Bændablaðið - 27.08.2015, Blaðsíða 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 27. ágúst 2015
Fyrirtækið Íslensk hollusta var
stofnað fyrir tíu árum og felst
starfsemi þess í úrvinnslu á hrá-
efni í boði hinnar villtu náttúru.
Eyjólfur Friðgeirsson, líffræðing-
ur og zen-búddisti, er stofn-
andi þess og eigandi en forveri
Íslenskrar hollustu var fyrirtækið
Hollusta úr hafinu.
Að sögn Eyjólfs var nafngiftin
Hollusta úr hafinu tilkomin vegna
þess að hugmyndin var að útfæra
vörur úr þara fyrst og fremst – og
selja þær. „Við söfnuðum stórþara,
beltisþara og einnig fjörugrösum,“
segir Eyjólfur. „Þau eru mjög merki-
leg og voru notuð í brauðbakstur í
gamla daga og reyndar matargerð.
Enska heitið á þeim er Irish moss,
en okkar íslensku fjallagrös heita
Iceland moss upp á ensku – en þau
hafa líka lengi verið í okkar vöru-
línu í ýmsum útfærslum,“ segir
Eyjólfur um fyrstu vörurnar sem
hann sendi frá sér.
Beltisþarinn eins og besta nasl
„Það er hægt að borða beltisþar-
ann bara sem nasl, nánast eins og
hann kemur úr sjó. Hann heitir enda
laminaria saccharina á latínu því
hann er með vott af sætum keimi og
auðvitað saltur líka. Það er að vísu
dálítið erfitt að verða sér úti um
þennan þara, en núna kaupi ég hann
vestan frá Stykkishólmi af fyrirtæki
sem heitir Íslensk bláskel. Þeir eru
með kræklingarækt rétt fyrir utan
Stykkishólm og taka beltisþarann af
kræklingalögnunum. Svo þvo þeir
hann upp úr köldu vatni áður en
hann er þurrkaður. Þá verður hann
svona stökkur og góður. Hann vex
mikið á kræklingalögnunum og er
í raun til óþurftar þar og þeir eru
farnir að leggja sérstakar lagnir
fyrir beltisþarann því eftirspurnin
hefur stóraukist á síðustu árum, en
það eru margir alveg vitlausir í hann
og svo þykir hann mjög hollur.“
Sölin voru lengi eina sælgæti
Íslendinga
„Ég byrjaði líka fljótlega að selja
söl. Þau voru lengi vel eina sæl-
gætið sem Íslendingar áttu kost
á og hafa lengi verið þekkt fyrir
bragðgæði og hollustu. Notkun á
sölvum er talin hafa borist með
írskum formæðrum okkar, en þessi
þari er enn mikið notaður á Írlandi.
Í kjölfarið fór ég að selja fjallagrös-
in og ég held að ég sé stórtækasti
fjallagrasasalinn á Íslandi í dag. Ég
held að ég selji á annað tonnið af
fjallagrösum á ári,“ segir Eyjólfur.
Upphaf alls þessa – og grunn
velgengninnar – rekur Eyjólfur
til þess að hann var að prófa sig
áfram árið 2006 með teblöndu
til eigin nota. „Teblandan sam-
anstendur af fjallagrösum, birki
og ætihvönn og mér þótti hún svo
góð að ég ákvað að láta reyna á
að koma henni á neytendamarkað
og sérstaklega hugsað fyrir ferða-
menn. Það var auðvitað löngu áður
en þessi sprenging varð, en þetta
tókst samt og hefur bara vaxið með
auknum straumi ferðamanna. Ég
hef líka alltaf haldið áfram að selja
fjallagrösin, bæði heil og möluð –
því það finnst mörgum gott að nota
þau í brauðbakstri til dæmis og út í
hafragrautinn.“
Með 100 manns í vinnu
Í byrjun tíndi Eyjólfur sínar nátt-
úruafurðir eingöngu sjálfur, en eftir
að hann fór að eldast og umsetn-
ingin varð meiri hefur hann notið
aðstoðar fjölmargra við öflunar
á aðföngum. „Núna kaupi ég því
meirihlutann af því sem ég vinn
úr og ég segi iðulega að ég sé með
um 100 manns í vinnu og það er
ekki fjarri lagi – því það eru um 70
manns sem vinna við tínslu bæði á
berjum og jurtum. Svo er starfsfólk
í vinnu við úrvinnslu á þessum berj-
um, því við erum með saft og sultur
– auk þess sem við seljum óhemju
mikið af ferskum berjum á haustin
og auðvitað frosin yfir veturinn.
En Eyjólfur er líka með krydd-
og tejurtir sem eru eftirsóttar bæði
af almenningi og veitingamönn-
um. „Ég er með blóðberg sem ég
sel mikið hér og líka úr landi –
og salt sem Íslendingar og aðrar
Norðurlandaþjóðir líka – unnu
sjálfir í gamla daga. Það salt er
dálítið sérstakt því þetta er í raun
brimsaltur þari, sem er brenndur og
eftir stendur þetta saltkrydd með
eins konar „barbecue-bragði“.
Lengi vel var þetta eina saltið sem
var notað á Norðurlöndum. Þegar
menn voru komnir með öskuna, þá
bleyttu þeir hana upp í sjó og voru
þá komnir með eins konar deig sem
auðvelt var að breiða yfir steina og
þurrka. Mér skilst að þetta verið það
verðmætt að það hafi verið notað
mikið sem afgjald af jörðum hér á
Suðurlandi. Mörg örnefni eins og
Saltvík og Saltnes eru væntanlega
tilkomin vegna þess að þar fór
fram slík verkun á brenndum þara.
Það var svo ekki fyrr en á 15. öld
sem það opnaðist fyrir innkaup á
hvítu salti og við fórum að kaupa
slíka vöru af Englendingum frá
Miðjarðarhafinu.“
Íslensk hollusta selur nokkrum af
bestu veitingastöðum á Norðurlöndum
– þurrkað lyng og brenndur þari meðal eftirsóttra afurða í fjölbreyttri vörulínunni
Eyjólfur er hér í ætihvannastóði, en ætihvönnin er mikilvæg nytjajurt hjá Íslenskri hollustu. Mynd / úr einkasafni
Eyjólfur er hér í starfsstöðinni þar sem tekið er við berjum og unnið úr þeim. Myndir / smh
Nokkrar úrvalstegundir af sultu og hlaupi sem Íslensk hollusta framleiðir.