Bændablaðið - 27.08.2015, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 27. ágúst 2015
Fréttir
Útflutningur á kjötafurðum til
Rússlands liggur að mestu niðri
– unnið að því að endurheimta leyfin inn á Rússland
Eins og fram hefur komið í frétt-
um á undanförnum vikum eru
hvorki íslenskar sauðfjárafurð-
ir né hrossakjöt á lista yfir þær
vörur sem ekki er heimilt að
flytja inn til Rússlands, vegna
viðskiptabannsins. Hins vegar
liggur útflutningur kjötafurða
til Rússlands að mestu niðri,
vegna þess að Matvælaeftirlit
Rússlands gerði í úttektum sínum
hér á landi, seint á síðasta ári,
athugasemdir við tiltekin atriði í
nokkrum sláturhúsum og stöðv-
aði síðan innflutning þaðan í
mars á þessu ári.
Ágúst Andrésson, formaður
Landssamtaka sláturleyfishafa,
segir að nokkur vinna hafi verið sett
í markaðssetningu á sauðfjárafurð-
um í Rússlandi. Til að mynda hafi
Kaupfélag Skagfirðinga (KS) gert
það í gegnum fyrirtækið Icecorpo,
sem starfar í Sankti Pétursborg og
KS á helmingshlut í. Það leggur
áherslu á ferskt og fryst lambakjöt á
markað sem borgar hátt verð.
Að sögn Ágústs er bannið
tímabundið og verið er að vinna að
úrbótum til að mæta kröfum rússneska
Matvælaeftirlitsins. Þetta bann nær til
Kaupfélags Skagfirðinga, Sláturhúss
KVH á Hvammstanga og Sláturfélags
Suðurlands, en ekki voru gerðar við-
líka athugasemdir hjá Norðlenska
og engin úttekt fór fram hjá SAH
Afurðum í það skiptið. „Það er verið
að vinna hörðum höndum að því að
ná þessum leyfum til baka og búið
að senda út heilmiklar greinargerðir
um úrbætur sem gerðar hafa verið.
Stór hluti athugasemdanna voru minni
háttar atriði og jafnvel túlkunaratriði,“
segir Ágúst.
Árið 2013 voru 742 tonn af sauð-
fjárafurðum flutt út til Rússlands og
514 tonn í fyrra. Af hrossakjötsafurð-
um voru flutt í kringum 600 tonn bæði
árin. Heildarverðmæti útflutningsins
nemur um 600 milljónum króna. /smh
Raunsærri mynd með breyttum forsendum við talningu á alifuglum:
Um 773 þúsund kjúklingar
framleiddir á 27 búum
− neysluegg framleidd á 13 búum með húsplássi fyrir 220.000 varphænur
Samkvæmt tölum MAST voru
alifuglar taldir vera 1.205.212
á árinu 2014 miðað við nýjar
reikniforsendur stofnunarinnar.
Er það gjörbreytt tala frá árinu
2013 þegar alifuglar voru einungis
taldir vera 220.518.
Nýjustu tölur um fjölda alifugla á
árinu 2014 eru því með allt öðrum og
að því er virðist raunsærri hætti en
fyrri tölur og er talan um 1.205.212
fugla útskýrð sem talning á fjölda
fuglastæða.
773.200 kjúklingar
Á árinu voru aldir kjúklingar í
samtals 85 húsum á 27 búum. Voru
773.200 kjúklingar ræktaðir í þess-
um búum. Kjúklingaframleiðsla
jókst á árinu, kjúklingaeldi hófst á
einu nýju kjúklingabúi með tveimur
eldishúsum og bætt var við tveim-
ur nýjum eldishúsum á öðru búi.
Í fyrsta skipti í mörg ár voru aldir
kjúklingar með aðgang að útisvæði
í tveimur eldishúsum á liðnu ári.
Kjúklingaræktin er umfangsmest
í Suðurumdæmi, eða sem nemur
292.000 fuglum. Suðvesturumdæmi
kemur þar fast á eftir með 219.300
fugla, en síðan kemur Vesturumdæmi
með 172.800 kjúklinga.
12 þúsund kalkúnar
Kalkúnar eru aldir hjá einum fram-
leiðanda á 5 búum í 9 eldishúsum
í Suðvestur- og Suðurumdæmi.
Kalkúnar töldust 12.000 samkvæmt
upplýsingum MAST og stofnfuglar
samtals 800.
220 þúsund varphænur
Á árinu voru framleidd neysluegg
til dreifingar á 13 varphænsnabúum
í samtals 44 varphúsum með hús-
plássi fyrir alls 220.000 varphæn-
ur. Í 20 þessara húsa eru hænurnar
haldnar á gólfi, eða 28% allra varp-
hæna. 72% varphæna á landinu eru
því haldnar í hefðbundnum búrum.
