Skólavarðan - 01.08.2006, Blaðsíða 11

SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 6. ÁRG. 2006
heldur en styrkur og tíðni í rödd einhvers
annars.
ii) Tími raddveilueinkenna
Samkvæmt svörum er greinilegt að
álagseinkenni á rödd eru atvinnutengd
því þátttakendur fundu almennt miklu
minna fyrir raddveilueinkennum þegar
þeir áttu frí.
Nemendur // Heyrn nemenda
Samkvæmt svörum foreldra áttu um 40%
barnanna sér eyrnasögu og þar af höfðu
29% fengið rör. Athyglisvert er að af
þessum 29% hafði meira en helmingur
(60%) barnanna fengið rör eins árs eða
yngri. Af öllum hópnum höfðu aðeins 5%
fengið rör eldri en tveggja ára. Fimmtungur
barna var talinn heyra sæmilega, þar af
1% illa.
Húsnæði // Hávaði og endurómun
Aflað var upplýsinga um hávaða á þrennan
hátt: a) með mælum b) hvernig starfsmenn
upplifðu hávaða á vinnustað c) hvernig
foreldrar mátu hávaðaþol hjá barninu.
Samkvæmt mælingum fór hávaði
upp undir og yfir leyfileg mörk sem
eru 110 dB sem hávaðatoppur og
85 dB fyrir jafngildishávaða yfir átta
stunda vinnudag. Af 26 starfsmönnum
sem báru skammtamæla á öxlinni yfir
átta klukkustunda vinnudag mældist
meðalgildishávaði yfir 80 dB hjá 16 eða hjá
62%. Hæst mældist meðalgildishávaðinn
98 dB! Augnablikshávaði fór hæst upp í
116 dB og var þar með kominn 6 dB yfir
mörk sem talin eru geta skaðað heyrn.
Erilshávaði var mældur í viku á
einum leikskólanna. Þessa daga mældist
meðalgildishávaði yfir átta klukkustunda
vinnudag 73 dB (69 – 78 dB) og meðalgildi
hávaðatoppa 97 dB (81,2 – 109,6 dB).
Það er því engin furða að þrír fjórðu
hlutar kennara og ófaglærðra teldu
hávaða vera mikinn, þar af 15% sem
fannst hann vera alltof mikill. Samkvæmt
svörum foreldra kvörtuðu 15% barnanna
oft undan hávaða en 60% sjaldan.
Fimmtungur barnanna var talinn þola
hávaða illa og fjórðungur einungis
sæmilega.
Hlúð að máltöku
Leikskóli er ekki geymslustaður barna
heldur skóli með námskrá. Honum er trúað
fyrir börnum á viðkvæmu máltökuskeiði
og því hlýtur að mega krefjast þess að
umhverfið bjóði upp á möguleika til
að hlúa að máltöku. Leikskóli er líka
vinnustaður fólks sem notar röddina sem
atvinnutæki. Fyrir þann hóp hlýtur krafan
að vera sú að aðstæður í vinnuumhverfi
skaði ekki röddina.
Niðurstöður þessarar könnunar eru því
ekki uppörvandi ef marka má að þær sýna
fram á að:
a) Rödd starfsmanna er almennt ekki í
góðu ásigkomulagi og í hættu vegna
óvistvænna umhverfisþátta.
b) Stór hluti barna getur átt við
heyrnarvandamál að stríða.
c) Hávaði er það mikill að hann veldur
bæði óþægindum og getur komið í veg
fyrir eðlileg munnleg samskipti. Auk
þess getur augnablikshávaði orðið það
mikill að hætta sé á heynarskaða.
Aðallega þarf að taka á fjórum þáttum:
1) Skólastefnu, til dæmis fækka börnum
í hóp. Hávaði stafar fyrst og fremst
af börnunum sjálfum. Eftir því sem
þau eru yngri hafa þau minni stjórn á
hegðun, skapi og hljóðamyndun.
2) Húsnæði. Herbergi séu ekki með hærri
endurómun en 0.4 sekúndur. ASHA
(1995) hefur bent á að endurómun
megi ekki vera meiri en 0,4 sekúndur
fyrir ung börn til að heyra greinilega
talhljóð.
3) Húsgögn og búnaður valdi ekki óþarfa
hávaða. Þegar fætur á stólum og
borðum skella saman getur myndast
töluverður hávaði. Pinnastólar eru afar
vinsælir en valda þreytandi hávaða séu
þeir dregnir eftir gólfi eða skella utan
í borðfætur. Tréhúsgögn eru algeng
í leikskólum. Þegar litlum trékolli
var skellt í gólfið fór hávaði upp í 98
dB þegar mælt var í hæð lítils barns.
Hávaði getur líka skapast í borðsal af
diskum og matarílátum.
4) Leikföng og leiktæki valdi ekki óþarfa
hávaða. Í öllum leikskólum þessarar
könnunar voru stórir trékubbar notaðir
sem þroskaleikföng. Mæling sýndi
hávaðann fara yfir 90 dB þegar slíkur
kubbur small á hörðum gólffleti.
Niðurstöðurnar benda líka til nauðsynjar
þess að byggingareglugerðir og vinnu-
verndar reglur/lög um hávaðavarnir séu
samin að þeirri starfsemi sem þarna á sér
stað. Hingað til hefur engin reglugerð
beinst sérstaklega að raddvernd og/eða
Hvenær fundið
var fyrir
einkennum:
Nær
alltaf
Oft Stundum
% % %
Vetur 3 16 44
Sumur 0 4 28
Helgar 0 2 22
Morgnar 3 8 29
Kvöld 0 7 28
Þegar litlum trékolli var skellt í gólfið fór hávaði upp
í 98 dB þegar mælt var í hæð lítils barns.
HÁVAÐI Í LEIKSKÓLUM
11