Jökull - 01.12.1986, Qupperneq 88

ATHUGASEMDIR OG
VIÐAUKAR
ABSTRACT
Glacier variations were recorded at 43 locations, 20
tongues showed advance, 2 were stationary and 21
tongues retreated.
In the end of the winter 1984/85 the snow pack was
scanty especially in the western and northern parts of
the country where the snow pack was abnormal, no on
the lowland and up to 400— 600 m, in mountain in
south- .and eastern part of the country the snow pack
was as thick as usual or somewhat thicker. This was
result of a rather mild winter.
The weather conditions in the summer were the
absolute opposite to those in 1984. Now the depression
tracks were to the south of Iceland so that the north
east wind was prevailing in the north and east cold
and humid, but very dry and sunny in the south and
west.
The great retreat in the north and west was primar-
ily due to unusually long ablation period resulting
from the mild winter. There the moving glacier ice
margin is now reapered out of snow pack remnant
from recent cold years (80/83).
Haustið 1985 var staða jökuljaðra mæld á 43 stöð-
um. Á mælingaárinu hafði jökuljaðar færst fram á 20
stöðum haldist óbreyttur á 2 stöðum og hopað á 21
stað. Samanlagt mældist framskriðið 456 m en hopið
1142 m þ.e.a.s. hopið er að meðaltali á hvern mæli-
stað 16 m meira en framskrið. Þótt hver mæling geti
gefið nokkra vísbendingu um hvað er að gerast á við-
komandi stað, er fráleitt að taka þessa heildarniður-
stöðu sem óyggjandi sannindi um ástand jökla hér á
landi. Samanlagt hop jökulsporða er langtum meiri en
framskriðið, kemur þar margt til, tvö atriði skulu
nefnd. I fyrsta lagi var ekkert framhlaup (surge) á
mælistað á árinu ef Öldufellsjökull er undanskilinn,
en þar var framhlaup að enda þegar mælf var haustið
1984. Síðara atriðið sem er veðurlag síðasta vetrar
84/85 má sín einnig mikils, það skýrir hið mikla hop
jökla á Vestur- og Norðurlandi. Til þess að öllum
verði ljóst, hvað hér er á seyði, þarf að rifja upp, að á
hinum miklu snjósöfnunarárum vestan- og norðan-
lands 80/83 safnaðist hjarnskjöldur yfir sjálfa jökul-
sporðana og víða langt út frá þeim, jafnvel svo kíló-
metrum skipti. Lágreistur jökuljaðar hvarf með öllu.
Svo kom afspyrnu gott leysinga sumar 1984 og vetur-
inn 84/85 skiptust á frosta- og hlýviðriskaflar. Hlýja
veðrið mátti sín meira eða a.m.k. svo að í lok vetrar
var víðast hvar á landinu snjólaust upp í 500—600 m
hæð. Þetta var óvenjulegt á Norðurlandi og Vestfjörð-
um, og því koma áhrifin á jöklabúskapinn þar greini-
lega fram. Suðaustanlands náði snjórinn til muna
lengra niður enda mun snjór í háfjöllum hafa verið
þar einna mestur. í þann mund er vorleysing lætur að
sér kveða norðanlands og vestan í venjulegu árferði
var jökulísinn og freri köldu áranna við jökulsporðana
farinn að láta á sjá eftir hlýviðri vetrarins.
Dagana 21.—22. maí var því líkast að landið hefði
hamskipti í veðurfarslegu tilliti, norðaustan átt tók
að ráða ríkjum. Um sumarið einkum júlí og ágúst var
kuldasaggi á norðan- og austanverðu landinu en sunn-
an- og vestanlands kom vart dropi úr lofti og sólfar
mikið. Lægðir gengu sunnan við land. Skil milli sagga
og sólar lágu eins og oft áður um Drangajökul, Mið-
hálendið til Austfjarða sunnan héraðs. Dagsveifla var
allnokkur í jökulám sunnan skilanna en lítil norðan
þeirra. í heild voru jökulár afar vatnslitlar, enda var
flest umsnúið frá árinu áður. Leysing á jöklum um
sumarið var undir meðallagi. Hop mældist fyrst og
fremst vegna þess að leysingatíminn var óvenju langur
og enginn vetrarsnjór (84/85) var til trafala að gengið
yrði á gamlar hjarnbirgðir. Jökulsporðar á Norður- og
Vesturlandi sýna nú glögga brún jökulsins, líkt og þeir
gerðu fyrir kuldaárin.
í september tóku lægðir að nálgast landið og gengu
prúðar og stilltar yfir það, í október lögðu aðsópsmeiri
lægðir leið sína upp á Grænlandshaf. Suður- og Vest-
urland hálfskorpið af þurrki lenti þá í röku og hlýju
lofti.
Hér á eftir fylgja fróðleiksmolar um ýmsa jökla,
vafalítið mun framskrið (eða framhlaup) Skeiðarárjök-
uls veita mesta eftirtekt og svo hitt, að Tungnaárjökull
hjá Jökulheimum skuli enn halda áfram að hopa
rösklega.
SNÆFELLSJÖKULL
Jökulháls. í bréfi með mælingaskýrslunni tekur
Hallsteinn fram: Snjó síðasta vetrar (84/85) hefur
tekið alveg upp við jökuljaðar. Hjarnbreiðan við jök-
ulinn frá 83/84 hefur minnkað mikið. Frá hausti 1983
hefur sjálf jökulísbrúnin mjakast fram um 39 metra.
Hjarnleifarnar frá köldu árunum geta ekki talist til
skriðjökulsins, a.m.k. ekki eins og nú er ástatt.
Hyrningsjökull. Nokkurt hjarn frá vetrinum 83/84
er enn við jökuljaðar, það er ekki talið til jökulsins.
Jökullinn þykknar ár frá ári og er óvenju úfinn og
sprunginn.
DRANGAJÖKULL
Kaldalónsjökull. Indriði tekur fram m.a. í bréfi með
mælingaskýrslunni: Skriðjökulsbrekkan hefur hopað
86