Suðvesturumdæmi ber höfuð
og herðar yfir önnur umdæmi í
eggjaframleiðslunni með 179.500
varphænur. Þar á eftir kemur
Suðurumdæmi með 21.500 varp-
hænur.
Leyfum fjölgar
Á árinu var einu nýju varphænsna-
búi með einu varphúsi veitt leyfi
til frumframleiðslu eggja, auk þess
fengu tvö ný varphús á öðru varp-
hænsnabúi leyfi til frumframleiðslu
eggja.
Ekki er búið að skilgreina í reglu-
gerð á síðasta ári hvaða starfsemi
krefst úttektar áður en starfsemin
hefst skv. lögum nr. 55/2014 um
velferð dýra. Þess vegna getur
MAST ekki upplýst um úttektir á
fyrirhugaðri starfsemi með alifugl-
um skv. lögum um velferð dýra. Í
henni koma ekki fram ákvæði um
lágmarkskröfur fyrir fullorðnar
varphænur sem eru haldnar á gólfi.
Matvælastofnun hefur þó gert kröfur
um hámarksþéttleika og aðra vel-
ferðarþætti skv. tilskipun 1999/74/
EC um vernd varphænsna, en til-
skipunin er ekki innleidd hérlendis.
Fjöldi fuglastæða í lausagöngu-
húsum varphæna miða við fyrr-
greinda tilskipun.
Á árinu voru starfræktar 12
eggjapökkunarstöðvar á jafnmörg-
um varphænsnabúum. Eitt fyrirtæki
er að auki með leyfi til vinnslu á
eggjum.
Gjörbreytt mynd
Í starfsskýrslu MAST fyrir árið 2014
er dregin upp talsvert önnur mynd
af alifuglaræktinni en fram komu í
tölum stofnunarinnar í fyrra. Þá kom
fram að alifuglum hafði þá fækkað
um þriðjung milli ára eða úr 322.021
fugli frá árinu 2012 í 220.518 eins
og áður segir. Þar skipti mestu máli
mikil fækkun varphænsna og holda-
hænsna. Þá kom einnig fram í tölum
MAST í fyrra að andaeldi hafði snar-
minnkað, gæsaeldi var ekki svipur
hjá sjón á meðan kalkúnaeldi jókst
aðeins.
Íslendingar kenna Bretum að
verjast kampýlóbakter
Breska matvælastofnunin FSA hefur
sett á laggirnar vinnuhóp með það að
markmiði að lækka tíðni kampýló-
baktersmits í kjúklingum í Bretlandi.
Þar hefur ekki tekist að lækka tíðni
smitaðra hópa með bættum smit-
vörnum á búum þrátt fyrir margra
ára tilraunir til þess. Dýralækni ali-
fuglasjúkdóma á Íslandi var boðið til
London í febrúar til að halda erindi
um stöðuna á Íslandi. Fræddi hann
fundarmenn um íslenskar aðferðir til
varnar því að kjúklingahópar smitist
af kampýlóbakter. Árangurinn sem
hefur náðst hér á landi vekur verð-
skuldaða athygli erlendis. /HKr.
Landbúnaður og ferðaþjónustan:
Ólöglegt að borga ekki
sjálfboðaliðum laun
Talsvert hefur borið á því á
undanförnum árum að bændur
og ferðaþjónustuaðilar fái til sín
starfsfólk sem ekki þiggur laun
fyrir störf sín, en fær fæði og hús-
næði í staðinn. Aðalsteinn Árni
Baldursson, formaður Framsýnar
stéttarfélags á Norðausturlandi,
hefur vakið athygli á því á vef
skrifstofu Stéttafélaganna (fram-
syn.is) að það standist ekki lög að
þessu starfsfólki, sem oft er kallað
sjálfboðaliðar, sé ekki greidd í það
minnsta lágmarkslaun.
„Ég fór yfir málin með lög-
fræðingi áður en ég skrifaði þetta inn
á vefinn. Mér skilst að það sé talsvert
um að þetta tíðkist. Við höfum mest
orðið vör við þetta í ferðaþjónustunni
og hjá bændum – en sjálfsagt nær
þetta víða út í atvinnulífið. Fyrir utan
þá hlið að þetta er beinlínis ólöglegt
þá verður manni líka hugsað til þess
hvernig svona fyrirkomulag skekkir
samkeppnisstöðuna í atvinnulífinu;
milli þeirra sem nota sjálfboða-
liðsvinnuafl og hinna sem ekki gera
það. Þar fyrir utan verður sá sem er
með sjálfboðaliðana í vinnu að átta
sig á því að ef eitthvað kemur upp á –
svo sem slys – þá er hann skaðabóta-
skyldur. Það er það sem við erum
að benda á í þessum pistli,“ segir
Aðalsteinn. Hann bætir því við að
hann hafi ákveðnar áhyggjur af því
að þetta muni jafnvel færast í vöxt,
samhliða vaxandi fjölda ferðamanna
sem sækir Ísland heim.
