Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Side 12

Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Side 12
X flult öll saman á eirin blett, liefði þar orðið ltaupstaður með líkum mannfjölda og Akureyri hefur nú. í útreikningi Arn- ljóts Olafssonar, sem hann tekur skýrt fram að sje að eins áætlun, eru það bændur allir 1096 og 1311, sem eru áætlaðir altof hátt. Hvar voru jarðirnar, sem 14550 bændur gálu búið á, svo að þeir befðu getað haft »málnýtan smala« á þeim? Sje mjer sagt að 29 jarðir í Skagafjarðardölum hafi lagst í eyði, þá svara jeg því, að þá var enginn maður á Sauðárkrók. Sje fólkið á Sauðárkrók tlutt á eyðijarðirnar í dölunum, þá eru komnir 14 manns á liverja eyðijörð. Ef Eyrar- bakki eða Slokksej'ri ern flutt upp í Pjórs- árdal, eru eyðijarðirnar þar bygðar á svip- stundu, að eins örlílið brot af íbúunum hef- ur fengið jarðnæði. Hvar ætti svo að selja niður þretlán þúsundirnar, sem nú eiga lieima í Reykjavík? En hvers vegna eru skattbændur þá svo margir 1096 og 1311, en svona fáir 1753? Því ætla jeg að láta Hannes biskup Finnsson svara. Hann bcfur vitnað í Jón prest Egilsson, sem hefur skrifað í Biskupa-annál: Um liaust- ið fyrir (veturinn 1525) voru fátækaslir menn (í Grímsnesi) seiu áttu 14 lindr. og voru þeim lagðar líundir. (Hrepps- menn vissu ekki hvað þeir áttu að gjöra við fátækralíundirnar og lögðu þessum mör.num þær, sveitarsjóðir voru þá ekki til). Útaf þessu skrifar H. F. Lærd.lista- fjel.rit 14. b., bls. 67 neðanmáls: »en þegar aðgætt er, að þá (1525) var alt kvikt og dautt, nema hvers dags klæðn- aður, tíundað eflir fullu verði, en á þess- ari öld (18. öld) eckert nema fríður pen- ingur net og skip (hvör síðast nefndu eigi eru til í sveitum), þá liefur sá, sem tí- undaði í þær mundir 12 eða 14 hndr., cigi verið ríkari en hinn, er nú líundar 2 eða 3 liundruð«. Jarðirnar i fornöld hafa aldrei verið m i k i ð íleiri en þær eru nú; með kotum og hjáleigum hafa þær verið eitllivað í kringum 8000, fleirbýli befur ekki verið öllu tiðara þá en nú, en tíundarlögin, og hvernig þeim var fram- fylgt, gjörðu það að verkum, að þing- fararkaupi áttu miklu fleiri að gegna að tiltölu þá, en svöruðu skatti á 18. eða 19. öld. Þótt Arnljóttur Ólafsson gjöri þessa áætlun alt of háa.þá er lians áætlun þó miklu lægri en Espólíns, og Arnljólur Ólafsson er sami yfirburðamaðurinn eins fyrir því. Sigurður Hansson vann að Landshags- skýrslum i liðug 20 ár. Alt verkið var unnið í hjáverkum. Hann var skrifari bjá dómsmálastjórninni og vann þar á dag- inn, en aðalslarfið var þegar liann kom heim frá skrifstörfunum. í 20 ár fyllir hann 5 þykk bindi af skýrslum, hvert 800 blaðsíður, og þeir sem við skýrslur hafa fengist, vita að það er að minsta kosti ekki fljótlegasta rilstarfið að leggja saman rita og aðgæta töflusíðu eftir töflusíðu, og gjöra svo allerfiða útreikninga yfir alt sam- an á eftir. Hann hafði ákaflega mikið slarfs- þol.og mun hafa verið sívinnandi. Heimilið hjelt eftir 1872 einn dansleik á ári, og ef maður Icom á dansleikinn og vildi eitt- livað tala við húsbóndann, þá var hann á slíkum kvöldum flutlur með alt sitt inn í svefnherbergið, og þar lágu skýrsl- urnar og liandrita-arkirnar ofan á rúm- ábreiðunni. Nú þykir svo, sem liann hafi stundum slitið sjer að ófyrirsynju á út- reikningum, þegar hann ár eftir ár er að leggja sig í hlutfalls útreikninga með fram- eða afturför í einstökum hreppum, sem annaðhvort hafa litla þýðingu eða enga. Það er eins og Stökkullinn sem ætlar að kaffæra skipið, sprengir sig á því að kaf- færa kúlinn, sem er kastað til hans. En vinnuvilji, elja og starfsþol Sigurðar Han- sens veldur að eins aðdáun; liann á sömu virðinguna skilið, eins og munkarnir, sem skrifuðu upp og sömdu hverja söguna á fætur annari. Fyrir þeirra iðni höfum við fengið fornöldina í Ijósum logum inn á hvert heimili. 1 fimm bindunum lians höfum við betri skýrslur Irá fyrri öldum en nokkur önnur þjóð. Og skýrslurnar frá 19. öldinni getum við verið ánægðir
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224

x

Hagskýrslur um manntöl

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hagskýrslur um manntöl
https://timarit.is/publication/1171

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.