Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.2014, Blaðsíða 8

Vikublað 29. apríl–1. maí 20148 Fréttir
Dreginn fyrir dóm
vegna æðardúns
n Þjóðkirkjan stefnir landeiganda n Kári á jörðina en kirkjan vill tekjurnar
É
g er nú maður um áttrætt
og ekki við góða heilsu. Mér
brá mest við að þessi ágæta
kirkja skyldi nota páskana
til að stefna mér. Það þykir
mér helvíti hastarlegt,“ segir Kári
H. Jónsson sem Kirkjumálasjóður
Þjóðkirkjunnar hefur nú stefnt fyr-
ir Héraðsdóm Vesturlands. Þjóð-
kirkjan telur sig eiga heimtingu á
dúntekjuhlunnindum af æðar-
varpi á grundvelli ítaks í hólma á
jörð Kára og að hefð hafi mynd-
ast fyrir því að sóknarpresturinn
á Staðarstað á Snæfellsnesi njóti
góðs af. Kári hefur um árabil barist
við Biskupsstofu um dúninn en
nú er málið komið fyrir dóm þar
sem kirkjan vill fá viðurkennt að
hún eigi rétt á tekjum af fjórum
kílóum af dúni á ári.
Ítakinu aldrei þinglýst
DV sagði fyrst frá deilunni árið 2010
en þá hafði Kári, sem á jörðina
Haga, kært sóknarprestinn á
Staðarstað fyrir dúntöku í leyfisleysi
í Gamlahólma í Hagavatni sem til-
heyrir jörð Kára.
Í gegnum aldirnar hefur Þjóð-
kirkjan eignast ítök í jörðum um
allt land, en ítök ganga út á að kirkj-
an hefur nýtingarrétt af tiltekn-
um auðlindum eða hlunnindum
í landi annarra. Árið 1952 setti Al-
þingi hins vegar lög um að kirkj-
an og aðrir þeir sem teldu sig eiga
ítök í jörðum sem eru í annarra eigu
yrðu að lýsa þeim ítökum formlega.
Þau áttu þó ekki að taka gildi fyrr
en sýslumaður væri búinn að þing-
lýsa þeim. Í umfjöllun DV í septem-
ber 2010 kom fram að biskup Ís-
lands hefði skömmu síðar lýst ítaki
í Gamlahólma í Hagavatni þó ekki
hafi verið kveðið sérstaklega á um
dúntöku í hólmanum. Hins vegar
hafi komið fram í svari sýslumanns-
ins í Snæfells- og Hnappadalssýslu
til biskups að frekari gögn um ítak-
ið vantaði og því var ekki hægt að
þinglýsa ítakinu á þeim tíma. Kári
fékk síðar staðfest hjá sýslumanni
að kröfum kirkjunnar um nýtingar-
rétt í hólmanum hafi aldrei verið
þinglýst. Réttur kirkjunnar til að
tína dún þar hafi því fallið niður
árið 1953.
Kirkjan talar um hefð
Kirkjan vill láta reyna á þetta fyrir
dómi þó viðurkennt sé í stefnunni
að ekki liggi ljóst fyrir „hvernig fór
með skráningu þeirra ítaka sem lýst
var og hugsanlega hefur sú skráning
ekki verið framkvæmd með þeim
hætti sem lög buðu.“ Í stefnunni
sem DV hefur undir höndum segir
að ef ekki verði fallist á að ítakið hafi
verið skráð lögum samkvæmt þá sé
byggt á því að hefð hafi myndast fyr-
ir ítakinu enda var dúntöku haldið
áfram óslitið frá 1954.
Segir að „um aldir“ hafi verið
talið að æðarvarp í Gamlahólma
tilheyri kirkjujörðinni Staðarstað
enda hafi „þessi hlunnindi alla
tíð verið nýtt hverju sinni af sitj-
andi presti á Staðarstað. Um aldir
hefur því verið litið á æðarvarpið í
Gamlahólma og hlunnindin af því
sem kirkjuítak.“ Þannig hafi sóknar-
presturinn á Staðarstað getað tínt
æðardún í hólmanum, selt hann
sjálfur og stungið ágóðanum í eig-
in vasa.
Harkan með ólíkindum
Þannig hafði þetta gengið fyrir sig
ágreiningslaust um áratugaskeið
eða þar til Kári eignaðist jörðina
Haga árið 2007. Þá fór hann að
vinna í því að fá hlunnindi vegna
æðarvarps skráð á jörð sína. Svo
fór að Þjóðskrá Íslands féllst fyrir
nokkrum árum á beiðni Kára um
að skrá fjögur kíló dúntekjuhlunn-
inda á ári á jörðina Haga. Þessar
aukatekjur, sem að sögn Kára geta
numið í mesta lagi rúmlega 400
þúsund krónum á ári, virðist Þjóð-
kirkjan eiga erfitt með að sleppa.
