Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.2012, Qupperneq 12

12 Fréttir 9. maí 2012 Miðvikudagur
M
aður vonast alltaf eftir
kraftaverki. Maður ætlast
til þess af fagfólkinu, spít-
ölunum, Vogi og þessu
öllu, en kraftaverk ger-
ast ekki á þessum stofnunum nema
þessir einstaklingar vilji það sjálfir,“
segir móðir 19 ára fíkils. Konan vill
ekki koma fram undir nafni og verð-
ur hún kölluð Guðrún í þessari grein.
„Það eru bara ekki nógu góð úr-
ræði í boði hér á landi fyrir þessa
ungu fíkla,“ segir önnur kona sem er í
svipaðri stöðu og Guðrún. Hún verð-
ur hér kölluð Stella en hún á tvær
dætur sem eru fíklar.
Þær Guðrún og Stella eru með-
al þeirra fjölmörgu foreldra sem lifa
hvern dag í ótta vegna fíkniefna-
neyslu barna sinna. Barátta þeirra
er löng og ströng og víða rekast þær
á veggi, sérstaklega í kerfinu. Kon-
urnar kynntust í gegnum Foreldra-
hús þar sem þær hafa sótt stuðning
og hjálp í baráttu sinni. Baráttu sem í
tilvikum þeirra beggja spannar nokk-
ur ár þrátt fyrir að börn þeirra séu
ekki nema rétt um og yfir tvítugt.
Elskar mig innst inni
„Ég vil trúa því þrátt fyrir allt það
vonda sem ég fæ frá honum að ég
geti lifað þangað til hann nær bata
og við náum að snertast og ræða
saman því ég held að það yrði hans
bani ef eitthvað kæmi fyrir mig núna
og hann í þessum ham. Þetta er það
sem ég vil trúa. Ég trúi því að hann
elski mig innst inni,“ segir Guðrún.
Sonur hennar tekur reiði sína út á
henni og kennir henni um það sem
miður hefur farið í sínu lífi. Hún veit
innst inni að hann muni átta sig einn
daginn en vonar að það verði ekki of
seint.
„Fíkillinn er þannig að hann
verður alltaf að kenna öðrum um,“
segir Stella sem kannast við það frá
sínum dætrum og eigin reynslu sem
óvirks alka.
Þær segjast hvorug hafa náð að
sleppa takinu en það er gjarnan mælt
með því að aðstandendur loki á fíkil-
inn.
„Það er bara svo erfitt. Auðvitað
reynir maður að lifa lífinu og vera
glaður en þetta er svo mikil sorg
að þetta gjörsamlega heltekur allt
manns líf. Þetta er barnið manns.
Það er ekki hægt að lýsa þessari sorg
eða bera hana saman til dæmis við
það að eiga maka í neyslu,“ segir
Guðrún.
Byrjuðu snemma að fikta
Börn kvennanna eiga það sameig-
inlegt að hafa byrjað ung í neyslu.
„Þegar ég lít til baka þá gat maður
greint það strax þegar þær voru litl-
ar að þær voru fíklar. Það var alltaf
svo mikið af öllu, ég sá það til dæmis
varðandi sælgætið. Þær voru fíklar í
sælgæti og höfðu þessa takta strax.
Belgdu sig út af sælgæti. Það er nátt-
úrulega fíkn eins og hvað annað.
Þær byrjuðu mjög ungar að fikta.
Þessi eldri var líklega um 13 ára
gömul. Þær sýndu fljótt þessa takta.
Byrjuðu snemma að reykja og fikta.
Það var mörgu ábótavant í uppeldi
þeirra. Ég er sjálf óvirkur alki,“ segir
Stella en dætur hennar eru í dag 18
og 21 árs.
Móðir drengsins hefur sömu sögu
að segja. Hann byrjaði snemma að
fikta. „Það er eins með þau öll, þau
byrja öll í þessu helvítis grasi. Það
eru allir unglingar í því í dag og svo
leiðir það til einhvers annars,“ seg-
ir Guðrún. Hennar sonur byrjaði að
fikta við að reykja gras og hefur að-
allega verið í því. Inni á milli hefur
hann þó tekið sterkari efni og jafnvel
lyf. Áfengi þolir hann illa og á til að
taka ofsaköst undir áhrifum þess og
hóta öðrum fjölskyldumeðlimum.
Er vongóð
Dætur Stellu eru báðar í meðferð
þessa stundina. Og í fyrsta skipti í
langan tíma er móðirin vongóð. Sú
eldri fór í meðferð til Noregs. „Ég
náði að senda hana til útlanda. Hún
fór á stað þar sem eru eingöngu kon-
ur og þetta bjargaði lífi hennar. Þetta
er ekki bein meðferð, þarna er biblíu-
skóli, samkomur, lesið upp úr biblí-
unni og ýmislegt svona. Og á þessum
þremur mánuðum sem hún var úti
náði hún að byrja að hugsa. Fá aftur
löngun til að lifa og það er það sem er
ekki í boði hér. Það er einn staður hér
sem býður upp á langa meðferð hér
og það er Krýsuvík þar sem hún er
núna. Og það er synd að það sé ekki
hlúð betur að þeim stað því þar eru
alltaf laus pláss en ekki til peningur
til að nota þau öll.“
Hún hefur ekki verið edrú áður
fyrir utan smá tíma þegar hún var
ófrísk. „Hún varð ófrísk 16 ára og
eignaðist barn 17 ára. Hún hélt sér
edrú á meðgöngunni en stuttu eftir
að barnið fæddist þá féll hún,“ segir
Stella en hún hefur séð um barnið
síðan. Hún er þó vongóð um að móð-
irin geti sjálf tekið við barninu og
myndað við það tengsl í framtíðinni.
