Lögmannablaðið - 01.06.2010, Blaðsíða 15

LÖGMANNABLAÐIÐ – 2 / 2010 > 15
Á málstofu III fjölluðu Arnar Þór
Jónsson, hdl. hjá Rétti og stunda-
kennari við lagadeildir Háskóla
Íslands og Háskólans í Reykjavík,
og Mikael M. Karlsson, prófessor í
heimspeki við sagnfræði- og heim-
spekideild Háskóla Íslands um
réttarríkið, almennt og í ljósi hrun-
sins. Bryndís Hlöðversdóttir,
aðstoðar rektor og deildarforseti laga-
deildar Háskólans á Bifröst, var
stjórnandi.
Fjallað var um það hvort réttaröryggi
einstaklinga væri eini grunnþáttur
réttarríkisins og hvort réttarríkis-
hugsjónin togaði í tvær ólíkar áttir
þegar mikið gengi á. Ræddu fram-
sögumenn um hugmynda sögulegan
bakgrunn réttarríkis hugtaksins og
hvernig grunnhugmynd inni um
samfélagssáttmálann hefði skotið upp
kollinum á Íslandi í dag í tengslum við
uppgjör þjóðarinnar við hrunið. Þá var
í framsögum fjallað um kenningar um
samfélagssáttmálann og um réttarríkis-
hugtakið, sem oft hefði óskýra merk-
ingu þegar það væri notað í almennri
umræðu, rétt eins og hugtök á borð við
„frelsi“ og „lýðræði“. Greindu fram-
sögu menn hugtakið í tvo þætti, eftir því
hvort rætt væri um form eða efni lag-
anna. Í fyrra tilvikinu er átt við að
stjórnvöld séu bundin af lögunum og
lögin til þess fallin að hafa áhrif á
hegðun manna þannig að þeir geti séð
fyrir sér afleiðingar hegðunar sinnar. Í
seinna tilvikinu er átt við efnislegt
innihald laganna, þ.e að mönnum séu
tryggð tiltekin efnis-
leg réttindi, s.s.
friðhelgi einkalífs og
verndun eigna-
réttar.
Í þeim skilningi sé
réttarríkið hugsjón
sem ber að skoða
með hliðsjón af
mannréttindum og
lýðræði.
Í erindum framsögumanna og
umræðum á eftir, var einnig rætt um
ábyrgð almennings, lögmanna og
lögfræðinga stéttarinnar á vexti og
viðgangi réttarríkisins. Fjallað var um
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis
sem lið í uppgjöri þjóðarinnar við
hrunið. Var m.a. rætt um nauðsyn þess
að Íslend ingar settu sér nýjan sam-
félags sáttmála með nýrri stjórnarskrá
sem sett yrði á stjórnlagaþingi, en um
það voru skiptar skoðanir á málstofunni
hvort slíks væri yfirleitt þörf.
Bryndís Hlöðversdóttir
Réttarríkið á skrítnum tímum
Lagadagur 2010
Lj
ós
m
yn
d
: H
H