Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.2014, Blaðsíða 23

Vikublað 14.–16. janúar 2014 Umræða Stjórnmál 23
Sandkorn
Gefst ekki upp
Skúli Helgason, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri og þingmaður,
er ekki tilbúinn að gefast upp á
draumnum um að vera stjórn-
málamaður. Nú ætlar hann að
skipta um vettvang í von um að
halda áfram að starfa sem kjörinn
fulltrúi. Skúli náði ekki inn á þing
í kosningunum síðastliðið vor,
þegar flokkur hans, Samfylkingin,
galt afhroð, en þá hafði hann setið
eitt kjörtímabil á þingi. Núna sæk-
ist hann eftir þriðja sætinu á lista
flokksins í Reykjavík fyrir kom-
andi sveitarstjórnarkosningar.
Skúli hefur lengi starfað á vegum
Samfylkingarinnar en áður en
hann fór í framboð var hann fram-
kvæmdastjóri flokksins.
Fleiri en einn slagur
Von er á oddvitaslag í minnst
tveimur sveitarfélögum á höf-
uðborgarsvæðinu í prófkjörum
vegna komandi sveitarstjórnar-
kosninga. Margrét
Friðriksdóttir,
skóla meistari
Menntakskólans
í Kópavogi, ætlar
að taka slaginn við
Ármann Kr. Ólafs-
son bæjarstjóra í
vali Sjálfstæðisflokksins á leiðtoga
í Kópavogi. Í nágrannasveitarfé-
laginu takast þau svo á Margrét
Gauja Magnúsdóttir, bæjarfulltrúi
og varaþingmaður, og Gunnar Axel
Axelsson oddviti í prófkjöri Sam-
fylkingarinnar í Hafnarfirði. Spurn-
ing er hversu hörð átökin verða í
Hafnarfirði en Margrét Gauja hvatti
vini sína til að setja „like“, lýsa vel-
þóknun sinni, við Facebook-síðu
Gunnars Axels í síðustu viku.
Á brattann að sækja
Ólína Þorvarðardóttir, fyrrverandi
þingmaður og fréttamaður, er á
meðal þeirra sem sækjast eftir starfi
útvarpsstjóra. Hún tapaði sæti sínu
á þingi fyrir Samfylkinguna í síð-
ustu kosningum eftir að hafa kom-
ið ný inn eftir hrunið. Ólína hefur
komið víða við en meðal annars
hefur hún starfað sem fréttamað-
ur hjá Ríkisútvarpinu. Samflokks-
maður hennar, Stefán Jón Hafstein,
fyrrverandi borgarfulltrúi Sam-
fylkingarinnar, er líka meðal um-
sækjenda. Þau eiga þó væntanlega
bæði á brattann að
sækja en Magnús
Geir Þórðarson
borgarleikhús-
stjóri, sem situr í
stjórn RÚV fyrir
hönd Sjálfstæðis-
flokksins, vill líka fá
starfið. Hlýlegra þykir á milli hans
og Illuga Gunnarssonar mennta-
málaráðherra sem skipar í stöðuna
en hinna.
Stuðningsmaður
í Hönnu
Þorrablótið í Bolungarvík hefur
orðið að hitamáli enn eitt árið.
Á þorrablótinu er fólk í sam-
búð aðeins velkomið og er það á
hendi kvennanna að bjóða eigin-
mönnum sínum. Margir hafa gert
þorrablótið að umtalsefni síðustu
daga. Þar á meðal þingmenn. „Ég
vil að hjónabandsráðgjöf og gift-
ingar verði líka fyrir einhleypa.
Ef ég er einhleyp, ólofuð, þá má
ég ekki gifta mig án þess að hafa
maka! Hvað er það ? Og af hverju
get ég ekki sótt hjónabandsráðgjöf
ef ég er einhleyp?“ spyr Jóhanna
María Sigmundsdóttir, þingkona
og bóndi að vestan, en biður fólk
um að lesa þetta með kaldhæð-
inni, skrækri röddu.
Hækkanirnar betri?