Yngri stelpan hennar er líka í
meðferð en er ekki eins sátt við það
og sú eldri. „Hún er voðalega ósátt
við að þurfa að hætta. Að hún sé bara
18 ára og þetta sé bara búið.“
Hótaði að drepa móður sína
Sonur Guðrúnar á nokkrar meðferð-
ir að baki. Hann hefur enst mislengi
í þeim en núna sækir hann sjálfur
AA-fundi og reynir að koma sér úr
neyslu. Hann hefur meira og minna
búið inni á heimilinu undanfarin ár
en hefur þó nokkrum sinum flutt út
en í skamman tíma í senn. Síðustu
ár hefur heimilið verið í heljartökum
hans.
„Það hefur allt snúist um hann og
hans fíkn. Ég hef lifað í hræðslu síð-
an hans neysla byrjaði. Og ástand-
ið bitnar á öllum á heimilinu, systk-
inum hans og mér. Þegar hann er
heima þá liggur hann í sófanum og
við reynum að vekja hann ekki. Svo
hefur hann tekið köst hérna og rúst-
að öllu. Ég hef vaknað með hann
yfir mér á nóttunni þar sem hann
er að hóta að drepa mig. Eitt skipti
var hann með hníf og sagðist ætla
að drepa mig. Það er ekki hægt að
lýsa því hversu hryllilegt það er að fá
svona frá barninu sínu,“ Guðrún.
Skiptin eru nokkur. „Í annað
skiptið hélt hann mér kverkataki og
reyndi að taka gulleyrnalokka úr eyr-
unum á mér. Hann tók þá, veðsetti
þá en náði svo reyndar í þá aftur. Því
að innst inni eru þessi börn heiðar-
leg, maður veit það,“ segir hún og
segist aldrei gefast upp á að trúa því
að hann muni ná að fóta sig í lífinu,
laus úr viðjum fíknarinnar.
Engin samvinna frá fíklinum
„Þessu fylgir alveg ofboðsleg sorg, van-
máttur og hræðsla. Ljótleikinn í þess-
um heimi er alveg svakalegur. Þetta
er svo dimmur heimur,“ segir Guðrún
og það er greinilegt að þær hafa upp-
lifað ýmislegt ljótt í gegnum börn sín.
Báðar hafa þær lent í að þurfa að taka
á móti börnunum í alls konar ástandi.
Þá hafa þær upplifað sig varnarlausar
og litla sem enga hjálp að fá frá yfir-
völdum eða stofnunum
„Það er eins og fyrir ári síðan
þegar hann var hérna heima og sá
ketti og hunda úti um allt. Maður
veit ekkert hvað maður á að gera.
Ég reyndi að hringja í pukri í lög-
regluna til að fá hjálp og einu svör-
in sem maður fær þar er að mað-
ur verði að koma með hann. En þú
færð enga samvinnu frá fíklinum
vegna þess að hann lítur á mann
sem þann klikkaða. Hann er úti úr
heiminum. Það sem varð okkur til
bjargar þarna var að vinur hans kom
hérna og fékk hann í nokkuð góðu
upp á slysavarðstofu. Þar var geð-
læknir á staðnum, út af öðru tilfelli,
og hann bara svæfði hann. Eftir það
átti hann að fara inn á 33A sem er
afeitrunardeild Geðdeildarinnar en
af því að hann sagði nei þá bara stóð
það,“ segir hún og ítrekar það úr-
ræðaleysi sem foreldrar standa fyrir
í aðstæðum sem þessum.
Í sjokki þegar hún kom heim
Stella hefur líka lent í því margoft
að fá dætur sínar heim í alls kyns
ástandi. „Eitt skiptið skutlaði löggan
yngri dótturinni heim eftir að hún
hafði ráfað úr einhverju partíi og var
að reyna að komast inn hjá einhverju
fólki. Ég var bara í sjokki þegar hún
kom heim. Hún var að tala í símann
en var ekki með neinn síma og ým-
islegt í þeim dúr. Þá hafði hún ver-
ið að keyra sig út í einhverja daga á
amfetamíni og einhverju viðlíka og
endaði svo á að taka einhverjar rivot-
ril-töflur,“ segir hún og tekur fram að
líklega hafi þær prófað flest öll þau
eiturlyf og læknadóp sem í boði eru.
Það sé ógnvænlegt að sjá barnið sitt í
svona ástandi og geta ekkert gert.
Bangsadeildin ætti að vera sér
Börn þeirra beggja hafa farið oftar en
einu sinni í meðferð á Vogi. Þar segja
þær margt mega betur fara. „Í fyrsta
lagi ætti þessi Bangsadeild að vera
„Ég hef vaknað
með hann yfir
mér á nóttunni þar
sem hann er að hóta
að drepa mig. Eitt
skipti var hann með
hníf og sagðist ætla
að drepa mig.
„Þessu fylgir alveg
ofboðsleg sorg,
vanmáttur og hræðsla.
Ljótleikinn í þessum heimi
er alveg svakalegur.
Vonast alltaf eftir kraftaverki
n Mæður berjast fyrir börnum sín í gegnum heljarheim fíknarinnar n Erfitt að fóta sig eftir meðferð n Segja margt ábótavant í meðferðarúrræðum hérlendis
Viktoría Hermannsdóttir
blaðamaður skrifar viktoria@dv.is