Málfregnir - 01.12.2001, Page 45

plantur
blómuplantur
blómuleysar plantur
tvínálar plantur einnálar plantur
leyskrýndar plantur heilkrýndar plantur
viðjuœtt sýrœtt
sýruslekt
hpmilia
Tann stigskipaði bygnaðurin fyri skipan av plantum
Til ber at seta allar plantur, sum tá vóru
kendar, inn í hesa skipan, sum er ein felags
stigskipaður bygnaður. Tað er merkisverk,
hvussu reglubundið og vísindaliga gjógn-
umfprt hetta arbeiðið er gjórt. Sjálvur tann
stigskipaði bygnaðurin er felags, men yrkis-
orðini eru fproysk. Tey hevur Rasmus Ras-
mussen sjálvur gjprt ella funnið fram til, og
her er veruliga talan um ein standard, sum
frá er liðið. Hpvundurin sigur í inngangin-
um, at evnaskipanin er tann sama, sum nýtt
hevur verið í gomlum donskum skúlabók-
um. Men sjálv yrkisorðini eru ikki týðingar
av donskum plantuorðum, men eru fproysk.
í hesum fpri er 011 tey neyðuga vitanin
savnað í einum og sama manni, bæði tann
fakliga og tann málsliga, og tá er stpðan
tann besta, ið hugsast kann sæð úr yrkis-
orðasjónamiiði. Mangir av teimum gomlu
vóm jú fjplfrpðingar, teir dugdu mangt
ymiskt. Og Rasmus Rasmussen var ein slík-
ur maður. Hann hevði verið á donskum
fólkaháskúla í endanum á 1800-árunum og
stovnaði saman við einum 0ðmm stórum
mentamanni, Símuni av Skarði, Fproya
Fólkaháskúla í 1899. Rasmus Rasmussen
man vera fyrsti l'oroyski yrkisorðafrpðing-
urin.
Jakob Jakobsen
Tann f0royski málvísindamaðurin, fdolog-
urin Jakob Jakobsen (1864-1918), myndaði
mong orð í endanum á 1800-árunum, men
eg vil ikki kalla hann fyri yrkisorðafr0ðing;
hann var heldur ein reinur málreinsari,
puristur, ein puristisk ildsál. Hann hugsaði
sær sjálvandi, at hansara nýgerðir sum frá
leið skuldu avloysa tey tilsvarandi tpku-
orðini, t.e. at hesi nýggjyrði vóm hugsað
sum partur av almannamálinum. Tað uddi
við tpkuorðum í fproyskum í 1800-árunum,
av tí at skriftmálið var danskt og hevði verið
tað í 0ldir. Danskt var eisini statusmálið,
tignarmálið, hámálið, eins og danskt var
45