A
llt ætlaði um koll að keyra í
umræðunni í síðustu viku
þegar í ljós kom að mörg
fyrirtæki ætluðu að hækka
verðskrár sínar. Bæði aðilar innan
launþegahreyfinganna og atvinnu-
rekendur gagnrýndu þetta og sögðu
þetta geta ógnað þeim stöðugleika
sem stefnt var að í nýundirrituð-
um kjarasamningum. Bjarni Bene-
diktsson, fjármála- og efnahagsráð-
herra, tók í sama streng og gagnrýndi
hækkanirnar harðlega. Á sama tíma
reyndi stjórn hans hins vegar að
verja 20 prósenta gjaldskrárhækkun
á komugjöldum á heilsugæslur.
Í yfirlýsingu sem Bjarni sendi út
fyrir hönd ríkisstjórnarinnar í að-
draganda undirritunar kjarasamn-
inganna kom skýrt fram að ekki ætti
að hækka gjaldskrár hjá ríkinu næstu
tvö árin umfram verðbólgumarkmið
Seðlabanka Íslands. Það markmið
er langt frá 20 prósentum. Þá ætlaði
stjórnin við samþykkt kjarasamn-
inganna að „endurskoða til lækkun-
ar vissar breytingar á gjöldum sem
samþykktar hafa verið í tengslum við
afgreiðslu fjárlaga 2014 til að stuðla
að því að verðlagsáhrif, sem af þeim
leiði, verði minni en ella og innan
verðbólgumarkmiða Seðlabanka Ís-
lands“. Það virðist hins vegar ekki
standa til. „Þetta er ekki eitt af þeim
gjöldum sem við vorum sérstaklega
að hugsa til þegar við gáfum út yfir-
lýsinguna í tengslum við kjarasamn-
ingana heldur vorum við þar frekar
að horfa til krónutöluskatta sem
renna beint í ríkissjóð,“ sagði Bjarni í
kvöldfréttum Ríkisútvarpsins.
Heilbrigðisráðherra, Kristján Þór
Júlíusson, telur hækkanirnar vera í
fullkomnu samræmi við yfirlýsingu
stjórnarinnar. Útskýrir hann það
með því að þegar á heildina sé litið
eigi hagur Íslendinga að batna þrátt
fyrir hækkanir komugjalda. Út frá
rökum heilbrigðisráðherra er erfitt
að sjá að standa eigi við fyrirheit í yf-
irlýsingu fjármálaráðherra. n
adalsteinn@dv.is
Hækka eða lækka Bjarni gagnrýnir hækkanir fyrirtækja en Kristján ver hækkanir komugjalda.
Mynd SIGtryGGur ArI
Staða fjórflokksins
sjaldan jafn slæm
Hefur aðeins tvisvar farið undir 80 prósenta kjörfylgi
K
jörfylgi fjórflokksins hefur
aðeins einu sinni verið
minna en nú. Þetta sýnir
samantekt Viktors Orra
Valgarðssonar stjórnmála-
fræðings á kosningaúrslitum síð-
ustu áratuga. Útreikningarnir
byggja á gögnum Hagstofu Íslands
en stofnunin heldur utan um kosn-
ingaúrslit.
Sjaldan undir 80 prósentum
Samanlagt kjörfylgi fjórflokksins í
síðustu kosningum var 74,9 pró-
sent atkvæða. Lakasti árangur fjór-
flokksins var hins vegar árið 1987
þegar samanlagt fylgi þeirra í kosn-
ingum var 74,6 prósent. Þetta eru
einu tvö árin þar sem fylgi flokk-
anna í kosningum til Alþingis er
undir 80 prósentum af heildar-
fjölda greiddra atkvæða. Saman-
tektin var gerð í kjölfar þess að fjöl-
miðlamaðurinn Gísli Marteinn
Baldursson tók saman fylgi fjór-
flokksins í skoðanakönnunum. Á
bloggsíðu sinni birti hann mynd
sem sýndi hvernig fylgi flokkanna í
skoðanakönnunum hefur hríðfall-
ið frá því um 2010.
Þeir flokkar sem skoðaðir voru
í gögnunum voru Sjálfstæðisflokk-
ur, Framsóknarflokkur, Samfylk-
ing, Vinstri græn, Sósíalistaflokkur,
Alþýðubandalag og Alþýðuflokk-
urinn. Fyrstu fjórir flokkarnir hafa
verið starfandi síðustu ár og mynda
fjórflokkinn nú. Hinir þrír flokkarn-
ir störfuðu fyrir tíð Samfylkingar og
Vinstri grænna og mynduðu hver á
sínum tíma fjórflokkinn.
