Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.2012, Blaðsíða 22

„árás krakkanna
fór illa í hann“
22 Menning 31. október 2012 Miðvikudagur
Hobbitinn er
nú fáanlegur
Hobbitinn eftir J.R.R. Tolkien
hefur verið ófáanleg um árabil
en er nú komin aftur út. Bók-
in, sem er forleikur að Hringa-
dróttinssögu, kom fyrst út árið
1937 og hefur síðan selst í millj-
ónum eintaka. Sagan er ein af
ástsælustu og áhrifamestu bók-
menntum tuttugustu aldar en
hún segir frá óvæntu ævintýri
hins heimakæra Bilbó Bagga.
Rólyndislífi hans er raskað einn
daginn þegar galdramaðurinn
Gandalfur knýr dyra og biður
Bilbó að koma með sér í mikinn
leiðangur. Um þýðingu sá Þor-
steinn Thorarensen en kvikmynd
gerð eftir bókinni í leikstjórn
Peters Jackson verður frumsýnd í
kvikmyndahúsum þann 26. des-
ember næstkomandi.
Rómantískar
söngperlur í
Háteigskirkju
Sigríður Aðalsteinsdóttir og
Gunnar Guðbjörnsson verða
gestir kammerhópsins Stillu á
hádegistónleikum í Háteigs-
kirkju á föstudaginn kemur.
Þau eru vel þekkt í sönglífi Ís-
lendinga en saman sungu þau
síðast á sviði Íslensku óperunn-
ar í óperu Stravinski Flagara í
framsókn. Nú bjóða þau upp á
fjölbreytta dagskrá undir heitinu
Rómantískar söngperlur. Tón-
listin er eftir tónskáld úr ýmsum
áttum, Wagner, Strauss, Saint-
Saëns og Donizetti auk Sigvalda
Kaldalóns, Sigfúsar Einarssonar
og Bjarna Þorsteinssonar.
n Ingibjörg Reynisdóttir skrifaði bók um lífshlaup Gísla á Uppsölum
É
g varð mjög áhugasöm um Gísla
þegar ég sá hann á sínum tíma
sem barn. Ég sat agndofa yfir
þessu, þessari einveru í afdöl-
um og þetta sló mig sem krakka, segir
Ingibjörg Reynisdóttir og vísar þar til
Stiklu-þáttar Ómars Ragnarssonar frá
því snemma á níunda áratugnum um
þennan merkilega einbúa í Arnar-
firðinum. Í kjölfar þáttarins varð Gísli
landsþekktur. Ingibjörg hefur nú lokið
við gerð bókar um ævi Gísla sem sýnir
hann í nýju ljósi. Bókin, sem ber ein-
faldlega heitið Gísli á Uppsölum, kom
út 29. október, en þá voru nákvæmlega
105 ár liðin frá fæðingardegi Gísla sem
lést árið 1986.
Gísli varð fyrir alvarlegu einelti í
æsku og bókin kemur töluvert inn á
það, sem og aðra erfiðleika sem urðu
til þess að hann einangraðist. „Ég til-
einka bókina þeim sem hafa lent í ein-
elti vegna þess að einelti er rosalegt
samfélagsmein. Þessi tugga er aldrei
of oft kveðin að fólk eigi að vera með-
vitað, alveg sama hvort um er að ræða
börn eða fullorðna.“
Féllust hendur yfir efnishyggj-
unni
Ingibjörg réðst í gerð bókarinnar
eftir að Gísli kom upp í huga hennar
í miðju góðærinu, þegar Íslendingar
voru hvað uppteknastir af efnishyggj-
unni. „Ég var að ala upp börn í neyslu-
þjóðfélagi og fannst nú stundum svo-
lítið langt gengið þegar allir voru á fínu
jeppunum og fólk fara að fara í fleiri,
fleiri golfferðir til útlanda á hverju ári.
Þetta var eitthvað svo skrýtið og bil-
að. Einhvern tímann á þessu tímabili
þá var ég að svæfa son minn og mér
féllust hendur yfir öllu draslinu hjá
honum sem lá úti um allt og það var
engin virðing borin fyrir neinu.“
Eftir þessa vakningu í herbergi
sonar síns ákvað Ingibjörg að setjast
niður með honum og segja honum frá
Gísla. „Upp frá því spratt þetta. Gísli
kom til mín þarna og ég hef það á til-
finningunni að verkefni leiti þá uppi
sem eiga að takast á við þau.“
Einfalt í anda Gísla
Þegar Ingibjörg hófst handa kunni
hún, að eigin sögn, ekkert að fást við
bókarskrif af þessu tagi en hún hafði
eingöngu fengist við barna- og ung-
lingabækur. „Ég hefði eflaust aldrei
lagt af stað í þetta ferðalag hefði ég
vitað hvað biði mín,“ segir Ingibjörg
hreinskilin en verkefnið var í raun
miklu flóknara en hún gerði sér grein
fyrir í upphafi. Hún segist þó hafa vit-
að mátulega lítið um Gísla til að bók-
in yrði ekki of flókin. „Það er einmitt í
hans anda að hafa hlutina einfalda.“
Ingibjörg byrjaði að viða að sér
heimildum um lífshlaup Gísla með-
fram öðrum verkefnum en fyrir um
tveimur árum fór hún að leggja meiri
þunga í vinnuna. Árið 2007 fór hún í
fyrsta skipti að Uppsölum og fór þang-
að þrisvar sinnum á meðan hún vann
að bókinni.
