Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.2008, Blaðsíða 20

„Auðvitað kraumar reiðin í almenningi. Fólk spyr
sig hvað eftir annað um það sem nú hefur gerst
á Íslandi. Hvernig gat það gerst eftir slíkt góðæri
að þjóðinni nánast blæði út á einni nóttu,“ spyr
Vilhjálmur Birgisson, formaður Verkalýðsfélags
Akraness.
Vilhjálmur hefur á undanförnum dögum set-
ið fjölmarga fundi í fyrirtækjum sem þurft hafa að
segja upp mannskap. Hann segir fullkomna ring-
ulreið ríkja á vinnumarkaði og sú hætta sé raun-
verulega fyrir hendi að fyrirtæki annað hvort nýti
sér ástandið til launalækkana umfram það sem
þarf, eða hreinlega segi of mörgum upp. „Það
þarf klárlega að rannsaka ofan í kjölinn hvernig
staða okkar gat orðið svona hrikaleg. Bankarnir
höfðu farið fram með slíkum ólíkindum að þjóð-
in var orðin veðsett fyrir hundruð milljarða. Og
það án þess að nokkur hafi verið látinn vita.“
Stórfellt atvinnuleySi
Í síðustu viku var hátt í sextíu manns sagt upp
á Akranesi. Á landinu öllu var 2.500 manns sagt
upp í síðasta mánuði. „Þessar uppsagnir hérna
eru fyrst og fremst í byggingariðnaðinum, enda
hrynur hann fyrst. Það getur meira en verið að
ekki leysist úr þessum málum nærri strax,“ segir
hann. Fasteignamarkaðurinn sé nú fullkomlega
hruninn. Á Akranesi hafi þegar verið reist heilt
nýtt hverfi á aðeins þremur árum. Þar af blasi við
að tvær eða þrjár íbúðablokkir muni standa auð-
ar. Engir kaupendur séu að þessum eignum.
„Í framtíðinni, þegar úr tekur að rætast, þarf
að finna kaupendur að þessum eignum. Fyrr
mun byggingariðnaðurinn ekki taka við sér. Þetta
mun taka tíma,“ segir Vilhjálmur. „Það verður
ekkert byggt á meðan.“
Heimilin tæknilega gjaldþrota
Vilhjálmur bendir á að í þeim hörmungum
sem nú gangi yfir landsmenn sé ljóst að mun
fleiri heimili verði tæknilega gjaldþrota en fólk
hafi gert sér grein fyrir. „Fasteignir hafa hrunið
í verði og í andránni eru skuldir margra heimila
langt umfram eignir. Á sama tíma hækkar höfuð-
stóll verðtryggðra lána og erlendu lánin hækka
upp úr öllu valdi vegna veikrar krónu.“ Þetta valdi
því að fólk sé hreinlega bundið niður. Varla sé
réttlætanlegt á meðan svona sé ástatt að hrekja
fólk úr húsum sínum vegna skulda.
„Ég held að staðan sé einfaldlega þannig
núna að hvorki bankarnir né aðrir kröfuhafar
hafi hag af því að ganga mjög hart að fólki sem
lendir í erfiðleikum vegna þess að það er hvort
eð er enginn markaður fyrir hendi.“ Hann bend-
ir á að nær væri að beita greiðsludreifingum eða
frystingu skulda. Komi til gjaldþrota einstaklinga
þá sé nær að viðkomandi fái að leigja húsin af
Íbúðalánasjóði. „Það þarf nauðsynlega að finna
á þessu einhvern skynsamlegan flöt. Ég fæ hins
vegar ekki séð að nokkur maður hafi upp á ein-
hverjar lausnir að bjóða í andránni.“
ekki almenningi að kenna
En er það réttlætanlegt að reyna að kenna al-
menningi um ófarir í efnahagslífi með neyslu-
gleði, kaupæði, flatskjám og nýjum bílum? „Auð-
vitað er til það fólk sem reisti sér hurðarás um öxl.
Þeir einstaklingar sem hins vegar tóku ákvörðun
um að kaupa flatskjá og bíl í góðærinu gerðu það
hins vegar með þokkalegar tryggingar að baki,
viðunandi laun og að því er virtist trygga atvinnu.
Það sá enginn þessa vitleysu fyrir.“
Vilhjálmur segir því að fjárfestingar almenn-
ings hafi í raun verið réttlætanlegar miðað við
kaup og kjör. „Í þessu ljósi þá er ekki réttætanlegt
að segja að ástandið sé á einhvern hátt almenn-
ingi að kenna. Við megum ekki horfa fram hjá því
hvernig ríki og sveitarfélög höguðu sínum fjár-
festingum á sama tíma. Þau fóru ekki endilega á
undan með góðu fordæmi.“
Stóriðjan er kjölfeSta
Ljósið í myrkrinu fyrir Akurnesinga segir Vil-
hjálmur vera stóriðjuna á Grundartanga. „Það
má segja það möglunarlaust að hún er sú kjöl-
festa sem heldur í okkur lífinu. Það eru 430 fé-
lagar í Verkalýðsfélagi Akraness sem starfa hjá
Norðuráli á Grundartanga. Þessu til viðbótar er
auðvitað Elkem, sem rekur járnblendiverksmiðj-
una. Þar eru 140 starfsmenn. Svo eru þjónustu-
fyrirtæki sem fylgja þessari starfsemi sem skapa
atvinnu fyrir þónokkurn hóp af fólki. Þetta svæði
er því grunnstoðin í okkar atvinnulífi.“
Í upphafi aldarinnar hafi sjávarútvegurinn
gefið mikið eftir á Akranesi. Fjöreggi staðarins,
útgerðinni Haraldi Böðvarssyni, hafi verið kippt
til Reykjavíkur að mestu leyti og í því ferli hafi
alls 140 störf flust út úr byggðarlaginu. „Á móti
kom að á þessum tíma varð hröð uppbygging
á Grundartanga, sem varð til þess að við fórum
aldrei í gegn um sársaukafullar þrengingar í at-
vinnumálum. Allir fengu vinnu eins og skot. Nú
eru forsendurnar hins vegar aðrar.“
mikill SárSauki
„Þegar haldið er lengra vestur- og norðurfyrir
Skagann þá eru þar samfélög sem byggja afkomu
sína nær einvörðungu á sjávarútvegi. Þessir stað-
fimmtudagur 6. nóvember 200820 Vesturland
Þjóðinni blæðir út
Réttlát reiði kraumar í almenningi að mati Vilhjálms Birgissonar, formanns Verka-
lýðsfélags Akraness. Þjóðinni hafi nánast blætt út á einni nóttu og reynt hafi verið að
kenna almenningi um með óréttlátum hætti. Við blasi mikill sársauki á heimilum lands-
ins. Vilhjálmur ræddi við DV um mikilvægi stéttarfélaga á slíkum óvissutímum.
Verkalýðsforinginn vilhjálmur birgisson segir að ef
verkaýðsfélögin séu einhvern tímann mikilvæg þá sé
það á tímum sem þessum. myndir SiGTryGGUr
Sjávarútvegur Útgerðarfélagið
Haraldur böðvarsson var flutt að
mestu til reykjavíkur. margir fengu
strax vinnu á grundartanga.