Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.2014, Blaðsíða 24

Vikublað 14.–16. janúar 201424 Neytendur
K
júklingaframleiðendur eru
ekki tilbúnir að leyfa blaða-
manni og ljósmyndara frá DV
að skoða kjúklingaeldið eða
fylgjast með því þegar kjúklingar
eru fluttir til slátrunar. Blaðamað-
ur sendi fyrirspurn þess efnis á fjöl-
mörg kjúklingabú í síðustu viku
og hafa einungis tvö þeirra, Holta
kjúklingur og Kraftungar svarað,
bæði neitandi.
Sif Traustadóttir, formaður
Dýraverndarsambandsins, er með-
al þeirra sem hafa gagnrýnt að-
búnað dýra í verksmiðjubúskap
á Íslandi. „Það hefur verið uppi
gagnrýni um skaða á fuglum sem
koma í sláturhúsið, meðal annars
það sem kallast dritbruni á fótun-
um á fuglunum. Hingað til hefur
ekki verið hægt að gera neitt í
þessu því þegar brotið uppgötvað-
ist hefur verið búið að slátra dýrinu.
Með nýjum lögum um velferð dýra
sem tóku gildi um áramótin verð-
ur hægt að sækja menn til saka fyrir
illa meðferð á dýrum þrátt fyrir að
búið sé að slátra þeim.“ Hún segir
að marblettir, brot og blæðingar
sem fólk sjái í alifuglum sem það
kaupir séu merki um áverka sem
fuglarnir fengu á meðan þeir voru
enn á lífi.
„Það eru náttúrlega fleiri vanda-
mál við kjúklingarækt heldur en
bara meðferðin á dýrunum rétt fyrir
slátrun. Ég held að mjög margir
geri sér ekki grein fyrir því hvern-
ig búið er að fuglunum. Þeir eru
ræktaðir í stórum skemmum, oft á
bilinu fimm til tuttugu þúsund fugl-
ar,“ segir Sif en samkvæmt reglu-
gerð má þéttleiki fuglanna í hús-
inu vera 19 dýr á hverjum fermetra.
„Þeir fá aldrei að fara út, skemman
er gluggalaus og bara með raflýs-
ingu og það er ekkert fyrir dýrin við
að vera. Það er búið að rækta þá
þannig að þeir vaxa rosalega hratt
þannig að fæturnir standa varla
undir þeim, þeir fá liðabólgu og
bogna vegna þess hvað bringurnar
eru stórar. Þessi ofvöxtur í vöðvun-
um getur svo orsakað bæði hjarta-
og lungnavandamál í fuglunum,“
segir Sif en kjúklingar vaxa upp í
sláturstærð á fimm vikum.
Hún segir ekki þurfa að kosta
mikið að bæta aðbúnað dýranna.
„Það er hægt að bæta líf dýranna
mjög mikið án þess að það þurfi
að skila sér í svo mikilli hækkun til
neytenda. Það má gera til dæmis
með því að ala þau í smærri ein-
ingum, bjóða þeim upp á að fara
út og draga úr þessum rosalega
vaxtarhraða. Neytendur verða að
vera upplýstir og gera kröfu um að
þetta sé betra. Á meðan við gerum
ekki kröfu um annað en lágt vöru-
verð þá leggja fyrirtækin sig ekki
eftir því.“
Töluverð umræða hefur verið
um aðbúnað í kjúklingarækt
undanfarið, ekki síst eftir að Mar-
grét Gunnarsdóttir skrifaði grein
um kvöldstund sem hún eyddi við
störf í kjúklingabúi. Þar lýsti hún því
meðal annars hvernig kjúklingun-
um var troðið í kassa til flutnings í
sláturhús. „Það sem stakk mig hvað
mest þetta kvöld var klemmdur
vængur sem ég sá útundan mér […]
Vængurinn kramdist á milli án þess
að nokkur kippti sér upp við það. Ég
fór aftur út til að kasta upp, bæði af
viðbjóði og ammóníakseitrun.“ n
Bætt líf húsdýra þarf
ekki að kosta mikið
Enginn íslenskur kjúklingaframleiðandi vill fá DV í heimsókn
Dýravernd
á Íslandi
Nokkur félög á Íslandi beita sér fyrir
betri meðferð á dýrum í búskap, má þar
nefna Dýraverndarsamband Íslands og
Velbú - frjáls félagasamtök um bætta
velferð og lífsskilyrði búfjár á Íslandi
Hér á eftir eru brot úr starfsskýrslum
Matvælastofnunar þar sem fjallað er um
atriði sem upp hafa komið við eftirlit.
Athugasemdir eru ekki endurteknar ef
þær koma oftar fram, þannig er til dæmis
kemur dritbruni fram í öllum skýrslunum
sem vitnað er til, og eins er oft talað
um vængbrot og kramda fætur vegna
flutninga.
2008
n „Nokkur tilfelli komu upp er vörðuðu
„dritbruna“ á eldiskjúklingum.“
2009
n „[Á]berandi breytingar á fótum vegna
bleytu á gólfum í eldishúsum“.