Fimmti flokkurinn oftast með
Síðustu áratugi hefur fjórflokkurinn
verið ríkjandi í íslenskum stjórn-
málum en gjarnan hefur fimmti
flokkurinn náð manni inn á þing.
Flokkabrot og litlir flokkar hafa þó
sjaldnast náð fylgi yfir tíu prósent-
um í kosningum. Nokkur dæmi eru
um að fleiri flokkar en einn nái kjöri
utan fjórflokksins en sjaldnast hef-
ur fylgi annarra flokka en þeirra
sem mynda fjórflokkinn farið yfir
tíu prósentustig. Árið 1987 voru
hins vegar tveir stjórnmálaflokkar
sem fengu yfir tíu prósent atkvæða
í kosningunum fyrir utan fjórflokk-
inn. Það voru Samtök um kvenna-
lista, sem fengu 10,1 prósent at-
kvæða, og Borgaraflokkurinn, sem
fékk 10,9 prósent.
Árið 2013, í síðustu kosningum,
voru líka tveir flokkar utan fjór-
flokksins sem náðu inn á þing, það
voru Björt framtíð og Píratar. Hvor-
ugur flokkurinn náði þó yfir tíu pró-
sent atkvæða; Björt framtíð með 8,2
prósent atkvæða og Píratar 5,1 pró-
sent. Það voru hins vegar 11,8 pró-
sent atkvæða sem fóru til flokka og
framboða sem ekki náðu manni
inn á þing og féllu því dauð. n
Aðalsteinn Kjartansson
adalsteinn@dv.is
1942
okt.
1942
júlí
1946
60
70
80
90
100
1949 1953 1956 1959
okt.
1959
júní
1963 1967 1971 1974 1978 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2009 2013
98,7 97,1
99,9 100
90,6
95,3
97,4 96,6
99,8 98,9
89,1
95 94,5
97,4
86,7
74,6
87,4 86,1
95
91,2
89,4 90
74,9
Fylgi fjórflokksins í
alþingiskosningum 1942–2013
Eiga þingið Segja má
að fjórflokkurinn hafi
átt þingið í gegnum árin.
Tölurnar sem hér er rýnt
í ná aftur til 1942.
Svik um atkvæðagreiðslu
S
igmundur Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráðherra tók
af allan vafa um helgina
hvað varðar þjóðaratkvæða-
greiðslu um áframhaldandi við-
ræður við Evrópusambandið. Í
samtali við RÚV sagðist hann ekki
vera að stressa sig á atkvæða-
greiðslunni þar sem ríkisstjórnar-
flokkarnir væru báðir andvígir að-
ild.
Báðir flokkarnir, Framsóknar-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur, töluðu
um þjóðaratkvæðagreiðslu í stefnu-
skrám sínum fyrir kosningar. Engin
stefna var kynnt í Evrópumálum fyr-
ir kosningar hjá Framsóknarflokkn-
um annað en að stöðva viðræðurnar
og að halda atkvæðagreiðslu. Svip-
aða sögu má segja um stefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins sem þó gekk
lengra. „Kjósendur ákveði í þjóðar-
atkvæðagreiðslu á kjörtímabilinu
hvort aðildarviðræðum skuli haldið
áfram,“ kynnti flokkurinn fyrir kosn-
ingar.
Þegar ríkisstjórnin var svo
mynduð var talað um Evrópusam-
bandsumsóknina og vísað í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. „Gert verður hlé
á aðildarviðræðum Íslands við
Evrópusambandið og úttekt gerð á
stöðu viðræðnanna og þróun mála
innan sambandsins. Úttektin verð-
ur lögð fyrir Alþingi til umfjöllunar
og kynnt fyrir þjóðinni. Ekki verður
haldið lengra í aðildarviðræðum við
Evrópusambandið nema að undan-
genginni þjóðaratkvæðagreiðslu,“
sagði í sáttmálanum.
Af orðum ráðherra má aftur
á móti ráða að ekkert verði af at-
kvæðagreiðslu heldur málið stöðv-
að endanlega. n
Stjórnarflokkarnir töluðu báðir um þjóðaratkvæði