Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.2010, Blaðsíða 26

Í febrúar lagði ég fram breytingatil-
lögur á fiskveiðistjórnunarkerfinu í
tengslum við starf sáttanefndarinnar
svokölluðu sem endurskoðar kerfið á
vegum landbúnaðar- og sjávarútvegs-
ráðherra. Tillögurnar voru góðar að
mínu mati á þeim tíma. Í þeim fólst að
kvótinn yrði innkallaður og í staðinn
gerður nýtingarréttarsamningur við
útgerðir til allt að 15 ára.
Nú hef ég lært að þessar tillögur
voru ekki nægilega góðar. Það sem
helst veldur er orðalagið. Þrátt fyrir
góðan ásetning hef ég orðið þess
áskynja að leiðin er ekki hagstæð fyrir
almenning sem allir vita að sættir sig
ekki við núverandi fyrirkomulag. Mín
skoðun á þeim tíma var og er enn, að
þjóðin eigi nýtingar-/afnotaréttinn á
fiskveiðiauðlindum þjóðarinnar. Í því
liggur vandinn í orðalaginu í tillögun-
um í febrúar.
Nýtingar-/afnotaréttur eru óbein
eignarréttindi í stærri eign. Það má
skýra þannig að kvótinn er nýtingar-/
afnotaréttur á fiskveiðiauðlindum
þjóðarinnar. Þessi réttindi myndu því
veita útgerðum eignaryfirráð yfir kvót-
anum og þar með fiskveiðiauðlindum
þjóðarinnar.
Yfirvofandi séreignarréttur
Ef réttindunum yrði úthlutað til út-
gerða til langtímanýtingar myndi það
líklega leiða til þess að kvóti einstakra
útgerða yrði innan nokkurra ára að
beinum eignarréttindum á grundvelli
hefðarréttar. En skilyrðin fyrir því að
óbein eignaréttindi í formi nýtingar-/
afnotaréttar myndi beinan og óskor-
aðan eignarétt samkvæmt hefðarrétti
eru að eignin sé annað hvort í einskis
manns eigu eða opinberri eigu og hafi
verið nýtt í 40 ára eða meira.
Kvótakerfið hefur verið við lýði í yfir
aldarfjórðung og því er deginum ljós-
ara að það styttist óðum í að útgerðir
fái beinan eignarrétt á kvótanum í
gegnum hefðarrétt. Ekki einu sinni
ákvæði í stjórnarskrá um að fiskveiði-
auðlindin sé þjóðareign gæti komið í
veg fyrir myndun beins eignarréttar
útgerðarinnar á kvótanum. Það er
vegna þess að fiskveiðiauðlindin er eitt
en heimildin (þ.e. kvótinn) til að nýta
hana er annað. Orkufyrirtækin eiga
ekki vatnið í formi eignarréttar heldur
eiga þau nýtingarréttinn á virkjun þess.
Eðlismunur er því á nýtingu þessara
auðlinda, vatnsorku og sjávarafla. Það
eru mannréttindi og frumbyggjaréttur
Íslendinga að nýta fiskimiðin en það
geta vart talist mannréttindi að reisa
orkuver.
Mér er orðið það ljóst af þrotlausu
og launalausu starfi mínu í nefndinni,
að eina leiðin til að tryggja eignarhald
almennings á fiskveiðiauðlindum sem
þjóðin má nýta, er að ríkið taki form-
lega yfir kvótann, sem lögaðili, og leigi
hann út til útgerða. Það má ekki af-
henda útgerðum kvótann í formi nýt-
ingar-/afnotaréttar, heldur á að leigja
hann út til útgerða í formi leiguréttar.
Þá fyrst er orðið ljóst hver er eigandi
kvótans og hver leigjandinn er.
Kvótakerfið fest í sessi
Þar með yrði brotin á bak aftur eigna-
myndun útgerðarinnar á kvótanum í
gegnum hefðarrétt og komið í veg fyrir
að kvótinn verði í algerri eigu útgerða.
Rétt er að ítreka að nýtingarréttur
vatnsafls- og varmavirkjana er alger-
lega í eigu orkufyrirtækjanna. Því ætti
öllum mönnum að vera það ljóst að
hið sama myndi gilda um kvótann ef
farin yrði sú leið að afhenda slíkan rétt
til útgerðanna.
Það sem nú verður að koma út úr
endurskoðunarnefndinni, sem þekkt
er undir heitinu sáttanefndin, er að
kvótinn verði yfirtekinn af íslenska rík-
inu með formlegum hætti og leigður
til útgerða. Það verður að gerast á jafn-
réttisgrundvelli líkt og kveðið er á um í
stjórnarskránni. Ef niðurstaðan verður
á annan veg, til dæmis að útgerðin fái
afhentan kvótann í formi nýtingar-/
afnotaréttar, stöndum við uppi með
óbreytt kvótakerfi þar sem búið er að
festa gjafakvótann endanlega í sessi.
