Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.2014, Síða 13

Vikublað 29. apríl–1. maí 2014 Fréttir 13
Sveinsson. Báðir bjuggu þeir yfir
upplýsingum um stöðu félagsins
og raunverulegt verðmæti þess sem
aðrir bjóðendur í fyrirtækið bjuggu
ekki yfir. Jón Sveinsson sat auk þess
í einkavæðingarnefnd fyrir hönd
Halldórs Ásgrímssonar og hafði
verið aðstoðarmaður Steingríms
Hermannssonar, formanns flokks-
ins, á árum áður.
Halldór J. lykilmaður
Meðal þess sem vekur athygli í gögn-
unum er aðgengi viðskiptamanna
sem tengdust Framsóknarflokknum,
meðal annars kaupendum Íslenskra
aðalverktaka, að lánum í Lands-
bankanum fyrir einkavæðingu hans
og eins eftir.
Ein af skýringunum á þess-
um góðu tengslum viðskipta-
manna sem tengdust Framsóknar-
flokknum, meðal annars nokkrum
úr S-hópnum, við Landsbankann
er að bankastjórinn Halldór J.
Kristjánsson var handgenginn þeim.
Halldór J. var gerður að bankastjóra
Landsbankans eftir að hafa verið
ráðuneytisstjóri í iðnaðarráðu-
neytinu, meðal annars í ráðherratíð
Finns Ingólfssonar. Stjórnarformað-
ur bankans, Helgi S. Guðmundsson,
var sömuleiðis handgenginn Finni
og í raun hægri hönd hans í við-
skiptum.
Finnur Ingólfsson, sem kom bæði
að kaupunum á hlutabréfum ríkisins
í tryggingafélaginu VÍS og Búnaðar-
bankanum með lánum frá Lands-
bankanum, var því maðurinn á bak
við tvo æðstu ráðamenn bankans.
Hann bar ábyrgð á því að þeir fengu
stöður sínar. Þegar gengið var frá lán-
veitingum úr ríkisbankanum Lands-
bankanum til S-hópsins til að kaupa
hlutabréf bankans í VÍS og eins til að
kaupa hlutabréf ríkisins í Búnaðar-
bankanum voru þessir tveir menn
æðstu ráðamenn bankans. Sömu
sögu er að segja um lánveitingu til
Eignarhaldsfélagsins AV ehf.: Geng-
ið var frá henni fyrir einkavæðingu
bankanna.
Einn af viðmælendum DV sem
þekkir vel til Landsbankans segir að
Halldór J. hafi alltaf haldið vel utan
um fyrirtækin sem áður höfðu verið
hluti af Samvinnuhreyfingunni. Við-
mælandinn segir að Halldór J. hafi
alltaf þóst vera sjálfstæðismaður en
hafi í raun verið framsóknarmaður.
Þá ber að nefna, í því samhengi
sem hér er rætt, að Halldór J. er góð-
ur vinur Jóns Sveinssonar, stjórnar-
formanns Íslenskra aðalverktaka fyr-
ir og eftir einkavæðingu fyrirtækisins
og fulltrúa Halldórs Ásgrímssonar í
einkavæðingarnefnd.
Tjáir sig ekki
Halldór Jón, sem í dag starfar hjá
fjármálafyrirtæki í Kanada, getur
hvorki svarað fyrir lánveitinguna til
Eignarhaldsfélagsins AV ehf. í samtali
við DV né af hverju það var veitt með
ríkisábyrgð að hluta til. „Nei, ekki
neitt. Ég get ekkert tjáð mig um þetta.
Ég þekki þetta bara ekki.“ Aðspurð-
ur af hverju hann vilji ekki tjá sig um
lánveitinguna, og hvort bankaleynd
spili þar inn í eða hvort hann ein-
faldlega bara muni þetta ekki, segir
Halldór Jón: „Ja, hvort tveggja. Ég
bara einfaldlega man þetta ekki. En
auk þess má ég auðvitað ekkert tala
um þessa hluti af því ég er bundinn
bankaleynd.“
Eina ólöglega einkavæðingin
Einkavæðing Íslenskra aðal-
verktaka er líklega umdeildasta
einkavæðing Íslandssögunnar,
jafnvel þó að að einkavæðing bank-
anna kunni að vera þekktari og um-
talaðri. Hún er eina einkavæðingin
sem dæmd hefur verið ólögmæt
fyrir Hæstarétti Íslands. Tvö af fyrir-
tækjunum sem boðið höfðu í Ís-
lenska aðalverktaka höfðuðu málið
á hendur íslenska ríkinu.
Í dómi Hæstaréttar Íslands um
aðkomu stjórnenda Íslenskra að-
alverktaka sagði að stjórnendur Ís-
lenskra aðalverktaka hefðu verið
frumherjar sem ekki hefðu átt að
koma að kaupum fyrirtækisins.
Svo sagði að vegna þessa hefði ekki
verið „tryggt jafnræði þeirra, sem
tóku þátt í útboðinu eða réttra sam-
skiptareglna gætt. Verður því að
fallast á með áfrýjendum að fram-
kvæmd útboðs stefnda á nefndum
eignarhlut í Íslenskum aðalverk-
tökum hafi verið ólögmæt.“ Með-
al annars var þarna átt við aðkomu
Jóns Sveinssonar að einkavæð-
ingarferlinu og eins þátttöku Stef-
áns Friðfinnssonar, forstjóra Ís-
lenskra aðalverktaka. Báðir héldu
þeir áfram störfum fyrir Íslenska
aðalverktaka eftir einkavæðingu
fyrirtækisins.