„Það er eiginlega með ólíkind-
um hversu hart þeir ganga fram til
að vinna aftur ítak sem er fallið úr
gildi og hefur verið fært yfir á jörðina
mína. Og nota til þess öll tiltæk
brögð eins og bregða fyrir sig hefðar-
lögum,“ segir Kári í samtali við DV.
Slegið á sáttarhönd
Stefnan var þingfest í Héraðsdómi
Vesturlands fyrr í þessum mánuði
og er næsta fyrirtaka fyrirhuguðu
þann 3. júní næstkomandi. Kári,
sem sjálfur er búsettur í Lúxemborg,
viðurkennir að hafa gert mistök því
honum hafi ekki verið birt stefn-
an löglega heldur hafi hann aðeins
fengið hana í tölvupósti. „Ég vissi
það ekki og mætti því eins og álfur
í héraðsdóm,“ segir Kári sem kveðst
hafa rétt kirkjunni sáttarhönd í mál-
inu áður en til þessa kom.
„Ég bauð þeim að við mynd-
um semja um þetta frekar en að
gera úr þessu dómsmál og ég var
þá til búinn að greiða þeim eitthvað
ákveðið til að „settla“ málin. En því
var aldrei svarað öðruvísi en með
stefnu.“ n
Sigurður Mikael Jónsson
mikeal@dv.is
„Það er
eiginlega
með ólíkindum
hversu hart þeir
ganga fram
Vilja sækja dún í greipar Kára
Þjóðkirkjan hefur stefnt Kára Jóns-
syni vegna dúntökuhlunninda sem
hann hefur þó fengið skráð á jörðina
sína. Kirkjan vill meina að hefð
sé fyrir því að sóknarpresturinn á
Staðarstað njóti góðs af æðarvarpi í
Gamlahólma. Mynd Sigtryggur Ari
Þjóðkirkjan í hart Agnes M. Sigurðardóttir er biskup Íslands.Kærði sóknarprestinn Kári kærði sóknar-prestinn á Staðarstað til lögreglu árið 2010 fyrir ólögmæta dúntöku. DV fjallaði um málið.
Þefaði uppi
kannabis-
ræktun
Lögreglan á Suðurnesjum lagði
hald á rúmlega hundrað kanna-
bisplöntur um helgina. Lögreglu-
menn voru við hefðbundin
eftir litsstörf í umdæminu þegar
þeir fundu mikla kannabislykt sem
lagði út á götu. Lyktin leiddi þá
að bílskúr fimmtugs manns sem
viðurkenndi í samtali við lögreglu
að hafa ræktað plönturnar með
sölu í huga. Lögreglan stöðvaði
kannabisræktunina og haldlagði
ýmis ræktunartól. Sterar fundust
einnig á heimili mannsins.
Í fréttatilkynningu lögreglunn-
ar minnir hún á fíkniefnasímann
þar sem má hringja nafnlaust til
að koma á framfæri upplýsingum
um fíkniefnamál.
Baunatíta
á grænmeti
Þetta græna skordýr er skortíta
sem heitir baunatíta (nezara viri-
dula) og er skaðvaldur í ræktun í
matjurtagörðum hitabeltislanda
og á tempruðum svæðum í öll-
um heimsálfum. BB.is greinir frá,
en baunatítan er jurtaæta sem lif-
ir á ýmsum tegundum grænmet-
is. Hún gefur frá sér illa lyktandi
vökva úr kviðkirtlum sem varnar-
viðbragð.
Títan fannst á grænmeti sem
keypt hafði verið í búð á Vestfjörð-
um. Títan lifir ekki hér á landi,
en hefur fundist á stöku stað á
landinu. Hún getur ekki lifað af ís-
lenska veturinn, þegar meðalhiti
fer undir 5°C.
Engar siðareglur
Þingmenn hafa enn ekki komið
sér saman um siðareglur, nær
þremur árum eftir að þeir sam-
þykktu breytingar á þingsköpum
sem gerðu ráð fyrir að slíkar regl-
ur skyldu settar. RÚV greinir frá
þessu, en þar er bent á að þing-
sköpum var breytt í júní 2011.
Samkvæmt breytingunum ber
forsætisnefnd að undirbúa og
leggja fram þingsályktunartillögu
um siðareglur fyrir þingmenn.
Ekki náðist samstaða um siða-
reglurnar á síðasta kjörtímabili
og þær hafa enn ekki verið sett-
ar. Einar K. Guðfinnsson, forseti
Alþingis, segir að um sé að ræða
verkefni sem bíði forsætisnefndar
Alþingis. Það hafi verið rætt, en
vinnunni sé ekki lokið.