Þá fer nefndin í sögubækurnar, ekki
sem sáttanefndin, heldur sem gjafa-
kvótanefndin. Nefndin sem staðfesti
það sem margir hafa kallað gjafakvót-
ann í boði fyrstu hreinu vinstri stjórnar
Íslands.
Gjafakvótanefndin „Rödd bæjar-
búa heyrðist og
það var tekið
mark á henni.“
n Rúnar Sigurjónsson sem hefur safnað yfir
1000 undirskriftum gegn Lúðvík Geirssyni
bæjarstjóra Hafnarfjarðar. Lúðvík sagði af sér í
gær. Rúnar segir Lúðvík hugrakkan. -Visir.is
„Þetta er svikamylla“
n Sveinbjörn Ragnar Árnason, fyrrverandi
eigandi Bílamarkaðarins, um að fjármögnunar-
fyrirtækin hafa frá því fyrir hrun metið
vörusviptabíla langt undir markaðsverði til þess
að greiða fólki minna til baka. Bílarnir séu svo
seldir röngum hópi sem stórgræði á þeim. -DV
„Okkur er engin
vorkunn að því.“
n Árni Páll Árnason
félagsmálaráðherra um að
stjórnmálamönnum sé engin
vorkunn af því að þurfa að vinna úr þeirri stöðu
að samningsbundnir vextir verða látnir gilda á
gengistryggðum lánum. -Fréttablaðið.
„Ég var ólátabelgur og
hlýddi ekki.“
n Ellen Kristjánsdóttir um það hvers vegna
lögreglumaður snéri upp á handlegg hennar
með þeim afleiðingum að hún þurfti að leita sér
hjálpar á slysadeild. -DV.
„Ekki bulla.“
n Lárus Viggósson, eigandi Vörslusviptingar, í
samtali við Arnar Geir Kristjánsson sem neitaði
að afhenda Lýsingu bíl sinn. Arnar sagði
aðförina ólöglega. -DV.
Spurningin um falið fé
Tvær af helstu fréttum vikunnar snérust um að fjárfestarnir Jón Ás-geir Jóhannesson og Pálmi Har-aldsson hefðu nýlega greitt 1.800
milljónir króna í reiðufé til tveggja fjármála-
fyrirtækja. Jón Ásgeir greiddi upp fasteigna-
lán upp á 1.300 milljónir króna í kanadísk-
um banka vegna íbúðar í New York og Pálmi
greiddi Glitni 500 milljónir króna til að losna
við kyrrsetningu á Iceland Express. Til að
setja þessa upphæð í samhengi er hún álíka
há og þeir tæplega tveir milljarðar króna
sem ríkið þurfti að skera niður í fjárveiting-
um til Landspítalans á milli áranna 2009 og
2010.
Kjarni málsins er að þrátt fyrir allt sem
á undan er gengið hafa þeir Jón Ásgeir og
Pálmi enn þá aðgang að slíkum fjárhæðum,
hvort sem um er að ræða lánsfé eða inni-
stæður á bankareikningum.
Pálmi greinir frá því í DV í dag hvernig
og af hverju hann greiddi Glitni milljónirn-
ar 500. Þáttur Jóns Ásgeirs í hruninu er tölu-
vert stærri en þáttur Pálma og flestra ann-
arra auð- og bankamanna sem taldir eru
bera hvað mesta ábyrgð á því. Samt þegir Jón
Ásgeir enn þegar af honum er sögð stórfrétt
sem fær flesta landsmenn til að hugsa sem
svo að hann hljóti að sitja á mörgum millj-
örðum af földu fé á reikningum í útlöndum.
Þessar fréttir sýna okkur hversu upp-
gjörið við hrunið, sem hér hefur orðið, er
takmarkað. Svarið við einni af stóru spurn-
ingunum: Hversu mikið af peningum eiga
helstu gerendur hrunsins og hvaðan eru
þessir peningar komnir? hefur ekki al-
mennilega komið fram því hún rúmaðist
ekki innan verksviðs rannsóknarnefndar
Alþingis. Við vitum hvað þessir gerendur
tóku af fé út úr bönkunum en ekki til fulls
hvar peningarnir enduðu. Eignalisti Jóns
Ásgeirs hefur til dæmis enn ekki verið birtur.
Fréttirnar af Jóni Ásgeiri og Pálma sýna
fram á mikilvægi þessarar spurningar um
mögulegt falið fé. Til að undirstrika frekar
mikilvægi hennar má benda á að slitastjórn
Glitnis grunar að Jón Ásgeir og viðskipta-
félagar hans eigi falið fé í útöndum og ætlar
hún að reyna að sækja það með dómsmálinu
gegn þeim í New York. Á sama tíma reynir
Jón Ásgeir að komast hjá því að upplýsingar
um fjármál hans verði opinberar í New York.
