Iðjuþjálfinn - 01.06.2000, Síða 26

landi bjartar og vildi að Tryggingarstofn-
un ríkisins tæki þátt í kostnaði við þjón-
ustu iðjuþjálfa. Þeir töldu að meðferð
iðjuþjálfa ætti að styðjast við óyggjandi
kenningar og hugmyndafræði, þó svo að
þeir teldu að iðjuþjálfar treystu fremur á
aðferðafræði eða tækni en ákveðnar
kenningar í störfum sínum.
Sá tölfræðilegur munur á BS og MS
iðjuþjálfum og MS iðjuþjálfanemum og
iðjuþjálfum með Diplóma sýna að fag-
mennska eykst með meiri fagþekkingu.
Þeir fyrrnefndu lásu oftar fagblöð iðju-
þjálfa, birtu oftar greinar í öðrum fag-
tímaritum, voru oftar með framsögu á
erlendum ráðstefnum og fóru oftar á er-
lendar ráðstefnur. Þeir töldu sig einnig
oftar hafa nægjanlega þekkingu til að
handleiða nema í verknámi, stunda
rannsóknir tengdar iðjuþjálfun, kenna
innan námsbrautar í iðjuþjálfun og tóku
sterkari afstöðu til þess að íhlutun iðju-
þjálfa ætti að styðjast við óyggjandi
kenningar eða hugmyndafræði. Einnig
áttu eftirfarandi staðhæfingarnar betur
við þá: „Eg lít á mig sem faglega leið-
toga", „Ég er ánægður með framlag mitt
sem iðjuþjálfi í heilbrigðismálum" og
„Ég er tilbúin til að leggja eitthvað að
mörkum til eflingar stéttarinnar".
Aukin fagmennska tengdist líka
starfsreynslu, meiri starfsreynsla benti til
meiri fagmennsku. Iðjuþjálfar með
lengsta starfsreynslu lásu oftar iðju-
þjálfablöð og birtu oftar greinar í slíkum
blöðum, þeir stjórnuðu oftar námskeið-
um og voru oftar með framsögu á ráð-
stefnum auk þess sem þeir fóru oftar á
námskeið bæði innanlands og utan. Þeir
tóku sterkari afstöðu til að meðferð iðju-
þjálfa ætti að styðjast við óyggjandi
kenningar eða hugmyndafræði. Hins
vegar höfðu þeir með lengsta starfs-
reynslu síður áhuga á að taka þátt í sér-
staklega skipulögðu BS námi. Skýringin
gæti verið sú að flestir í þessum hópi
hafa þegar sérhæft sig og því ekki tilbún-
ir til að sækja námskeið sem tengjast
grunnnámi. Eðlilegt er að þeir sem hafa
mestu starfsreynsluna telji sig hafa meiri
þekkingu til handleiða nema í verknámi.
Hins vegar var það athyglisvert að þeir
sem minnsta reynsluna höfðu voru til-
búnari til að kenna við námsbrautina en
þeir sem höfðu lengri starfsreynslu.
Möguleg skýring á þessu er sú að þeim
sem hafa nýlokið grunnnámi er kennslan
ferskust í minni og eru þeir því tilbúnari
til að kenna sjálfir.Vilji því síður vera
verknámsleiðbeinendur þar sem þeir
þurfa að sýna færni sína í verki.
Þegar útskriftarland var skoðað var
eini munurinn á milli þeirra iðjuþjálfa
sem luku námi frá skólum í Bandaríkjun-
um eða Kanada sá að þeir birtu oftar
greinar en hinir. Þeir töldu ásamt þeim
sem höfðu útskrifast frá Norðurlöndun-
um mun á nálgun iðjuþjálfa eftir því í
hvaða löndum þeir höfðu stundað nám
sitt. Spurning er hvort að löndin vestan
hafs leggi meiri áherslu á fagmennsku,
að skrifa greinar og taka þátt í faglegri
umræðu. En þar sem fáir voru í þessum
hópi er nauðsynlegt að taka slíkum vís-
bendingum með varúð.