2 kjúklingahópar, einn holdahænsna-
hópur og einn kalkúnahópur.“
2010
n „Einnig hafa borist aftur og aftur
tilkynningar um illa meðferð fugla við
tínslu og í flutningi. Við óvarkára höndlun
geta fuglar vængbrotnað eða fótbrotnað
og vængir og fætur geta klemmst á milli
flutningskassa.“
n „Upp komu vandamál með kropp í
kalkúnastofnhænum.“
2011
n „Í ljós kom að þéttleiki var of mikill í
eldishúsinu.“
n „Hluti kjúklinga köfnuðu [sic] í einu eld-
ishúsi eftir bilun í rafmagnskerfi hússins
og bilun í viðvörunarbúnaði.“
n „14 kjúklingahópa þurfti að aflífa vegna
salmonellusmits, og er það yfirleitt fram-
kvæmt með gösun með koltvísýru. Svo er
hópum stundum fargað með því að snúa
fugla úr hálsliði. Aðferðin sýnist ásætt-
anleg, að því tilskildu að nógu margir
þjálfaðir starfsmenn annist verkið.“
2012 - Starfsskýrsla 2012
n „Vandamál komu upp við flutning
á alifuglum í sláturhús. Stundum var
of þröngt í búrum miðað við reglur
sláturleyfishafa. Einnig hafa komið upp
tilfelli um aukin dauðsföll við flutning
sem rakin eru til þess að loftræsting
við flutning hefur ekki verið nægjanleg.
Á heitum sumardögum eykst hætta á
súrefnisskorti við flutning.“
n „Með stuttu millibili komu upp tvö til-
felli þar sem flutningsbúr með kjúklingum
á leiðinni til slátrunar duttu úr flutninga-
bíl á ferð. Í hvorugu tilfellinu opnuðust
flutningskassar sem duttu út og færri
kjúklingar drápust en vænta mætti við
slík atvik.“
Dritbruni og bólgnir fætur
Athugasemdir úr starfsskýrslum Matvælastofnunar
Auður Alfífa Ketilsdóttir
fifa@dv.is
„Þeir fá aldrei að
fara út, skemman
er gluggalaus og bara
með raflýsingu.
Marinn kjúklingur Kristján Andri
Jóhannsson birti þessa mynd af til-
búnum kjúklingi sem afi hans keypti
nýlega. Rauði liturinn er til marks um
meiðsl sem kjúklingurinn varð fyrir
áður en honum var slátrað.
Lækkaðu
kostnaðinn
við flugið
Flugfélögin sífellt kræfari
Á tímum lággjaldaflugfélaga
og hækkandi olíuverðs hafa
mörg flugfélög leitað leiða til
að hafa fé af farþegum án þess
að láta það koma fram í far-
miðaverðinu. Þannig er flug-
vallarsköttum, útblástursgjöld-
um og fleiri föstum gjöldum
yfirleitt bætt við í lok pöntunar
þannig að verðið endar töluvert
hærra en útlit var fyrir í fyrstu.
En það er fleira sem gott er að
vera vakandi fyrir.
Borga fyrir
tösku
Mörg flug-
félög hafa
tekið upp á
því að rukka
sérstaklega
fyrir þær töskur
sem tékkaðar eru inn. Það er
samt ótrúlega mikið af dóti
sem kemst fyrir í einni handfar-
angurstösku og ferðamenn sem
ekki ætla að vera lengur en eina
viku í burtu ættu undir flestum
kringumstæðum ekki að þurfa
meira meðferðis. Lykilatriðið
er að hafa meðferðis klæðnað
sem dugar við mörg mismun-
andi tilefni. Sumir mæla með
því að pakka frekar í tuðru en
flugfreyjutösku þar sem þeirri
fyrrnefndu er auðveldara að
troða í farangurshólf og far-
angursmælibox.
Sittu kjur
Ef flugfélög rukka sérstaklega
fyrir það að velja sæti er ágætt
að búa sig undir að fljúga sam-
ferða ókunnugum. Þeir sem
ferðast einir eru auðvitað vanir
því en þeir sem ferðast saman í
hópi gætu viljað mæta snemma
á flugvöllinn og þá eru töluverð-
ar líkur á að þeim séu úthlutuð
sæti saman. Auknu fótarými er
nú sjaldnast úthlutað til þeirra
sem fyrstir koma heldur þarf að
kaupa það sérstaklega. Flestir
geta þó látið sig hafa þrengslin,
allavega ef flugið er ekki þeim
mun lengra.
Smyrðu nesti
Flestir eru
sammála um
það að matur
og drykkur
á flugvöllum
er með því
dýrasta sem
gengur og gerist. Það er bráð-
sniðugt að útbúa nesti fyrir
flugferðir, bæði með tilliti til
sparnaðar en ekki síður af því að
flugvélamatur er sjaldnast mjög
spennandi.
Tékkaðu á tékk – in
Flest flugfélög bjóða nú farþeg-
um upp á að innrita sig í flugið
gegnum netið eða símann. Jafn-
framt eru á mörgum flugvöll-
um sjálfvirkar innritunarstöðv-
ar sem lesa vegabréf og útvega
brottfararspjöld. Það borgar sig
að læra á þessa tækni því sum
flugfélög eru farin að rukka sér-
staklega fyrir innritun.