Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2010, Blaðsíða 22

22 úttekt 6. september 2010 mánudagur
Þreyttir borða óhollari mat
Vísindamenn við Harvard Medical School í Bos-ton hafa komist að því að svefnleysi hefur slæm áhrif
á mataræði unglinga. Þeir unglingar
sem sofa að meðaltali minna en átta
tíma að nóttu eru líklegri til að leita
í fitugan og kaloríuríkan mat en út-
sofnir jafnaldrar þeirra en sagt var
frá rannsókninni í tímaritinu Sleep.
„Þeir unglingar sem tileinka sér
slíkt munstur eiga á hættu að að-
hyllast óheilbrigðan lífsstíl og þjást
af offitu,“ segir Susan Redline, próf-
essor við Harvard og aðstandandi
rannsóknarinnar. „Fyrri rannsókn-
ir hafa sýnt að þeir sem sofa of lítið
eru líklegri til að verða feitari en aðr-
ir. Samkvæmt okkar rannsókn eru
ósofnir unglingar miklu líklegri til að
velja óhollari kost þegar kemur að
mat,“ útskýrir Redline en 18% ungl-
inganna í rannsókninni sem áttu við
offitu að stríða mældust sofa minna
en hinir.
Niðurstöðurnar útskýra ekki af
hverju lítill svefn leiðir unglinga oft-
ar að ísskápnum. Ein möguleg út-
skýring snýr að hormónum sem
stjórna matarlyst. Þeir sem fái ekki
nægan svefn framleiði minna af
þessum hormónum sem valdi því
að þeir finni fyrir meira hungri í kal-
oríuríkan mat. Útskýringarnar gæti
einnig verið að finna í félagslegum
og menningarlegum breytum. Red-
line og félagar tóku tillit til aldurs,
kynþáttar og menntunarstigs for-
eldra en uppeldisaðferðir gætu til
dæmis haft áhrif á niðurstöðuna. „Ef
það eru ekki til neinar kartöfluflög-
ur í húsinu borðar unglingurinn á
heimilinu ekki kartöfluflögur,“ seg-
ir Kristen Knutson, við háskólann
í Chicago, sem kom ekki að rann-
sókninni. „Svo gæti útskýringuna
einfaldlega verið að finna í því að
þeir sem vaka meira hafi meiri tíma
til að borða,“ segir Redline sem seg-
ir niðurstöðuna vonandi vekja ungl-
inga og foreldra til umhugsunar og
að það sé ekki nóg að sofa og hreyfa
sig heldur verðum við líka að sofa
nóg.
Fullyrðing: ekki skera skorpuna af
brauðinu. hún er full af vítamínum.
Sannleikurinn: Í þýskri rannsókn frá árinu 2002 kom í ljós
að bakstursferlið skapar sérstakt andoxunarefni í brauði sem
berst gegn krabbameini. Skorpan er átta sinnum auðugri
af efninu en restin af brauðinu. Hins vegar, samkvæmt Keri
Glassman höfundi The O1 Diet, er mikilvægara að borða
heilveitibrauð. „Skoðaðu innihaldslýsinguna og
vertu viss um að kaupa 100% heilhveiti. Ef ekki
eru líkur á að brauðið sé blandað hvítu hveiti
og minna sé um trefjar.“
Fullyrðing: ef þú ferð
út með blautt hár muntu
kvefast.
Sannleikurinn: „Þér verður kalt en ekk-
ert annað en það,“ segir Jim Sears, barna-
læknir við San Clemente-sjúkrahúsið í
Kaliforníu og einn læknanna í sjónvarps-
þættinum The Doctors. Sears vitnar í rann-
sókn sem framkvæmd var af Common Cold
Research Unit á Englandi þar sem hópur sjálf-
boðaliða var smitaður af kvefvírusi. Helmingur
þátttakenda hélt svo til í heitu herbergi á meðan hinn
helmingurinn var baðaður og látinn standa blautur frammi á
gangi í hálftíma, fékk svo að klæða sig en varð að vera í blaut-
um sokkum í nokkra tíma í viðbót. Blauti hópurinn fékk ekki
frekar kvef en hinn. „Það að verða kalt hefur ekki áhrif á
ónæmiskerfi okkar.“
Fullyrðing: augun í þér geta fest
ef þú gerir þig rangeygða/n.
Sannleikurinn: „Það er ekkert hættulegt að leika
sér að því að vera rangeygður,“ segir W. Walker Mot-
ley, prófessor við University of Cincinnati College of
Medicine, en bætir við að ef for-
eldrar taki eftir að barn þeirra sé oft rangeygt skuli hafa sam-
band við lækni.
Fullyrðing: Það er best að
borða við kvefi og fasta við hita.
Sannleikurinn: Við kvefi og hita er best að borða,
drekka og drekka svo meira. „Þegar við
erum lasin verðum við að passa upp
á að fá nægan vökva,“ segir Sears
og bætir við að vatnið sé best.
Fullyrðing: mag-
inn er sjö
ár að losa sig við
tyggigúmmí.
Sannleikurinn: „Líkt og flest ann-
að sem börn gleypa ferðast tyggjó
með vökva í gegnum líkamann á ör-
fáum dögum,“ segir David Pollack,
læknir við Children’s Hospital of
Philadelphia Care Network, og
bætir við: „Þótt tyggjó brotni
ekki auðveldlega niður í
meltingarkerfinu er það
samt ekki hættulegt.“
Fullyrðing:
Þú missir 75%
af líkamshit-
anum í gegnum
höfuðið.
Sannleikurinn: „Þetta spak-
mæli var örugglega samið út frá
höfði ungbarns, sem er mun stærra
hlutfallslega miðað við lík-
amann en höfuð fullorð-
inna,“ segir Pollack. „Þess vegna er
mikilvægt að passa upp á höfuð
barna í köldu veðri. Líklegri tala
fyrir fullorðna er í kringum 10%.
Við missum hita frá öllum ber-
um útlimum, líkt og fótum og
höndum, svo það er jafn
mikilvægt að fara í vett-
linga og húfu.“
Fullyrðing:
eitt epli á dag
kemur heilsunni í lag.
Sannleikurinn: Handfylli af bláberjum á
dag væri áhrifaríkara. Bláber eru stútfull af
næringarefnum og rík af andoxonarefnum
og trefjum auk þess sem þau passa vel með
öðrum mat líkt og morgunkorni og skyri.
Hins vegar er best að borða sem fjölbreyttast
úrval af ávöxtum og grænmeti til að koma í
veg fyrir alls kyns sjúkdóma.
Alls kyns mýtur tengdar heilsunni eru ansi lífseigar. Nú hafa
amerískir vísindamenn komist að því að unglingar sem sofa
minna leita frekar í óhollari mat. En hvað með fullyrðingar eins
og að fiskát geri okkur gáfaðri eða að tyggjó sé eitur í maga?
Sérfræðingar og læknar segja okkur hér sannleikann um tólf
þrálífar mýtur sem snúa að heilsunni.
12 mýtur um heilsu: Sannleikur eða vitleysa?