslu. Systir mín er elst og er mjög
sár út í kellinguna. Ég hef aldrei náð að
skilja hvernig það er hægt að eyða líf-
inu bitur út í fárveikan einstakling. En
auðvitað fannst mér þetta erfitt þeg-
ar ég var smákrakki. Ég var reiður út í
hana þar til ég varð svona tvítugur. Þá
fór ég að skilja þetta,“ segir Guðni.
Annað áfall
Óskar vissi ekkert um hagi móður
sinnar á þessum tíma. Hann var sjálf-
ur að fikta við áfengi og eiturlyf. Að
loknum grunnskóla fór hann að leigja
með vini sínum og neyslufélaga. Sú
sambúð endaði skelfilega þegar þeir
misstu 15 ára gamlan vin sinn. „Hann
framdi sjálfsmorð í stigaganginum.
Hann var mjög langt leiddur, skuldug-
ur og illa farinn. Þetta gerðist um nótt
og ég kom að honum um morguninn
þegar ég var að fara niður stigann. Þá
upplifði ég enn eitt sjokkið. Ég hringdi
í lögregluna og ætlaði að taka hann
niður en hún bannaði mér það á þeim
forsendum að hún yrði að rannsaka
málið og ganga úr skugga um að þetta
væri ekki morð. Þannig að ég fór bara
upp og lokaði á eftir mér á meðan ég
beið með vini mínum.“
Óskar var ekki nema 17 ára þeg-
ar þetta gerðist og hafði verið í neyslu
í tvö ár. Hann ákvað að fara í meðferð
eftir þetta og þar gat hann fyrst talað
um allt sem hann hafði upplifað. „Ég
varð sterkari fyrir vikið.“ Hann hefur
verið edrú síðan.
„Ég vissi ekkert hvar mamma var.
Ég heyrði einhverjar sögur um að hún
væri á götunni. Ég lokaði á það. Ég
hugsaði bara að fyrst hún yfirgaf okk-
ur og væri að gera það sem hún vildi
gera ætlaði ég bara að gera mitt. Ég var
sár út í hana, ég upplifði mikla höfn-
un þegar hún missti forræðið yfir okk-
ur, en um leið vorkenndi ég henni. Ég
myndi ekki vilja sjá eða upplifa hvernig
hún lifir þegar hún er upp á sitt versta.
En þegar ég fór sjálfur í meðferð skildi
ég að hún er bara alvarlega veik. Ég er
ekki reiður út í hana í dag.“
Skammaðist sín
Sem unglingur vissi Guðni af mömmu
sinni á götunni en spáði ekki svo mik-
ið í það. „Hún var bara róni.“ Ef hann
rakst á hana niðri í bæ gekk hann yfir-
leitt fram hjá og gerir enn ef hann nær
ekki að snúa við í tæka tíð. Það sama
segir Óskar: „Ég hef stundum séð hana
þegar ég fer niður í bæ í fallegu veðri.
Ég sé það langar leiðir hvort hún er í
glasi eða ekki. Andlitið á henni verð-
ur eins og ég veit ekki hvað. Hún er
eins og róni. Það fer ekkert á milli mála
hvað hún er útitekin og illa farin. Hún
situr yfirleitt á bekk og starir ofan í göt-
una. Ef hún sér mig, þá ljómar hún. En
ég læðist yfirleitt meðfram veggjum
og vonast til þess að hún taki ekki eft-
ir mér. Ég forðast hana og yfirleitt tekst
það.“
En það hefur komið fyrir að Guðni
hafi hitt hana óvænt í bænum. Einu
sinni var hann 17 ára á fylleríi með
félögunum. „Hún var mjög fín og al-
mennileg, kurteis og allt, en ég vildi
ekki hitta hana með félögunum. Ég
vildi ekki að þeir vissu að hún væri
róni. Ég forðaðist það. Ég var frek-
ar lokaður og talaði lítið um þetta. Ég
var hræddur um að verða dæmdur
út frá mömmu minni auk þess sem
ég skammaðist mín. Ég tók það nærri
mér þegar félagarnir voru að fíflast
með þetta og gera grín. En ég lét eng-
an sjá það á mér, tók sjálfur þátt í þessu
og grínaðist með það að mamma mín
væri róni. Ég skammast mín ekki fyrir
það í dag. Mér er alveg sama hvað fólki
finnst.“
Þetta er ömurlegt líf
Með tilkomu farsímanna fjölgaði sím-
hringingum frá henni. Þá var Guðni
sautján ára. „Þannig að það getur verið
að hún hafi oft reynt að hringja í gegn-
um tíðina án þess að fósturforeldrar
mínir hafi leyft henni að tala við mig.
Þegar ég eignaðist gemsa fór hún að
hringja og betla peninga fyrir mat og
tóbaki. Ég gaf henni stundum pen-
inga en þeir fóru alltaf í eitthvert rugl.
Einu sinni náði hún sex mánaða edrú-
mennsku. Þá var ég 22 ára. Ég man að
ég gaf henni 2.000 krónur í afmælis-
gjöf. Hún notaði þær til þess að kaupa
sér rauðspritt og fara á fyllerí. Það
þurfti bara einn skitinn tvöþúsundkall,
þá var þetta komið. Þá sá ég að það
þýddi ekkert að gefa henni peninga.“
Hann fer frekar með tóbak upp
á Vog til hennar ef hún þarf á því að
halda en peninga. Eftir að hann varð
eldri hefur hann stundum gefið henni
aur fyrir tóbaki og brennivíni enda
reynir hann ekki að stjórna því hvern-
ig hún drekkur og hvenær. „Þú segir
alkóhólista ekki að hætta að drekka.
Hann verður að fatta það sjálfur.
Mamma mín mun deyja vegna
drykkju einn daginn, það eru alveg
hreinar línur. Þetta er ömurlegt líf sem
hún lifir. Það er ekkert nema ömurlegt
að hanga á götunni, drekkandi rauð-
spritt, ælandi og spúandi og vita ekk-
ert í sinn haus. Það eru mörg ár síðan
ég sætti mig við það að mamma mun
aldrei ná sér af þessu. Auðvitað heldur
maður alltaf í einhverja von, það get-
ur allt gerst, en ég held ekki. En það er
ótrúlegt að þegar hún hefur lifað svona
í margar vikur tekur það hana oft ekki
nema tvo daga að ná sér. Ég hef hitt
hana eftir svona tarnir og þá lítur hún
bara vel út. Hún er náttúrulega brún,
búin að vera úti í sólinni allt sumarið.“
Af hverju?
Oft hefur hún reynt að verða edrú.
Slíkar tilraunir endast yfirleitt skammt.
Einu sinni náði hún þó átján mánaða
bata eftir meðferð í Krossinum. Þá bjó
hún þar og eldaði ofan í mannskapinn,
„ég veit að hún
saknar okkar“ Á meðan ég var á þessum fósturheimilum fann ég fyrir einmanaleika. Ég var tómur að innan og leið eins og ég væri einn í heiminum.
framhald
Á einum degi breyttist allt
þegar þau duttu í það.
Þetta varð ein martröð.
Heimilið tæmdist
Óskar fylgdist með því
þegar heimilið tæmdist
smám saman því móðir
hans seldi allar eigur
þeirra fyrir brennivíni.
SVIðSett mynd SIgtryggur ArI