Niðurstöður rannsóknar sem þessarar
munu gefa viðmið við aðrar rannsóknir
gerðar meðal íslenskra iðjuþjálfa í fram-
tíðinni. Þróun fagmennsku verður hægt
að fylgja eftir sem og því hvernig fag-
menn munu útskrifast frá iðjuþjálfunar-
brautinni við Háskólann á Akureyri.
Verða viðhorf nýrrar kynslóðar iðjuþjálfa
frábrugðin viðhorfum þeirra sem tóku
þátt í þessari rannsókn? Ennfremur verð-
ur hægt að bera þessa rannsókn saman
við rannsóknir sem gerðar eru meðal
iðjuþjálfa í öðrum löndum.
Átaks er þörf
Þeir iðjuþjálfar sem þátt tóku í rannsókn-
inni og eiga lengsta starfsreynslu að baki
eru frumkvöðlar íslenskrar iðjuþjálfa-
stéttar. Spurningin er hversu lengi þeir
brautryðjendur eru tilbúnir til að standa
í fremstu víglínu og á hvem hátt kraftar
þeirra nýtast best. Þessir iðjuþjálfar búa
að mikilvægri reynslu til að miðla vaxt-
armöguleika stéttarinnar og gera sér
grein fyrir mikilvægi réttra tímasetninga,
átaks og þeirrar áhættu sem fylgir ný-
sköpun. Iðjuþjálfastéttin þarf að ala upp
nýja kynslóð leiðtoga. Fjölmörg verkefni
liggja fyrir í framtíðinni og fáar hendur
hafa staðið að baki hverju grettistakinu á
fætur öðru. Nú síðast stofnun náms-
brautar í iðjuþjálfun við Háskólann á Ak-
ureyri. Það er afar mikilvægt að virkja
áhuga íslenskra iðjuþjálfa til að stunda
rannsóknir í faginu. Það mun hins vegar
ekki gerast að sjálfum sér og sérstakt
átak er því nauðsynlegt.
Höfundur er iöjuþjálfi MS, lektor viö HA
og starfar sem forstööumaöur
geödeilda Landspítalans
háskólasjúkrahúss viö Hringbraut
og aö Kleppi
Heimildaskrá
Barris, R., & Kielhofner, G. (1985).
Generating and using knowledge in
occupational therapy:
Implications for professional education.
The Occupatioml Thernpy journal ofRese-
arch, 5,113-123.
Beckman, S. (1990). Professionalization:
Borderline autliority and autonomy in
work. In Burrage,
M., & Thorstendahl, R. (Eds.), Professions
in theory and history: Rethinking the study
of the professions (pp. 115-138). New
Dehli: SAGA publications.
Bell, B. D., & Bell, J. K. (1972). Professiona-
lism as a multidimensional perspective.
American Joumal of Occumtioml Therapy,
26,391-398.
Bellner, A. (1995). Working conditions in-
fluencing professionalization of
occupational and physical therapists-
Part 1: A quantitative perspective.
Scandinavian Journal of Occupational
Therapy, 5,145 -152.
Bellner, A. (1996). The impact of ed-
ucational level on occupational and
physical therapists' perception of pro-
fessional status. The Occupational Ther-
apy Journal ofResearcli, 6,147-165.
Breines, E. B. (1988). The issue Is - Redef-
ining professionalism for occupational
therapy. American Journal ofOccu-
pational Therapy, 42,55-57.
Brown, J. (1992). The definition of a pro-
fession. New Jersey: Princeton Uni-
versity Press.
Colman, W. (1992). Maintaining
autonomy: The struggle between
occupational therapy and physical
medicine. American Journal of
Occupational Thernpy, 46,63-70.
Collins, R. (1990). Market closure and the
conflict theory of the professions. In
Burrage, M., & Thorstendahl, R. (Eds.),
Professions in theory and history: Rethink-
ing the study ofthe professions (pp. 24-43).
New Dehli: SAGA publications.
26 IÐJUÞJÁLFINN 1/2000