Morgunblaðið - 10.09.2015, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. SEPTEMBER 2015
NORÐURÞING
OG NÁGRENNI
Á FERÐ UM
ÍSLAND
Bjarni Steinar Ottósson
bso@mbl.is
Nú líður að hausti og sauðfjárbændur
eru farnir að horfa til fjalla. Í Aðaldal
er sögufræg rétt, Hraunsrétt, hlaðin
úr hraungrýti í jaðri hraunsins. Þar
safnast sveitin saman á haustin og
dregur fé sitt í dilka.
Böðvar Baldursson á Ysta-
Hvammi gegnir stöðu fjallskilastjóra
á svæðinu og fer fyrir leitarmönnum,
en þeir leggja af stað í dag. Tuttugu
og fimm gangnamenn halda á fjall og
reka fimm þúsund fjár niður eftir en
nokkur hundruð manns taka svo þátt
í réttum hinn 13. september næst-
komandi.
„Þetta er einn af hápunktum
ársins,“ segir Böðvar. „Það er engin
spurning. Það kemur gríðarmargt
fólk í réttina – brottfluttir, vinir og
vandamenn. Þetta er endapunkturinn
á sumarið og markar upphaf hausts-
ins,“ segir hann.
Deilur stóðu um það í sveitinni á
liðnum áratugum hvort hætta ætti að
nota gömlu Hraunsréttina, en hún
þótti mjög viðhaldsfrek og ekki ákjós-
anlega staðsett. Böðvar segir ákveð-
inn endapunkt hafa verið settan aftan
við málið eftir að ráðist var í gagn-
gerar endurbætur á réttinni.
„Það var umdeilt hvort það ætti
að byggja nýja rétt á öðrum stað. Svo
var ákveðið fyrir nokkrum árum að
hlaða réttina upp á nýtt. Sú vinna tók
nokkur ár en núna er þetta orðið
glæsilegt mannvirki,“ segir Böðvar.
„Formið hélst svipað en veggirnir eru
allir nýir. Hleðslumeistarinn var
Oddur Bjarni prestur og nýju vegg-
irnir haggast ekki og viðhaldið verður
töluvert minna en áður.“
Innvígður handverksmaður
Oddur Bjarni Þorkelsson,
prestur í Eyjafjarðasveit, ólst upp á
Hvoli í Aðaldal. Hann lærði hand-
verkið í steinhleðslunni fyrir um tutt-
ugu árum þegar hann handlangaði
hjá Bergsteini Gunnarssyni í Kast-
hvammi og Haraldi Karlssyni á
Fljótsbakka. Eftir að þeir féllu frá
stóð Oddur eftir sem helsti kunn-
áttumaður svæðisins í iðninni. Vinnan
við Hraunsréttina tók mörg ár en eft-
ir því sem henni miðaði áfram þykir
Oddi smám saman hafa myndast
betri sátt um réttina og ber nú ekki á
deilum um stæði hennar.
Oddur á jafnframt góðar minn-
ingar af réttinni í bernsku. „Þetta var
mikill hátíðisdagur. Það var smurt
nesti og þetta var einn af fáum dögum
þegar maður fékk malakoff ofan á
brauðið, sem þótti mjög smart. Á
þessum degi sást líka kók í líters gler-
flöskum. Það var rosalega flott. Hluti
af því fór í karlakókið en krakkarnir
fengu líka,“ segir hann.
Fastmótuð fjölskylduhátíð
Sigurlaug Dagsdóttir er alin upp
á bænum Haga í Aðaldal, en hún
skrifaði BA-ritgerð sína í þjóðfræði
um deilurnar sem stóðu um réttina og
þá merkingu sem hún hefur í huga
Ljósmynd/Örvar Birgisson
Réttað Það getur verið mikið verk að koma fénu í rétt hús og er því mikilvægt að hafa góða menn í vinnu.
Réttirnar í Aðaldal
hápunktur sumars
 Uppskeru- og fjölskylduhátíð með ríka hefð
 Löngum hefur verið litið á skrúð-
garðinn á Húsavík sem hjarta bæj-
arins, enda afar vinsælt að sækja
hann heim á góðviðrisdögum.
