Skagfirðingabók - 01.01.1975, Qupperneq 118

SKAGFIRÐINGABÓK
í Skagafirði öllum. Má ef til vill setja hina svonefndu Fljótaveiki
í sambandi við fækkun þá, en Saga frá Skagfirðingum segir m. a.
svo frá árinu 1836:
„Grímur prestur að Barði, son Gríms læknis í Eyjafirði
deyði, þá hann hafði fáar vikur á Barði verið og litlu
síðar Helga kona hans; deyðu þau úr veikindum þeim,
er þá gengu yfir, er sumir kölluðu Fljóta-veiki, því þar
varð þeirra fyrst vart; var sótt þessi nokkuð ókennileg
alþýðu, tóku margir hana með mikilli höfuðpínu og
fylgdi óráð og innantökur megnar; lágu margir þeir er
deyðu ei nema fáa daga, en nokkrir krömdust lengi og
lifðu þeir sumir. Gekk sótt þessi í Fljótum meðan hey-
annir stóðu, og dóu nokkrir; var þar líka grasvöxtur lítill,
en afli var nokkur, sem fæstir gátu þó not af haft, vegna
veikindanna."4
Ekki er í samtímaheimildum nánar sagt frá Fljótaveiki eða
henni lýst, en Jón Finsen stiftslæknir hefur í doktorsritgerð sinni
flokkað sjúkdóm þennan sem taugaveiki (febris tyfoidea) og telur
hana hafa flutzt til Fljóta með hollenzkum fiskimönnum, en óvíst
sé hvenær.5 Samkvæmt Sögu frá Skagfirðingum hefur það verið
árið 1836, eins og fyrr getur. Ekki er þess getið, að sóttin hafi
verið ákaflega mannskæð, heldur hafi aðeins nokkrir dáið, en
fækkunin á árunum 1835—1840 er heldur ekki til muna mikil.
A næstu árum fjölgar í Skagafirði og raunar fjölgar Skagfirð-
ingum stöðugt allt til 1880. Fljótamenn fylgja þessari þróun að
undanteknu manntalinu 1850, þar sem þeir eru nokkuð færri en
fimm árum áður. Um þetta leyti er lægð í Fljótum, og hlutfalls-
tala þeirra er undir 16% miðað við sýsluna alla.
Hugsanlegt er, að fækkunin 1850 standi að einhverju leyti í
sambandi við mislingafaraldur árið 1846. Sú sótt kom til landsins
með Hafnarfjarðarskipi um vorið, en breiddist ört út. Hún kom
bráðlega í Skagafjörð og dreifðist mjög um og sýktist fólk svo,
að á sumum bæjum lögðust allir sjúkir og nágrannar urðu að
116