Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Síða 13

Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1913, Síða 13
með þólt stórar gloppur sjeu í þær. Fyrir Ijeð sem til þeirra var varið, voru engin líkindi til að meira gæti fengist, en feng- ið er. — Auk þessara tveggja manna sömdu þeir Ólafur Pálsson, síðar dómkirkjuprestur, Halldór Guðmundsson, síðar skólakenn- ari, Magnús Slephensen, siðar landshöfð- ingi og Westergaard, danskur maður í stjórnardeildinni, skýrslur um landshagi. þegar Bókmentafjelagið hætli að gefa úl Landshagsskýrslur 1875, var það starf lagt undir skrifstofu iandshöfðingja. Fyrstu árin var litið unnið að því verki. Fjár- veilingin voru einar 300 kr., og fyrir þær var sára lítið gjört. Að undirlagi Arn- ljóts Ólafssonar var fjárveitingin hækkuð siðar uppí 50 kr. fyrir örkina til þess að fá skýrslurnar samdar, og af því leiddi að skýrslurnar fóru að koma út 1882, og því var haldið áfram þólt fjár- veilingin væri færð niður i 40 kr. fyrir örkina. I5eir sem unnu að samningu þessara skýrslna, voru fyrst og fremst þáverandi landritarar, Jón Jónsson (frá Álaborg), Jón Jensson yfirdómari, Hannes Hafstein ráðherra og Jón Magnússon bæjarfógeti. Jeg byrjaði þegar eftir 1880, og hef unnið að þvi við og við til þessa. Miklu fleiri verður að nefna en þessa menn. Sighvatur Bjarnason bankastjóri vann lengi að skýrslugjörð, einkum verslunarskýrslum. þórður Jensson, Pjetur Zóphóníasson, Sigurður Briem og Vilhjálmur Briem unnu að ýmsum skýrslum um landshagi fyrir landshöfðingjadæmið. Eftir að III. skrif- stofa í Sljórnarráðsins lók við útgáfunni, hafa unnið að skýrslugjörð Eggert Briem skrifslofusljóri, Klemens lónsson landrit- ari, cand. polit. þorsteinn þorsteinsson, sem nú er hagstofustjóri, cand. polit. Georg Ólafsson, cand. philos. Páll Eggerl Ólason og cand. philos. Pjetur Hjaltested. Utan Stjórnarráðsins hefur landlæknir Guðmundur Björnsson gefið úl heilbrigðis- skýrslur árlega, og ritsímastjórnin skýrsl- ur um ritsímann. þess verður að geta hjer, að árið 1910 kom út ritgjörð prófessors Björns M. Ólsens um skattbændatal 1311 (Safn lil sögu íslands IV. 4.) ítarleg og röksludd ritgjörð um fólksfjöldann á landinu. Þar sem jeg kann engin rök að rekja móli því sem prófessorinn heldur fram, þá liafa getgátur hans verið teknar upp í II. kafia formála þessa. 1907 gaf Hagstofan í Kaupmannahöfn út útdrált úr Landshagsskýrslum vorum, sem eiginlega átti að vera einskonar hand- hók fyrir danska þingmenn. Ríkisþingið hafði veilt 7000 kr. til útgáfunnar. Ritið heitir: »Sammendrag af Statistiske Op- lysninger om Island« og eru 72 síður. Það er snildarlega samið, og hvergi er hlaupið yfir neitt frá síðari árum, sem hjer hefur verið gefið út. í formálanum fyrir því er sagður kostur og löstur á Landshagsskýrslum vorum. Jeg vil vísa til þess dóms, í stað þess að fara að dæma um skýrslurnar eftir 1875 sjálfur. En vil að eins geta þess, að fyrir þá borgun, sem fengist hefur fyrir vinnuna, er ekki unt að fara út í neinar verulegar liagfræðilegar ransóknir. Það hefði verið sama sem að vinna fyrir ekkert. Fjár- veitingarvaldið liefur að minsta kosti fengið svo góðar skýrslur fyrir framlög sín, sem það gal búist við að fá. Margur maðurinn álilur að hagskýrslu- gjörð sje mesla leiðindaverk, en það er alls ekki svo, þegar sá senr verkið vinnur, fer að sjá lífið, sem liggur falið hak við tölurnar. Verkið er þá líkast vinnu Iækn- isins, sem þreifar á lífæðinni lil að kynna sjer ástand þess, sem hann er sóttur til. Sá er einn munurinn, að liagfræðingur þreifar á lifæð þjóðarinnar, til þess að komast fyrir, og skýra frá því, hvernig lienni Iíði. Það vekur gleði ef ástandið er gott, en hrygð sje það ílt. Frá 1880 lil 1912 eru það ein tvö tímabil, en bæði
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200
Síða 201
Síða 202
Síða 203
Síða 204
Síða 205
Síða 206
Síða 207
Síða 208
Síða 209
Síða 210
Síða 211
Síða 212
Síða 213
Síða 214
Síða 215
Síða 216
Síða 217
Síða 218
Síða 219
Síða 220
Síða 221
Síða 222
Síða 223
Síða 224

x

Hagskýrslur um manntöl

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hagskýrslur um manntöl
https://timarit.is/publication/1171

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.