Í ár var þess minnst að garðurinn
var opnaður fyrir 40 árum, en í
honum má meðal annars finna hið
glæsilega listaverk Dans, eftir Sig-
rúnu Guðmundsdóttur, sem gefið
var garðinum á tíu ára afmæli hans
árið 1985.
„Verkið stendur á fallegum og
góðum stað í garðinum,“ segir Jan
Aksel Harder Klitgaard, fram-
kvæmdastjóri Hvalasafnsins, en í
um 15 ár gegndi hann stöðu garð-
yrkjustjóra bæjarins. „Þetta er
límtré sem skorið hefur verið út og
þykir mörgum gaman að skoða það
sem heimsækja garðinn.“
Jan Aksel segir Húsavík og ná-
grenni hafa iðað af lífi í allt sumar.
Margir þeirra ferðamanna sem sóttu
bæinn heim komu einnig við á
Hvalasafninu. „Það er mun meiri að-
sókn á safnið í ár en í fyrra, en þá
komu um 26.000 manns. Við verð-
um nær 30.000 í ár.“ khj@mbl.is
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Fegurð Verkið Dans stendur á áberandi stað í skrúðgarðinum á Húsavík.
Fjörutíu árum fagnað á Húsavík
 Birna Björnsdóttir er nýbakaður
skólastjóri Grunnskóla Raufarhafnar.
Hún er borin og barnfædd á staðn-
um, en frá árinu 2006 hefur hún
starfað sem kennari við skólann.
Birna segir aldrei annað hafa staðið
til en að vera áfram á Raufarhöfn.
Ástæðan er ekki flókin. „Hér er mjög
gott að búa.“
Að taka þátt í uppeldi allra barna
sveitarfélagsins er ekki ósvipað því
að vera náfrænka bæjarfélagsins að
sögn hennar. Er þetta fylgifiskur þess
að vera stjórnandi í litlum skóla þar
sem gengið er í öll störf eftir þörfum.
Í grunnskólanum eru einungis níu
nemendur frá 1. upp í 6. bekk og seg-
ir Birna það óhjákvæmilegt að hafa
talsverða samkennslu fyrir hópinn
sökum fámennisins. Slíkt krefst mik-
illar skipulagningar og fær hver nem-
andi kennslu og námsefni við sitt
hæfi auk þess sem áhersla er lögð á
aukna athygli við hvern og einn.
Ljósmynd/Birna Björnsdóttir
Skólaferðalag Birna ásamt nemendum í vettvangsferð á Höskuldarnesi.
Krefjandi en skemmtilegt starf
Á Raufarhöfn hefur það tíðkast á
haustin að halda veglega hrútasýn-
ingu þar sem kastljósi er beint að
ýmsum afurðum sauðkindarinnar.
Á sýningunni fer einnig fram hrúta-
þukl og hrútar eru látnir hlaupa
kapphlaup auk þess sem hrútar
ganga kaupum og sölum á uppboði.
Í ár ber hrútadaginn upp á laug-
ardaginn 3. október en á undan
honum hefjast Menningardagar
hinn 26. september.
Silja Jóhannesdóttir, verkefna-
stjóri hjá bænum, situr í stjórn há-
tíðanefndar. „Það verður sérstök
dagskrá fyrir börnin og farið í leiki,
en við höfum reynt að halda í upp-
runalegt form hrútasýningarinnar
og ekki viljað breyta þessu í svona
klassíska bæjarhátíð,“ segir hún.
„Svo verður skemmtikvöld undir
stjórn Gísla Einarssonar sjónvarps-
manns með hagyrðingum og tónlist
og balli þar á eftir svo að þetta
verður hin mesta skemmtun.“
Undanfari hrútadagsins er sem
fyrr segir Menningardagar, sem
hafa það að marki að létta lund
Menningin hitar upp
fyrir þukl og karp
 Menningardögum lýkur á hrútadegi
Ljósmynd/Hrútadagurinn
Sýningargripir Hrútarnir eru slegnir hæstbjóðanda en áhugasömum gefst færi á að kynnast gripunum.