Skólavarðan - 01.08.2006, Blaðsíða 5

5
GESTASKRIF
SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 6. ÁRG. 2006
Það fer misvel í fólk þegar ég segist
elska íslenska tungu. Sumir telja það
enskuslettu að „elska“ annað en
mannverur … en mér finnst ekkert að
því að elska kertaljós, kampavín, skáld-
sögur og ótalmargt fleira. Ofnotkun
sagnarinnar að elska er örugglega ekki
mesti ógnvaldur móðurmáls okkar.
Öðrum finnst íslensk tunga hins vegar
svo flókin og erfið að þeir fá umsvifalaust
grænar bólur þegar einhver segist elska
hana. Þetta finnst mér afar skiljanlegt.
Flestir eru lítt hrifnir af því sem þeir hafa
ekki góð tök á. Manneskja, sem ekki er
sæmilega synd, er varla í essinu sínu í djúpu
lauginni og ólíklegt er að einstaklingur
með tíu þumalputta njóti þess að dunda
sér við smíðar. En það er tiltölulega
auðvelt að forðast sundlaugar, spýtur og
nagla. Tungumálið verðum við að nota
á hverjum degi … hvort sem okkur þykir
það auðvelt eður ei.
Þeir sem hafa þokkalegt vald á íslensku
gleyma stundum að það á ekki við um
alla. Í sumum tilvikum er fólk svo hrætt
við að segja eða skrifa eitthvað „vitlaust”
að það mætti nánast kalla það fötlun.
Ég þekki fólk sem þorir varla að senda
tölvupóst af ótta við að í honum séu villur
og opnar helst ekki munninn í námunda
við íslenskufræðinga. Samt eru þetta
engir kjánar og sumir þessara einstaklinga
eiga langa skólagöngu að baki. En því
miður er sú tíð löngu liðin … ef hún var
þá ekki bara goðsögn … að stúdentspróf
eða háskólagráða sé trygging fyrir
góðri íslenskukunnáttu. Ég hef oft séð
umsóknir um störf í blaðamennsku sem
verið hafa löðrandi í villum – og þó voru
umsækjendurnir háskólamenntaðir.
Reyndar dáist ég svolítið að fólki sem
er svo öruggt með sig að það sendir
starfsumsóknir til blaða eða tímarita án
þess að kunna almennilega að skrifa.
Hvílíkt sjálfstraust! Þótt ég telji mig ágæta
íslenskumanneskju hef ég nefnilega alltaf
áhyggjur af að skrifa einhverja bölvaða
vitleysu og verða hædd og spottuð fyrir
vikið. Það er jú staðreynd að íslenskan er
margslungið mál og fólk er ekki endilega á
eitt sátt um hvað „má” og hvað „má ekki”.
Og sumt er einfaldlega smekksatriði. (Sko,
þarna braut ég regluna um að ekki megi
byrja setningu á „og”! Áður hafði ég líka
notað orðið „nefnilega” sem mörgum
finnst aldrei eiga að sjást á prenti. Þegar ég
loka þessum sviga ætla ég síðan að brjóta
aðra reglu með því að hafa punktinn
innan svigans.) Já, allar þessar reglur og
öll þessi smekksatriði gera ritun íslensks
texta jafnafslappandi og gönguferð um
jarðsprengjusvæði.
Að versla sér föt og fara erlendis
Nú hef ég sumsé játað – og sýnt það með
dæmum – að ég brýt stundum vísvitandi
reglur sem ég lærði í íslenskutímum í MR
eða við fótskör þeirra ágætu prófarkalesara
3
Jónína myndir-3 24.10.2003 11:19 Page 3
Þótt ég geri mér grein fyrir að tungumál verði að vera í stöðugri
þróun er umburðarlyndi mitt alls ekki takmarkalaust. Síður en
svo. Ýmislegt í nútímamáli fer gríðarlega í taugarnar á mér
- svo ekki sé meira sagt. Það blossar t.d. upp í mér eldheit
málverndarmanneskja þegar fólk segist hafa „verslað sér” föt,
húsgögn eða annað. Hvenær hættum við að kaupa hluti?
Jónína Leósdóttir
Lj
ó
sm
yn
d
ar
i:
H
re
in
n
H
re
in
ss
o
n
ELSKUÐ, LJÚF
OG GLAÐLEG?