Tölvumál - 01.01.2007, Qupperneq 20

2 0 | T Ö LV U M Á L
Þó að rætt sé um aðgengismál í samhengi við sérþarfir ákveðinna hópa
sýnir reynslan að flest af því sem talið er að auðveldi aðgengi fatlaðra að
vefnum nýtist ekki síður öðrum almennum notendum. Þegar vefir uppfylla
aðgengiskröfur er aukins samræmis gætt í framsetningu þeirra þátta sem
setja svip sinn á vefinn, vefsíður verða skýrari og því auðveldara að átta sig
á uppbyggingu þeirra. Texti við myndir, vel uppsettar töflur og PDF-skrár með
efnisyfirliti eru einnig þættir sem nýtast öllum notendum vefsins. Skýrt og einfalt
málfar sem um leið hæfir viðkomandi vef er líklegra til að ná til notenda sem
einhverra hluta vegna eiga erfitt með að skilja flókinn texta. Þeir sem nota
táknmál eiga einnig auðveldara með og eru fljótari að túlka það sem textinn
segir ef hann er hnitmiðaður og skýr. Loks eru skýrar reglur við efnisinnsetningu
til þess fallnar að bæta vinnubrögð starfsfólks og einfalda.

Aðgengismálin eru komin á dagskrá
Alþjóðasamfélagið og þá sérstaklega hinn vestræni heimur hefur á undanförnum
misserum veitt nauðsyn þess að tryggja aðgengi allra samfélagshópa að
vefnum aukna athygli og er Ísland þar ekki undanskilið. Víða hefur verið unnið
að stefnumörkun á þessu sviði. Flestar þjóðir hafa farið þá leið að móta sér
viðmiðunarreglur um aðgengi að opinberum vefjum en gert er ráð fyrir að
einkafyrirtæki taki einnig mið af slíkum reglum við þróun vefja sinna. Þessar
reglur eru jafnan byggðar á alþjóðlegum reglum World Wide Web Consortium
upplýsinga og þjónustu
(W3C) um aðgengismál. Evrópusambandið hefur til að mynda samþykkt að
aðildarlöndin taki mið af þessum reglum og nú hefur Ísland slegist í hópinn.
Opinber stefna og framkvæmd hennar á Íslandi
Í stefnu ríkisstjórnarinnar um upplýsingasamfélagið frá 2004, Auðlindir í allra
þágu, er að finna markmið um að rafræn þjónusta opinberra aðila taki mið af
þörfum ólíkra hópa fatlaðra. Forsætisráðuneyti og félagsmálaráðuneyti bera
ábyrgð á framkvæmd verkefna sem falla að þessu markmiði. Verður hér fjallað
um nokkur verkefni sem falla undir ofangreint markmið.
Úttekt á aðgengi að vefjum ríkis og sveitarfélaga
Vorið 2005 var gerð umfangsmikil úttekt á öllum vefjum ríkis og sveitarfélaga
á Íslandi. Þessi úttekt var gerð af forsætisráðuneyti og Sambandi íslenskra
sveitarfélaga en fyrirtækið Sjá ehf. sá um framkvæmd hennar. Skoðaðir voru
246 vefir og þeir metnir með tilliti til rafrænnar þjónustu, innihalds, nytsemi og
aðgengis. Niðurstöður úttektarinnar liggja fyrir í skýrslunni Hvað er spunnið
í opinbera vefi? og þar kemur fram að aðgengi fatlaðra að vefjum ríkis og
sveitarfélaga má bæta verulega.
Viðmiðunarreglur fyrir opinbera vefi
Forsætisráðuneyti og félagsmálaráðuneyti hafa tekið saman skýrsluna,
Aðgengi allra að vefnum, og eru þar lagðar fram tillögur um aðgerðir sem
Aðgengi að samfélagi
Netið gegnir sívaxandi hlutverki í daglegu lífi fólks og er notkun Íslendinga á Netinu orðin
svo almenn að hægt er að segja að allur þorri landsmanna nýti sér það til samskipta,
upplýsingaöflunar og til að sækja ýmsa þjónustu. Þegar grannt er skoðað kemur hins vegar
í ljós að stór hópur notenda hefur einhvers konar sérþarfir í þessum efnum. Talið er að
10% af íbúum Evrópu eigi við einhvers konar fötlun að stríða og ætla má að verulegur hluti
þeirra þarfnist sérstakrar aðstoðar eða hjálpartækja til að nýta sér vefinn svo vel sé. Einnig
fjölgar eldri borgurum stöðugt og sífellt stærri hluti þeirra reiðir sig á vefinn til samskipta,
upplýsingaöflunar, verslunar og skemmtunar. Árið 1990 var hlutfall þeirra sem eru eldri en
60 ára um 18% og er gert ráð fyrir að árið 2030 verði hlutfallið komið upp í 30% af íbúafjölda.
Þá er fjöldi innflytjenda einnig sívaxandi hér á landi og taka þarf tillit til þeirra þarfa.
2.tbl-31.arg.indd 14.1.2007, 22:3320