Allir sem taka þátt í
efnahagslegri starfsemi
Í pistli Aðalsteins kemur fram að allir
sem taki þátt í efnahagslegri starfs-
semi með vinnuframlagi í þjónustu
annars aðila, eins og
á bæjum eða í ferða-
þjónustu, séu laun-
þegar og þeim beri
að greiða laun. Að
lágmarki laun sam-
kvæmt 10. launa-
flokki kjarasamn-
ings Bændasamtaka
Íslands og Starfs-
greinasambands Íslands og tryggja
þeim þar með öll réttingi sem lög
og kjarasamningar tilgreina. Þá beri
bændum að meta nám sem nýtist
starfsmönnum í starfi um allt að
tvo launaflokka. Í þeim tilvikum
þegar kostnaður vegna fæðis og
húsnæðis er dreginn af launum
starfsmanna, samkvæmt ákvæðum
kjarasamnings, ber vinnuveitendum
að uppfylla að starfsmannaaðstaða
standist reglugerðir um aðbúnað og
hollustu starfsmanna.
Þá segir í pisti Aðalsteins að
vanræki bændur þessar skyldur
séu þeir sjálfir ábyrgir gagnvart
hinu opinbera. Mörg dæmi séu um
það á almennum vinnumarkaði að
litlir atvinnurekendur verði gjald-
þrota vegna þeirra krafna sem á þá
stofnast vegna óskráðs eða ranglega
skráðs launafólks.
Aðalsteinn telur að það sé ýmist
vegna fáfræði eða þá að einfaldlega
sé meðvitað verið að brjóta lög í
þessum tilfellum sem um ræðir.
„Við höfum alveg orðið vör við
það að sumir vita upp á sig sökina
og laga ekki það sem þeir eiga að
laga. Við höfum þá einfaldlega látið
skattayfirvöld vita og gefið þeim
upplýsingar um þessa aðila. Þá eru
þeir komnir á lista sem ekki er gott
að vera á,“ segir hann.
/smh
Aðalsteinn Á.
Baldursson.
Hænuungar og egg. Mynd / Jón Eiríksson
Upprunamerkingar á innfluttum matjurtum í verslunum á Íslandi:
Upprunalands ekki getið í 16 til 25% tilvika
Samkvæmt starfsskýrslu
Matvælastofnunar (MAST) fyrir
árið 2014 er töluvert um að upp-
runamerkingum sé ábótavant á
innfluttum matjurtum.
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga
og Matvælastofnun stóðu fyrir
verkefni til að kanna hvort upp-
lýsingar sem skylt er að gefa um
uppruna matjurta væru til staðar,
hvort þær væru læsilegar og hvort
þær væru villandi. Skoðaðar voru
innpakkaðar og óinnpakkaðar
matjurtir í 49 verslunum.
Á innpökkuðum matjurtum
voru upplýsingar um uppruna-
land á 84% vara sem innihéldu
eina matjurtategund. Á vörum
með blöndu af tegundum voru
upplýsingar um upprunaland allra
tegunda á þremur af hverjum fjór-
um vörum. Upplýsingar um upp-
runaland vantaði því á 16% þeirra
vara sem innihéldu eina tegund
matjurta en á um fjórðung vara
sem innihéldu blöndu matjurta.
Merkingar þessara vara voru
almennt vel læsilegar (92% var-
anna) og skýrar (ekki villandi, 93%
varanna).
Á óinnpakkaðar matjurtir vant-
aði upprunamerkingar við þriðjung
þeirra eða upprunamerkingin var
þannig að ekki var greinilegt hvort
hún ætti við matjurtina. Við þriðj-
ung óinnpakkaðra matjurta var
upprunamerkingin ekki vel læsi-
leg þótt hún væri til staðar. Mikill
munur reyndist vera á milli versl-
ana, sumar þeirra voru með allar
óinnpakkaðar matjurtir vel merktar
en einnig voru dæmi um verslanir
þar sem engar upprunamerkingar
voru til staðar að því er fram kemur
í skýrslu MAST. /HKr.