Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Síða 12

Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Síða 12
X flult öll saman á eirin blett, liefði þar orðið ltaupstaður með líkum mannfjölda og Akureyri hefur nú. í útreikningi Arn- ljóts Olafssonar, sem hann tekur skýrt fram að sje að eins áætlun, eru það bændur allir 1096 og 1311, sem eru áætlaðir altof hátt. Hvar voru jarðirnar, sem 14550 bændur gálu búið á, svo að þeir befðu getað haft »málnýtan smala« á þeim? Sje mjer sagt að 29 jarðir í Skagafjarðardölum hafi lagst í eyði, þá svara jeg því, að þá var enginn maður á Sauðárkrók. Sje fólkið á Sauðárkrók tlutt á eyðijarðirnar í dölunum, þá eru komnir 14 manns á liverja eyðijörð. Ef Eyrar- bakki eða Slokksej'ri ern flutt upp í Pjórs- árdal, eru eyðijarðirnar þar bygðar á svip- stundu, að eins örlílið brot af íbúunum hef- ur fengið jarðnæði. Hvar ætti svo að selja niður þretlán þúsundirnar, sem nú eiga lieima í Reykjavík? En hvers vegna eru skattbændur þá svo margir 1096 og 1311, en svona fáir 1753? Því ætla jeg að láta Hannes biskup Finnsson svara. Hann bcfur vitnað í Jón prest Egilsson, sem hefur skrifað í Biskupa-annál: Um liaust- ið fyrir (veturinn 1525) voru fátækaslir menn (í Grímsnesi) seiu áttu 14 lindr. og voru þeim lagðar líundir. (Hrepps- menn vissu ekki hvað þeir áttu að gjöra við fátækralíundirnar og lögðu þessum mör.num þær, sveitarsjóðir voru þá ekki til). Útaf þessu skrifar H. F. Lærd.lista- fjel.rit 14. b., bls. 67 neðanmáls: »en þegar aðgætt er, að þá (1525) var alt kvikt og dautt, nema hvers dags klæðn- aður, tíundað eflir fullu verði, en á þess- ari öld (18. öld) eckert nema fríður pen- ingur net og skip (hvör síðast nefndu eigi eru til í sveitum), þá liefur sá, sem tí- undaði í þær mundir 12 eða 14 hndr., cigi verið ríkari en hinn, er nú líundar 2 eða 3 liundruð«. Jarðirnar i fornöld hafa aldrei verið m i k i ð íleiri en þær eru nú; með kotum og hjáleigum hafa þær verið eitllivað í kringum 8000, fleirbýli befur ekki verið öllu tiðara þá en nú, en tíundarlögin, og hvernig þeim var fram- fylgt, gjörðu það að verkum, að þing- fararkaupi áttu miklu fleiri að gegna að tiltölu þá, en svöruðu skatti á 18. eða 19. öld. Þótt Arnljóttur Ólafsson gjöri þessa áætlun alt of háa.þá er lians áætlun þó miklu lægri en Espólíns, og Arnljólur Ólafsson er sami yfirburðamaðurinn eins fyrir því. Sigurður Hansson vann að Landshags- skýrslum i liðug 20 ár. Alt verkið var unnið í hjáverkum. Hann var skrifari bjá dómsmálastjórninni og vann þar á dag- inn, en aðalslarfið var þegar liann kom heim frá skrifstörfunum. í 20 ár fyllir hann 5 þykk bindi af skýrslum, hvert 800 blaðsíður, og þeir sem við skýrslur hafa fengist, vita að það er að minsta kosti ekki fljótlegasta rilstarfið að leggja saman rita og aðgæta töflusíðu eftir töflusíðu, og gjöra svo allerfiða útreikninga yfir alt sam- an á eftir. Hann hafði ákaflega mikið slarfs- þol.og mun hafa verið sívinnandi. Heimilið hjelt eftir 1872 einn dansleik á ári, og ef maður Icom á dansleikinn og vildi eitt- livað tala við húsbóndann, þá var hann á slíkum kvöldum flutlur með alt sitt inn í svefnherbergið, og þar lágu skýrsl- urnar og liandrita-arkirnar ofan á rúm- ábreiðunni. Nú þykir svo, sem liann hafi stundum slitið sjer að ófyrirsynju á út- reikningum, þegar hann ár eftir ár er að leggja sig í hlutfalls útreikninga með fram- eða afturför í einstökum hreppum, sem annaðhvort hafa litla þýðingu eða enga. Það er eins og Stökkullinn sem ætlar að kaffæra skipið, sprengir sig á því að kaf- færa kúlinn, sem er kastað til hans. En vinnuvilji, elja og starfsþol Sigurðar Han- sens veldur að eins aðdáun; liann á sömu virðinguna skilið, eins og munkarnir, sem skrifuðu upp og sömdu hverja söguna á fætur annari. Fyrir þeirra iðni höfum við fengið fornöldina í Ijósum logum inn á hvert heimili. 1 fimm bindunum lians höfum við betri skýrslur Irá fyrri öldum en nokkur önnur þjóð. Og skýrslurnar frá 19. öldinni getum við verið ánægðir
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200
Síða 201
Síða 202
Síða 203
Síða 204
Síða 205
Síða 206
Síða 207
Síða 208
Síða 209
Síða 210
Síða 211
Síða 212
Síða 213
Síða 214
Síða 215
Síða 216
Síða 217
Síða 218
Síða 219
Síða 220
Síða 221
Síða 222
Síða 223
Síða 224

x

Hagskýrslur um manntöl

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hagskýrslur um manntöl
https://timarit.is/publication/1171

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.