Spurningin sem vaknar við þessar frétt-
ir er hvað við getum gert í stórum málum í
framtíðinni til að reyna að ná fram svörum
við slíkum spurningum sem brenna á þjóð-
inni. Ein leið sem við gætum farið er að hið
opinbera beiti sér meira í því að reyna að ná
sannleikanum fram í slíkum málum.
Við gætum til dæmis tekið upp aðferð-
ir Breta og Bandaríkjamanna: Að halda op-
inberar vitnaleiðslur yfir lykilmönnunum
þar sem þeir eru spurðir slíkra spurninga og
sýnt beint frá því í fjölmiðlum.
Alveg er ljóst að spurningin um hvort
menn eins og Jón Ásgeir og Pálmi eigi millj-
arða af földu fé er slík spurning sem þarf að
svara. Einnig er það alveg skýrt að ef það
kemur upp úr kafinu að svo sé, líkt og slita-
stjórn Glitnis hefur grunsemdir um, mun al-
menningur hér á landi fyrst verða æfur og
óhuggandi.
IngI F. VIlhjálmsson FréttastjórI skrIFar: Alveg er ljóst að spurningin um hvort menn eins og Jón Ásgeir og Pálmi eigi milljarða af földu fé er slík spurning.
leiðari
bókstaflega
Djúpur í holunni
Ágætur kunningi minn, venjulegur
Íslendingur, nýtur þess nú á stund-
um að fylgjast með heimsmeist-
arakeppninni í fótbolta. Hann er í
vetrarsælunni í Höfðaborg, Jóhann-
esarborg, Elísabetarhöfn og hvar
sem augum verður komið að fótbolta
á ferð. Og þessi kunningi á það til að
detta í það með fólkinu sem hér fyr-
ir skemmstu þurfi að þola ótrúlegan
yfirgang byggðan á kynþáttafordóm-
um og aðskilnaði ríkra og fátækra.
Í farteskinu hefur Íslendingur-
inn auðvitað með sér upplýsingar
um kreppuna okkar hérna heima.
Hann hefur í góðgleði sinni kvartað
og kveinað og svo hefur hann sagt
andfætlingum okkar frá því hvern-
ig Geir Haarde og nafnlausu svínin
skitu fyrst uppá bak og svo uppá þak.
Vællinn í honum kunningja mín-
um vekur spurningar hjá fólkinu sem
hefur Góðrarvonarhöfða í huga öll-
um stundum. Hann hefur fengið
spurningar einsog: Hversu margir
hafa dáið af völdum hungurneyðar-
innar á Íslandi? Er húsnæðisskort-
ur? Hversu margir glæpamenn hafa
verið fangelsaðir? Hversu margir
stjórnmálamenn hafa þurft að svara
til saka?
Og þegar fólkið fær engin krass-
andi svör frá kunningja mínum þá
er áfram talað um fótbolta. Og hann
kunningi minn veit að kreppan á
Íslandi er einn mesti aumingja-
leikur sem sögur fara af. Hjá okk-
ur byrjar fólk fyrst fyrir alvöru að
tala um sanngirni og réttlæti þeg-
ar ljóst er að bankar og fjármögn-
unarfyrirtæki munu missa spón úr
aski sínum. Já, þá fyrst er talað um
að fólk sýni böðlunum sanngirni.
Það merkilega er – þetta gerðist
líka í Suður-Afríku þegar kynþátta-
hatararnir hrökkluðust frá völdum
– þá vildu þeir að meirihluti svartra
sýndi minnihluta öfgamanna rétt-
læti og sanngirni.
Hann félagi minn fær sem betur
fer að tala um fótbolta þarna í Afr-
íku. En um leið missir hann nánast
af öllum skýringunum og bullinu
sem við hér heima, í kreppu alls-
nægtanna, fáum í Sjónvarpi allra
landsmanna. Við heyrum menn
tala um að láta vaða á markið, flytja
boltann í varnarvinnu neðst á vell-
inum, að einhver sé djúpur í hol-
unni þegar hann skýtur, að eitthvað
gerist í hálfleik (þegar vitaskuld er
átt við leikhlé). Við fáum svo marg-
ar aumingjalegar klisjur að manni
verður bumbult. Og maður spyr sig:
-Hvort ætli sé betra, að vera ofar-
lega eða neðarlega í holunni á vell-
inum þegar einhver skítur?
Leikurinn var miðjumoð,
margur slapp með skrekkinn
en frekar þreyttur Þorsteinn J.
þyrfti að fara á bekkinn.