Talar um tilgang lífsins
Bók Ingibjargar er að miklu leyti byggð
á skrifum Gísla sjálfs sem Ólafur Gísla-
son frá Neðribæ tók saman og komu út
í bókinni Eintal, bundið mál og laust,
árið 1987. Ingibjörg hafði ekki hug-
mynd um tilvist bókarinnar þegar hún
hóf að skrifa um Gísla, en hún fékk
hana upp í hendurnar fyrir einskæra
tilviljun. Ingibjörg hitti Ólaf sumar-
ið 2010 en hann lést í nóvember sama
ár. „Það eru þrír sem voru munnlegar
heimildir hjá mér fallnir frá,“ segir Ingi-
björg sem er mjög þakklát Ólafi fyrir að
hafa komið skrifum Gísla á prent. Að
öðrum kosti hefðu þau eflaust glatast.
Ljóð og beinar tilvitnanir í bók
Ingibjargar eru allt skrif Gísla og hans
þankar. „Hann er alltaf að tala um til-
gang lífsins og hann spyr sig oft í þess-
um skrifum sínum af hverju hann sé
þarna. Ég held að öllum þessum árum
síðar, þá kannski með þessari sögu
sinni sem kemur út núna, sé hann að
kenna okkur ansi margt. Kannski var
það tilgangur hans í lífinu – hver veit
– að kenna okkur hinum aðeins að
hægja á og vera þakklát fyrir það sem
við höfum í dag.“ n solrun@dv.is
Gísli varð fyrir einelti
Ingibjörg segir einelti vera
mikið samfélagsmein og
tileinkar bókina Gísli á
Uppsölum fórnarlömbum
eineltis. Mynd siGTryGGur ari
Önnur sóló-
plata Magna
Magni Ásgeirsson hefur sent frá
sér sína aðra sólóplötu. Platan
heitir Í huganum heim og er
öll á íslensku. Tvö lög á plöt-
unni hafa þegar verið spiluð á
útvarpsstöðvunum en það eru
lögin Heim og Augnablik. Lag-
ið Hugarró, sem Magni söng
í undankeppni Eurovision,
er einnig að finna á plötunni.
Vignir Snær Vigfússon vann
plötuna með Magna.
Heimilið á Uppsölum var fá-tækt. Bláfátækt mundi það kallast nú á dögum. Fjöl-skyldan þótti líka sérkenni-
leg og þau fundu öll fyrir ákveðn-
um fordómum í sinn garð. Það var
lítið svigrúm til að vera öðruvísi,
þótt í litlu væri.
Eftir því sem Gísli þroskaðist og
vitkaðist leið hann meira fyrir fá-
tæktina. Hann átti lítið af fallegum
fötum og það þótti honum miður.
Krakkarnir í dalnum áttu það til að
stríða honum af þeim sökum. Þegar
spjótin beindust að honum að
hann væri eins og ruslahaugur til
fara leið honum bölvanlega. Hann
var viðkvæmur og brothættur að
eðlisfari og þessi árás krakkanna
fór illa í hann. Hann hafði sjálf-
ur ekki lagt í vana sinn að úthúða
fólki sem á vegi hans varð og var
óvanur svona framkomu. Honum
var brugðið yfir þeirri ósanngirni
og illsku sem hann mætti og fannst
hann ekki eiga hana skilið.
Þar fyrir utan talaði Gísli óskýrt
og ekki hjálpaði það til. Krakkarnir
nutu þess að finna veika bletti sem
hægt var að troða á til þess að særa
hann og kvelja.
Tilfinningar hans til þessara
krakka voru oft hatursfullar. Hann
kynntist því hvað var að hata og það
var vond og neikvæð tilfinning sem
gróf sig djúpt í hans innstu hjarta-
rætur.
Þar sem Gísla var ekki tekið opn-
um örmum í samfélagi barnanna í
sveitinni ákvað hann að halda sig
til hlés. Hann kaus að vera út af fyr-
ir sig. Hann væri öruggur í þeim
heimi sem hann þekkti. Honum
fannst gott að vera innan um fólk-
ið sitt en var líka sjálfum sér næg-
ur. Hann minntist aldrei á drauma
sína við neinn, einfaldlega vegna
þess að hann vissi að honum yrði
strítt. Að hann Gísla litla á Upp-
sölum dreymdi háleita drauma
myndi krökkunum þykja stórkost-
lega hlægilegt. Og hann ætlaði ekki
að gera sig að fífli.
En hann gat látið sig dreyma
án þess að nokkur yrði þess var.
Þá lokaði hann augunum og var á
svipstundu kominn lengst út fyrir
dalinn sem hann hann hafði aldrei
yfirgefið. Í huganum sigldi hann á
vit ævintýranna, langt í burtu, til
fjarlægra stranda. Og þar var hann
maður með mönnum og fólk leit
upp til hans.
Brot úr 2. kafla bókarinnar
Gísli á Uppsölum