Iðjuþjálfinn - 01.06.2000, Blaðsíða 20

Elín Ebba Ásmundsdóttir
Viðhorf íslenskra
iðjuþjálfa til fagmála
Hér veröur fjallaö um viöhorf ís-
lenskra iöjuþjálfa til fagmála.
Þetta er síðari grein mín en sú fyrri
birtist í Iðjuþjálfanum 1. tbl. 1999.
Rannsóknin var gerö snemma árs
1998 í tengslum viö meistaranám
mitt. Spurningarlisti var notaöur til
aö mæla viöhorf íslenskra iðjuþjálfa
til faglegra málefna. Athugaö var
hvar íslenskir iöjuþjálfar væru staddir
í fagþróun. Þættir eins og fagholl-
usta, fagleg virkni og viðhorf til sjálf-
ræöis voru kannaðir. Allt þýöi ís-
lenskra iöjuþjálfa var spurt. Svarhlut-
fall var 92%. Niðurstööur sýndu aö ís-
lenskir iöjuþjálfar voru virkir í félag-
inu, tilbúnir aö leggja eitthvaö aö
mörkum fyrir fagiö og stunda rann-
sóknir.
Þó svo aö svörin væru áþekk sýndu
T-próf og einhliða ANOVA tölfræöileg-
an mun á einstaka breytum þegar
tengsl viöhorfa til faglegra málefna
viö menntun, starfsreynslu og út-
skriftarland voru athuguö.
Viðhorf til fagmála
Hér verður fjallað um viðhorf íslenskra iðju-
þjálfa til fagmála. Þetta er síðari grein mín en sú
fyrri birtist í Iðjuþjálfanum 1. tbl. 1999. Rann-
sóknin var gerð snemma árs 1998 í tengslum
við meistaranám mitt. Spurningarlisti var not-
aður til að mæla viðhorf íslenskra iðjuþjálfa til
faglegra málefna. Athugað var hvar íslenskir
iðjuþjálfar væru staddir í fagþróun. Þættir eins
og faghollusta, fagleg virkni og viðhorf til sjálf-
ræðis voru kannaðir. Allt þýði íslenskra iðju-
þjálfa var spurt. Svarhlutfall var 92%. Niður-
stöður sýndu að íslenskir iðjuþjálfar voru virkir
í félaginu, tilbúnir að leggja eitthvað að mörk-
um fyrir fagið og stunda rannsóknir. Þó svo að
svörin væru áþekk sýndu t-próf og einhliða
ANOVA tölfræðilegan mun á einstaka breytum
þegar tengsl viðhorfa til faglegra málefna við
menntun, starfsreynslu og útskriftarland voru
athuguð.
Þróun fagstétta
Félagsfræðingar hafa reynt að skilgreina hvaða
þættir þurfa að vera til staðar hjá fagstétt svo
hún geti talist fræðigrein (Brown, 1992; Collins
1990; Selanders, 1990). Fræðigreinar hafa tengst
hefðbundnum karlastéttum í gegnum aldirnar,
til að mynda læknum og lögfræðingum. Alit
margra félagsfræðinga og fræðimanna er að
það sé ákveðin skekkja í þessum skilgreining-
um á kostnað kvennastétta (Breines 1988; Kelly
1996; Taylor, 1995). Fageinkenni sem tengjast
hinum hefðbundnu kvennastéttum hafa ekki
þótt eftirsóknarverð eða svarað kröfum vísinda
(Taylor, 1995). Vísindunum var í upphafi stýrt
af karlmönnum og hafa því verið byggð á
áherslum karla, en ekki kvenna. Það sama gild-
ir um fagþróun stétta, þær hafa í aldanna rás
verið byggðar á þörfum karla en ekki kvenna.
Það er ekki nóg að konur mennti sig samhliða
körlum. Ef gildismat þjóðfélagsins á að breytast
verða konur hafa áhrif á allt skipulagið.
Fyrsta merking enska orðsins „profession" -
fagstétt, tengdist trú. Merkingin breyttist síðan
og tengdist æðri menntun - háskólamenntun.
Merkingin tengdist líka ákveðnu valdi og fjar-
lægð (Brown, 1992). Nú hafa tímarnir breyst og
merkingin tengist meira fræðiþekkingu
(Selander, 1990) eða ákveðnum starfsgreinum.
Störf þessara fyrstu háskólastétta var böðuð
ljóma, menntun þeirra hafði háleit markmið og
það þurfti langa menntun og þjálfun til að geta
starfað við fagið. Starfið var kryddað dulúð,
fórnfýsi og sterkri siðgæðisvitund: Að bjarga
lífi, sanna sakleysi eða bjarga glötuðum sálum.
Háskólastéttum hefur fjölgað gífurlega á síð-
ustu áratugum. En skiptar skoðanir hafa verið
á milli félagsfræðinga og fræðimanna hvaða
fagstéttir eru í raun hinar einu sönnu mennta-
stéttir eða fræðigreinar og hverjar þeirra geti
talist til fræðigreina og þá með hvaða skilyrð-
um (Freidson, 1983). Ein skilgreiningin á fræði-
grein er sú að greinin sé fagstétt sem hafi sér-
tæka þekkingu er á háskólastigi, stundi rann-
sóknir og hafi völd í þjóðfélaginu. Önnur skil-
20 IÐJUÞJÁLFINN 1/2000