Jökull - 01.12.1968, Qupperneq 20

Þegar 'oorinn lyftist upp, skerast tennurnar
neðst á bornum inn i ísinn og skera kjarnann
i sundur, og sá hluti hans, sem er í borhólkn-
um, lyftist upp með bornum. Borhólkurinn er
fóðraður að innan með plasthólk til einangr-
unar. Þessi hólkur er gerður eftir hinni banda-
rísku fyrirmynd, en óvíst er, hvort þetta sé til
verulegra bóta.
Augljóst er, að því meira afl, sem hitarinn
getur tekið, því örar bræðir hann ísinn, og því
meiri verður borhraðinn væntanlega. Hins veg-
ar er þess að gæta, að því eru mörk sett, hve
mikið afl má setja á hitarann, án þess að hann
eyðileggist vegna ofhitunar. Við borun á Bárð-
arbungu var 250—350 watta afl sett í bræðslu-
krónuna og virtist hann þola það vel svo Iengi,
sem hann var í snertingu við ísinn. Eitt sinn
festist þó borinn í stálvírnum, sem hann var
dreginn upp á, og hefur hann því væntanlega
misst kælinguna, sem hann fær ella með snert-
ingu við ísinn. Við þetta brann viðnámsvírinn
sundur. Við þessar boranir var það reyndar
hinn benzínknúni rafall, sem takmarkaði aflið.
Síðastliðið sumar var borinn síðan lánaður til
Svíþjóðar, og voru þar 500—600 wött sett á hit-
arann, en það þoldi hann ekki, því að þrír
hitarar eyðilögðust þar við ofhitun.
Borhraðinn var liðlega 2 metrar á klukku-
stund, þar sem hann var mestur, en féll niður
í 0.8 m/klst. í samfelldum ís. Borinn bræddi
ekki verulega út frá sér. Efst í holunni, þar
sem mögulegt var að athuga hana, var þver-
málið um 74 mm, en þvermál ískjarnans var
um 45 mm. I samfelldum ís var þvermál kjarn-
ans nokkru minna, og þá holunnar einnig.
Ofangreindar tölur svara til þess, að alls þarf
að bræða 2.8 lítra vatns af ís eða snjó fyrir
hvern rnetra, sem borað er.
Þar sem bræðsluvarmi íss er 335 kw.sek/kg,
þarf því um 260 W til þess að bræða þetta
magn á hálfri klukkustund með hitaranum, ef
eðlismassi kjarnans er 500 kg/m3.
Þessi borhraði er viðunandi, þótt það væri
eðlifega kostur, ef unnt væri að ná meiri bor-
hraða. Þegar borinn var notaður í Svíþjóð, var
aflið í bornum mun meira eða um 600 wött.
Borhraðinn var hins vegar ekki nema um 1,5
m/klst., enda bræddi hann þar meira frá sér;
þvermál holunnar var um 80—85 mm, en kjarn-
ans 30—35 mm. Ekki er þó gott að segja, hvort
þetta stafar af því, að borinn hljóti að bræða
meira út frá sér með auknu afli eða hvort
snjógerðin hefur verið frábrugðin. Engan veg-
inn er þó víst, að borhraðinn vaxi í réttu hlut-
falli við afl hitarans.
LEIÐANGUR Á LANGJÖKUL
í maí s.l. sumar (1968) var farið í leiðangur
frá Raunvísindastofnun Háskólans með aðstoð
Jöklarannsóknafélagsins. Frá Raunvísindastofn-
un Háskólans fóru þeir Bragi Árnason, Þor-
valdur Búason og höfundur þessarar greinar,
og sér til fulltingis fengu þeir tvo röska félaga
úr Jöklarannsóknafélaginu, þá Gunnar Guð-
mundsson og Hörð Hafliðason. Farartæki ferð-
arinnar var snjóbíllinn Gosi. Farartækin, sem
notuð voru í þessari ferð, ollu nokkrum erfið-
leikum. Mismunadrifið brotnaði í vörubílnum,
sem flutti snjóbífinn fyrst, og þegar upp á
jökul kom, brotnaði drif í Gosa. Mjög skjótt
var þó brugðið við í bæði skiptin með hjálp
rnargra góðra manna í byggð. Nýr vörubíll
kom eftir örfáar klukkustundir, og áður en sól
var sezt á jökulinn, kom lítil flugvéf og lagði
nýtt drif rétt við hliðina á Gosa. Þrátt fyrir
þessi óhöpp gekk ferðin eins og í sögu.
Varla sást ský, og veður var svo stillt, að
Mynd 3. Bræðsluborinn á borstað.
Fig. 3. The thcrmal drill at a drilling site.
354 JÖKULL 18. ÁR