Skólavarðan - 01.08.2006, Blaðsíða 13

13
SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 6. ÁRG. 2006
eða línu. Ég er afskaplega lítið hrifin af
þessum vinnubrögðum. Ég vil miklu frekar
útbúa margnota hlutbundin verkefni, til
dæmis tengja mynd við mynd eða hlut við
spjald. Með „Ég get lesið“ er ég að benda
fólki á að það getur gert ýmislegt annað.
Börn læra ekki að bera virðingu fyrir
námsgögnum ef þeim er hent fljótlega
eftir að þau unnu þau. Engin venjuleg
heimili geta geymt til lengdar möppur
fullar af ljósritum sem börnin koma með
heim úr skólanum. Margnota verkefni eru
því umhverfisvænn og góður kostur.“
Kristín hefur kennt í Öskjuhlíðarskóla
mestan hluta starfsferils síns. „Hér eru
börn að fást við lestur frá 1. bekk og
upp í 10. bekk,“ segir hún. „Fáir fljúga
áfram og verða vel læsir, þeir nálgast
þetta hægt og bítandi. Flestir nemendur
fara að einhverju leyti með lestrargetu
út úr skólanum sem nægir til að þeir
geta bjargað sér í daglegu lífi. Við teljum
það mikinn ávinning að þeir verði færir
um að lesa á skilti, til dæmis „Lokað“ í
búðarglugga eða „Er í kaffi“, og tekið á
móti smáskilaboðum, sent afmæliskort
og tölvupósta og eitthvað slíkt. Þau verða
kannski ekki bókmenntalesendur í stórum
stíl en sum ná því að lesa sér til ánægju.“
Stafabangsarnir
Kristín segist hafa notað hlutbundnar
aðferðir í lestrarkennslu að einhverju
leyti frá fyrstu tíð. „Þetta þróast allt
í höndunum á manni. Oft verður til
hugmynd út frá þörfum einstaks barns
sem gengur ekki vel. Þá verður maður
einhvern veginn að reyna að ná í gegn. Til
dæmis þetta hérna,“ heldur Kristín áfram
og nær í plastaða pappabangsa, hvern
með sinn staf á kviðnum og sín svipbrigði.
Þeim fylgir rútubíll, sömuleiðis úr pappa
og plastaður. „Þetta er mjög vinsælt
kennslugagn, Stafabangsarnir. Ég var
eitt sinn með nemanda sem gat lært eitt
og eitt hljóð en gat ekki sett þau saman
í ba eða bú. Svo ég bjó til þessa bangsa,
raðaði þeim hverjum af öðrum upp í bíl
og lét hann segja hljóðin um leið og þeir
komu inn í bílinn. Þannig fattaði hann
þessa tengingu. Svo var hægt að leika sér
endalaust með bangsana og bílinn eftir
því sem stafir bættust við.
Við erum náttúrulega með fáa nem-
endur í Öskjuhlíðarskóla og höfum því
svigrúm til að mæta þeim. Það verður svo
til þess að ýmsar hugmyndir kvikna sem
geta nýst fleirum, ekki bara okkur hér og í
kennslu okkar nemenda.“
Engin fræði – bara hagnýtt
„Svo eru þetta líka svona flökkuhug-
myndir,“ segir Kristín og hlær. „Ég labbaði
mér einu sinni inn í næstu stofu og sá þá
bangsana mína í allt annarri útfærslu og
mjög skemmtilegri. Þá hafði kennarinn
fundið bangsana mína einhvers staðar
í drasli og þróaði öðruvísi bangsa út
frá þeim og önnur vinnubrögð. Svo að
þetta ferðast á milli enda einmitt þannig
verkefni sem auðveldlega verða kveikjan
að öðrum.
Það er ekki stafkrókur í þessu efni
sem er ekki byggður á minni reynslu og
svo verkefnum mínum og samkennara
minna. Það er ekki það að ég hafi ekki
lesið hugmyndafræðina en mér finnst
aðrar bækur skila henni. „Ég get lesið“ er
fyrst og fremst hagnýt verkefnabók. Hún
er gormuð sem gerir hana enn auðveldari
í notkun, öll uppsetningin miðar að því
að hún sé aðgengileg. Hver blaðsíða er
sjálfstæð eining og ekki þarf að lesa heila
kafla áður en hafist er handa.“ Kristín
segist enn fremur vera að hugsa um að
gefa út stafabangsana og önnur námsgögn
samhliða bókinni, sem fólk geti þá keypt í
pakka, en leggur áherslu á að lítill vandi
sé að búa til eða safna þeim hlutum sem
stuðst er við í lestrarkennslunni.