Dómur Hæstaréttar hafði hins
vegar ekki frekari eftirmála og var
því í raun ekki annað en áfellis-
dómur yfir einkavæðingu fyrirtæk-
isins og vinnubrögðum hins opin-
bera.
Margs konar spilling
Einkavæðing Íslenskra aðalverk-
taka átti sér stað um vorið 2003 rétt
eftir að nýir eigendur Landsbank-
ans, Samson, tóku við eignarhaldi
bankans af íslenska ríkinu. Í lok
apríl það ár ákvað íslenska ríkið að
ganga til viðræðna við Eignarhalds-
félagið AV ehf. vegna sölunnar á Ís-
lenskum aðalverktökum.
Í aðdraganda þeirrar ákvörðun-
ar hafði Halldór Ásgrímsson, þá-
verandi utanríkisráðherra, hlutast
til um sölu fyrirtækisins þegar hann
lét þau boð berast inn á fund fram-
kvæmdanefndar um einkavæðingu
að hann teldi tvö tilboð sem bárust
í félagið vera „sambærileg“. Baldur
Guðlaugsson, fulltrúi fjármálaráð-
herra í nefndinni, mótmælti þessu
inngripi Halldórs og lét bóka í
fundargerð að þau væru óeðlileg og
brytu gegn verklagi nefndarinnar.
Þessi afskipti komu fram í fundar-
gerðum einkavæðingarnefndar
sem gerðar voru opinberar eftir ís-
lenska efnahagshrunið árið 2008.
Eftir hrunið kom einnig fram
Fjármagnaði OZ
eftir yfirtökuna
S
kúli Mogensen, fyrrverandi
forstjóri OZ, afsalaði sér
eignum sínum til Lands-
banka Íslands árið 2002.
Skúli hafði gengið í sérbankaþjón-
ustu Landsbankans árið 2000, á
meðan bankinn var í eigu ríkisins,
og fékk hann lán í bankanum upp
á 1.100 milljónir króna. Nærri 500
milljónir króna voru afskrifað-
ar af skuldum Skúla árið 2003 og
var hann meðal þeirra viðskipta-
vina bankans sem hæstar afskrift-
ir fengu á þessum tíma. Þetta er
meðal þess sem kemur fram í
gögnunum sem DV hefur undir
höndum.
Bankinn yfirtók strax árið 2001
um helming þeirra hlutabréfa
Skúla sem bankinn átti veð í og
lækkuðu skuldir Skúla í bankan-
um þar með niður í um 500 millj-
ónir króna. Í kjölfarið var svo
gerður skuldauppgjörssamningur
við Skúla þar sem hann afsalaði
sér eignum sínum til bankans og
leiddi það til lækkunar á skuldum
hans. Eftirstöðvar skulda Skúla,
samtals tæplega 470 milljónir
króna, voru svo afskrifaðar.
Nafn Guðjóns Guðjónssonar
kemur einnig fyrir í gögnunum og
liggur fyrir að hann fékk einnig af-
skriftir, þá voru einnig afskrifaðar
skuldir hjá OZ fyrirtækinu sjálfu,
OZ Communication Inc. Meðal
annars kemur fram afskrift upp á
ríflega 45 milljónir króna á fyrri
helmingi ársins 2003. Landsbank-
inn hafði hins vegar haldið áfram
að fjármagna OZ eftir að hafa tek-
ið félagið, meðal annars hluta-
bréf Skúla, og veitt félaginu með-
al annars lán upp á 850 þúsund
dollara í nóvember árs 2002. Þetta
lán var svo afskrifað að mestu
leyti í byrjun árs 2004 en þá höfðu
Skúli og nokkrir aðrir fyrrverandi
stjórnendur OZ eignast félagið
aftur frá Landsbankanum.
Skúli Mogensen fór því vel út
úr viðskiptum sínum við Lands-
bankann, þegar litið er til þess
hversu há lán hann fékk í bankan-
um og hversu mikið þurfti að af-
skrifa hjá honum. Skúli og með-
fjárfestar hans tóku svo leifarnar
af OZ, eftir að fyrirtækið hafði far-
ið í gegnum afskrifta- og endur-
fjármögnunarvél Landsbankans,
og unnu með félagið í nokkur ár
áður en þeir seldu það til Nokia
árið 2008 fyrir að minnsta kosti
nokkra milljarða króna.
Kaupendur Landsbankans,
feðgarnir Björgólfur Guðmunds-
son og Björgólfur Thor Björg-
ólfsson, fengu svo um 700 millj-
óna króna afslátt af kaupverðinu
á bankanum frá íslenska ríkinu,
meðal annars út af afskriftunum á
skuldum Skúla Mogensen.
Skúli Mogensen fékk afskriftir upp á 470 milljónir
Kaupendur ÍAV
fengu ríkisábyrgð
n Lánveiting vegna Íslenskra aðalverktaka fyrir einkavæðingu Landsbankans n Ríkið árbyrgðist 1.600 milljónir
„Ég get
ekkert tjáð
mig um þetta
„Ég
bara
einfaldlega
man þetta
ekki