Lögmannablaðið - 01.06.2012, Síða 6

6 lögmannablaðið tbl 02/12
lAGADAGUr 2012
traust á dómstólum og tjáningarfrelsið
LaGadaGurinn 2012 tókst með
eindæmum vel. dagurinn byrjaði
með glæsilegum hádegisverði á
Hilton reykjavík nordica og hlýddu
viðstaddir á framsögur og umræður um
traust á dómstólum og tjáningarfrelsið.
málstofustjóri var kristrún Heimisdóttir
lögfræðingur sem opnaði umræðuna
með því að varpa fram spurningunni
um hvort dómarar væru hræddir við
almenningsálitið og nefndi dæmi um
að hæstaréttardómarar hefðu í ár ekki
tekið þátt í setningu alþingis eins og
siður hefur verið um áratuga skeið.
vissulega áhugaverð spurning en á sér
efalaust aðrar og haldbærari skýringar
en málstofustjóri vildi meina.
traust í alþjóðlegu samhengi
arnar Þór Jónsson hrl. hélt afar
áhuga vert erindi þar sem hann fjall­
aði m.a. um traust á dómstólum í
alþjóðlegu samhengi. arnar vísaði í
frjálshyggjustefnu ronalds reagan í
Bandaríkjunum á níunda áratugnum
og sagði afleiðingu hennar vera aukinn
ójöfnuð í samfélaginu. rannsóknir bæði
í Bandaríkjunum og hér á landi sýndu
að aukinn ójöfnuður leiddi til þess
viðhorfs í samfélaginu að lögin þjónuðu
þeim valdameiri. afleiðingin af slíku
viðhorfi væri minna traust almennings
til lagasetningar og einnig gagnvart
dómstólum sem hefðu það hlutverk
að framfylgja lögum. almenningur
teldi því lögin ekki þjóna sér (hinum
efnaminni eða samfélaginu í heild)
heldur einvörðungu hinum valdameiri.
arnar Þór taldi að í þessu viðhorfi fælist
sú gagnrýni á dómstóla sem hefur verið
fyrirferðamikil, þ.e. fyrir lagahyggju
eða formalisma. að mati arnars þyrftu
lögfræðingar, bæði dómarar og lögmenn,
að víkka út sjóndeildarhringinn og hætta
að telja það ófaglegt að fjallað væri
um siðferði, lýðræði og réttlæti við að
framfylgja lögum af hálfu dómstóla.
dómstólar dæmi eftir lögum
næstur tók til máls róberts spanó
prófessor og forseti lagadeildar Háskóla
íslands. skemmst er frá því að segja
að hann var alfarið ósammála fyrri
ræðumanni. róbert lagði áherslu á
að dómstólar hefðu einvörðungu það
hlutverk að framfylgja því sem fælist
í lögunum, þannig væri réttlæti og
sanngirni „implementerað“ í réttinn. að
fjalla um siðferði, réttlæti og lýðræði væri
hlutverk löggjafans en ekki dómstóla.
Færu dómstólar að gera það væru þeir
að bregðast hlutverki sínu. Það væri
alls ekki hlutverk dómstóla að fylgja
eða dæma samkvæmt almenningsáliti.
róbert benti á að vanþekking á starfi
dómstóla skapaði vantraust. Þannig væri
góð leið til að efla traust almennings
á dómstólum að bæta þekkingu
á því hvernig dómstólar starfa og
dómarar dæma. ræddi hann talsvert
um aðgang fjölmiðla að dómsstörfum
og hvort dómstólar ættu að vera með
löglærðan upplýsingafulltrúa, gefa út
kynningarefni og koma á fót innra
neti fyrir fjölmiðla með upplýsingum
og fræðslu um dómstólana og dóma.
vissulega áhugaverðar tillögur að mati
þeirrar sem þetta skrifar.
f.v. herdís Þorgeirsdóttir, arnar Þór jónsson, kristrún heimisdóttir,
helga arnardóttir, símon sigvaldason og styrmir gunnarsson.