Í formála bókarinnar segir meðal annars:
„Á fyrstu þrepum skólagöngu verður
stundum til hópur nemenda sem ekki
nær tökum á lestri við hina hefðbundnu
yfirferð. Skólabyrjendur eru misjafnlega
staddir varðandi almennan þroska og
sumir þeirra búa við skertan þroska á einu
eða fleiri sviðum. Veikindi eða áföll á fyrstu
námsárum geta orðið til þess að nemandi
missir af hinum mikilvæga grunni og fyllist
vanlíðan yfir vangetu sinni. Mikilvægt er
að þessum hópi sé sinnt og að hann fái
þann tíma sem þarf til að tileinka sér
undirstöðuþætti lestrarnáms. Oft er hægt
að komast framhjá andlegum hindrunum
með því að nálgast viðfangsefnið í gegnum
hlutbundnar æfingar og leik. Þegar
kjarkurinn vex er síðan hægt að auka
áhersluna á hefðbundnari verkefni.“
Lítið má út af bera
Kristín og samkennarar hennar hafa farið
í námsferðir til nokkurra landa; Ítalíu,
Þýskalands, Austurríkis og Bretlands, og
heimsótt marga skóla. „Við höfum alltaf
komist að þeirri niðurstöðu að við stöndum
ansi vel og þó margt sé vel gert erlendis
er einnig víða pottur brotinn. Varðandi
námsgögn þá eru það helst Bretar sem
standa framarlega. Þeir nota kennslugögn
á lifandi, skemmtilegan og óhefðbundinn
hátt. Ég sá til að mynda mikið í þessum dúr
á námsstefnunni Education Show en þá
reyndar mun meira í stærðfræði en lestri.
Ég hef líka séð að lestrarkennslu þar
sem unnið er með hið sjónræna er verulega
áfátt hérlendis, aðallega vegna þess að
námsgögnin skortir. Þar sem ég þekki til
í leikskólum, sem er nú reyndar ekki víða,
er mest unnið með fjölrituð verkefni í
skólahópum og gamaldags lestrarkennslu.
Í grunnskólum fá börn tækifæri til að
læra að lesa í sex mánuði, lestrarinnlögn
er oft jafnvel lokið fyrir jól í fyrsta bekk.
Ef barn fær flensu og er frá skóla í tvær
eða þrjár vikur heltist það úr lestinni. Þá
var kannski verið að leggja inn Þ, G, Y og
K eða einhverja aðra stafi og barnið er
búið að missa af því. Í Öskjuhlíðarskóla
erum við að gera börn læs á sex árum en í
almennum skólum á sex mánuðum.“
Kristín segir það eitt af markmiðum með
útgáfu þessa námsefnis að færa þekkinguna
í Öskjuhlíðarskóla út og sýna hvernig hægt
er að kenna krökkum sem eru með skertan
þroska að lesa í almennum grunnskólum.
„Oft verður það þannig að annaðhvort
er ofmat á getu barnsins eða vanmat.
Barnið á að fylgja hinum nemendunum
eftir eða það er haft einhvers staðar að
lita og púsla með konu úti í horni. Oft er
þessum nemendum ekki mætt þar sem
þau geta – það eru náttúrulega miklir
fordómar að segja svona en þetta gerist
þegar þekkingin er ekki til staðar um
hvað er hægt að kenna svona krökkum og
aðstaðan jafnvel ekki heldur. Ef á annað
borð er hægt að kenna börnum að lesa, til
dæmis með þeim aðferðum sem við notum
hér, þá er sorglegt að það sé gefist upp af
því að þau náðu ekki innlögninni þegar
þau voru sex ára.“
keg
„Ég get lesið“ er væntanlegt í lok september.
Oft er hægt að komast framhjá andlegum hindrunum
með því að nálgast viðfangsefnið í gegnum hlutbundnar
æfingar og leik. Þegar kjarkurinn vex er síðan hægt að
auka áhersluna á hefðbundnari verkefni.
ÉG GET LESIÐ