Skólavarðan - 01.08.2006, Blaðsíða 23

Skólavarðan - 01.08.2006, Blaðsíða 23
Megininntak meistaraprófsverkefnis Hrannar Ríkharðsdóttur, aðstoðarskóla- stjóra Grundaskóla á Akranesi, var rannsókn á störfum og stjórnunarháttum skólastjóra í grunnskólum frá sjónarhóli kennara. Í henni kemur fram að kennarar eru almennt jákvæðir í garð skólastjóra og hafa mjög ákveðnar skoðanir á því hvað skiptir mestu máli í fari góðs stjórnanda. Ásamt því að veita mikilvægar upplýsingar sem ekki hafa komið fram áður hérlendis gefa niðurstöður rannsóknarinnar tilefni til margs konar framhaldsathugana og rannsókna. „Fólki fannst ég mjög hugrökk að hætta mér í þetta verkefni!“ segir Hrönn og hlær, „en ég hafði engar áhyggjur og held að skólastjórar megi mjög vel við una og íslenskir skólar sem slíkir.“ Annars vegar voru þátttakendur beðnir að svara spurningum um hvaða þætt- ir væru að þeirra mati mikilvægastir í stjórnunarháttum skólastjóra. Hins vegar svöruðu þeir spurningum um hvaða mikilvægu eiginleikum þeir teldu eigin skólastjóra vera búna. Jafnframt voru svör kennara borin saman við kyn, aldur, starfsaldur, menntun og starfsheiti þeirra til að kanna hvort og þá hver þessara atriða hefðu áhrif á matið. Rannsóknarspurningar voru þessar: A. Hvað einkennir störf og stjórnunarhætti skólastjóra að mati kennara? B. Hvaða þættir eru mikilvægastir í starfi og stjórnunarháttum skólastjóra að mati kennara? Rannsóknin var megindleg og niðurstöður byggjast á svörum 427 grunnskólakennara í 25 skólum við spurn- ingalistanum MLQ 5x eftir Bernard Bass og Bruce Avolio. Eftir að hafa kynnst hugmyndum James MacGregor Burns um stjórnunarhætti hönnuðu þeir Bass og Avolio spurningalista sem nota má til að greina og lýsa stjórnunarháttum. Listinn hefur hlotið fjölþjóðlega viðurkenningu og verið notaður jafnt í skólum sem öðrum stofnunum og fyrirtækjum. Burns leggur áherslu á að forysta sé félagslegt ferli og eðli hennar taki mið af samskiptum stjórnenda og samstarfsmanna. Burns lýsti tveimur víddum forystu ef svo má segja og kallaði aðra hefðbundna (transactional) en hina framsækna (transformational). Þetta eru jafnframt lykilhugtök í hönnun spurningalistans og í rannsókn Hrannar. Kvenskólastjórar á aldrinum 36-50 ára framsæknastir Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að skólastjórar eru framsæknir stjórnendur að mati kennara. Meðaltal skólastjóra er hátt á þeim yrðingum sem lýsa framsækinni forystu. Að mati kennaranna eru karlskólastjórar þegar á heildina er litið framsæknari en kvenskólastjórar en kvenskólastjórar á aldrinum 36–50 ára eru framsæknastar allra skólastjóra. Skólastjórar á aldrinum 36–50 ára eru framsæknari en þeir sem eru orðnir fimmtugir. Allir skólastjórar í rannsókninni voru á aldrinum 36 – 65 ára. Karlar meta karlstjórnendur betur en kvenstjórnendur en konur meta stjórnendur ekki eftir kyni. Bekkjarkennarar meta skólastjóra almennt hærra en sérgreinakennarar. Niðurstöður benda til þess að framsæknir stjórnendur notfæri sér hefðbundnar stjórnunaraðferð- ir við ákveðnar aðstæður. Af niðurstöðum má einnig draga þá ályktun að stjórnendur sem eru að mati kennara aðallega hefðbundnir virðast ekki nýta framsækna forystuhætti þegar það á við. Hrönn segir ánægjulegt að íslenskir grunnskólastjórar séu almennt framsæknir samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar. „Þeir skora hærra en stjórnendur í öðrum löndum og eru framsæknari en meðaltalið þar sem þessi spurningalisti hefur verið lagður fyrir gefur til kynna, sem er mjög víða og jafnt í skólum sem annars staðar. Þegar rannsóknin var lögð fyrir voru kjarasamningar í uppnámi. Mikið var rætt um launaflokka og potta og ómögulega skólastjóra. Kannski hefur þetta haft einhver áhrif á stemninguna og endurspeglast í rannsókninni. En hafi umræðan skekkt myndina er það á þann veg að skólastjórar eru í raun betri en niðurstöðurnar gefa til kynna.“ Meistaraprófsverkefni Hrannar var unnið við Kennaraháskólann en hún fór ekki hefðbundna leið að grunnskólakenna rastarfinu. „Ég lærði sögu, stjórnmálafræði og spænsku, bæði hér heima og í Lundi. Þetta var dásamlegur tími og ég segi alltaf að árin í útlöndum gerðu mig að þeim manni sem ég er. Ég lærði mjög mikið á sjálfa mig í útlöndum,“ segir Hrönn og hlær. Eftir heimkomuna fór hún í réttinda- SKÓLASTJÓRI SKIPTIR MÁLI DÆMI UM YRÐINGAR SEM KENNARAR VORU BEÐNIR AÐ META ÚT FRÁ SÍNUM SKÓLASTJÓRA. Alls voru yrðingarnar 45 talsins. Alveg samsvarandi yrðingar voru í hinum hluta spurningalistans þar sem kennarar voru beðnir að meta hvað þeim fyndist mikilvægt í fari skólastjóra almennt. • Gerir mig stoltan af að vinna með honum • Gengur lengra en honum ber til hagsbóta fyrir starfsmenn • Talar af bjartsýni um framtíðina • Skilgreinir nákvæmlega nauðsynlega framtíðarsýn • Fær mig til að skoða vandamál frá mörgum ólíkum sjónarhornum • Bendir á nýjar leiðir til að ljúka verkefnum • Ver tíma í leiðsögn og þjálfun starfsmanna • Kemur fram við mig sem einstakling en ekki bara hluta af starfsmannahópi • Ræðir skilmerkilega hver ber ábyrgð á að ná frammistöðumarkmiðum • Gerir ljóst hvers starfsmenn geta vænst þegar markmið nást • Beinir athygli sinni að því að glíma við vandamál, kvartanir og mistök • Fylgist vel með ef starfsmenn gera mistök • Tekur ekki á málum fyrr en í óefni er komið • Bíður eftir að hlutir fari úrskeiðis áður en hann grípur inn í • Forðast að blanda sér í mikilvæg málefni þegar þau koma upp • Er fjarverandi þegar hans er þörf • Forðast ákvarðanatöku / tekur ekki af skarið • Leiðir skilvirkan hóp starfsmanna • Fær mig til að gera meira en ég hafði ætlað mér • Eykur löngun mína til að ná árangri í starfi Hrönn Ríkharðsdóttir RANNSÓKN 23 Skólastjórinn verður að geta sett sig í allra spor og þess vegna verður hann að velta því fyrir sér hvernig á að stjórna. Og þá er mikilvægt að vita hvað kennurunum finnst í raun og veru um skólastjórann.

x

Skólavarðan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skólavarðan
https://timarit.is/publication/1179

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.