Kristján hreinsson
skáld skrifar
„Og hann kunningi
minn veit að krepp-
an á Íslandi er einn
mesti aumingjaleik-
ur sem sögur fara af.“
skáldið skrifar
26 umræða 9. júlí 2010 föstudagur
Vafasamur fulltrúi
Íslands
n Ríkisstjórnin styður jón sigurðs-
son í framboði til embættis stjórn-
arformanns
Þróunarbanka
Evrópuráðsins.
Jón, sem er fyrr-
verandi ráðherra,
var áður pólitískt
ráðinn seðla-
bankastjóri og
síðar stjórnarfor-
maður Fjármála-
eftirlitsins. Þegar ástandið í bönkun-
um var sem verst og eigendur þeirra
kepptust við að sjúga fjármagn út
úr þeim í sjálfsbjörg sagði Jón í við-
tal hjá Moment, alþjóðlegu tímariti
Landsbankans, að fjármál þeirra
væru „basically sound“, eða í lagi.
Nokkrum mánuðum síðar hrundu
bankarnir. Til allrar hamingju hurfu
flestöll tímaritin af sjónarsviðinu í
kringum hrunið og eru ekki aðgengi-
leg lengur, enda eykur þetta varla
hróður Íslands á alþjóðavettvangi.
Jón Ásgeir Villingur
n Flest bendir til þess að tölvupóstur
sem vefsíðan Hvítbók.vg birti milli
Ara edwald, forstjóra 365, og jóns
ásgeirs jóhannessonar laumumillj-
arðamærings, sé falsaður. Stíllinn í
póstunum er talinn ótrúverðugur,
auk þess sem hver sem er getur falsað
tölvupósta sem þessa. Ekki er heldur
vitað til þess að Jón Ásgeir sé „vill-
ingur“, það er segi „ég vill“ fremur en
„ég vil“. Auk þess er talið ólíklegt að
Ari Edwald gangi svo langt að nota
gælunafnið „gamli“ á Jón Ásgeir, en í
tölvubréfinu lofar hann að losa sig við
Óskar hrafn Þorvaldsson, fréttastjóra
Stöðvar 2, og kveður með orðunum
„engar áhyggjur gamli.“ Að lokum er
talið að Jón sé varari um sig en þetta
eftir látlausar ásakanir í áraraðir um
að hann misnoti fjölmiðla sína.
misheppnað hJÁ mÁ
n Már Guðmundsson seðlabanka-
stjóri og Gunnar Anderson, forstjóri
Fjármálaeftirlitsins, virðast ekki hafa
náð að endurreisa traust á eftirlits-
stofnununum. Samtök fjármálafyr-
irtækja ákváðu hins vegar að fylgja
tilmælum frá Gísla tryggvasyni,
talsmanni neytenda, um að rukka
fasta krónutölu af hverri milljón láns.
Eftir standa Már og Gunnar með sín
tilmæli um óverðtryggða okurvexti,
eins og yfirgefnar, flekkaðar brúðir
við altarið.
Árni skýtur gylfa
niður
n Þeir sem töldu að pólitískir dagar
árna Páls árnasonar félagsmála-
ráðherra væru senn taldir þurfa að
endurskoða af-
stöðu sína eftir
skot hans á Gylfa
Magnússon við-
skiptaráðherra.
Árni sagði tilmæli
Seðlabanka og
Fjármálaeftirlits
vegna gengis-
tryggðra lána
vera mistök, en Gylfi er bendlaður við
sömu tilmæli eftir heimsendaspár um
hrun bankanna. Eftir situr Gylfi með
Svarta-Pétur. Þetta er sigur fyrir pólit-
íkusinn Árna Pál, sem hingað til hef-
ur sýnt vanmátt vegna skuldavanda
heimilanna, en ósigur fyrir ópólitíska
ráðherrann, sem taldi sig væntanlega
taka óvinsæla afstöðu af nauðsyn.
sandkorn
tryggvagötu 11, 101 reykjavík
Útgáfufélag: Dv ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
framkvæmdaStjóri:
Bogi örn emilsson
ritStjórar:
jón trausti reynisson, jontrausti@dv.is
og reynir traustason, rt@dv.is
fréttaStjóri:
Ingi Freyr vilhjálmsson, ingi@dv.is
dv á netinu: Dv.IS
aðalnÚmer: 512 7000, ritStjórn: 512 7010,
áSkriftarSími: 512 7080, auglýSingar: 512 7050.
SmáauglýSingar: 515 5550.
umbrot: Dv. Prentvinnsla: Landsprent. dreifing: Árvakur.
Dv áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
kjallari
FinnboGi ViKAr
laganemi við
Háskólann á Bifröst
„Nefndin sem staðfesti
það sem margir hafa
kallað gjafakvótann í
boði fyrstu hreinu vinstri
stjórnar Íslands.“