Skólavarðan - 01.01.2002, Blaðsíða 12

fræði enda vorum við nálægt botninum í
frammistöðu í þeirri rannsókn. Þegar þetta
var skoðað ofan í kjölinn kom í ljós að hér
á landi eru ekki aðeins færri kennslustundir
í stærðfræði heldur eru skóladagar hér
færri en víða annars staðar. Það skiptir máli
að námið sé stundað sem regluleg vinna
mestan hluta ársins, það skilar sér í betri
námsárangri. Því lengra skólaár þeim mun
betri árangur, svo einfalt er það. Það er
sérlega mikilvægt fyrir kennara að velta
þessu fyrir sér því að þeir ráða miklu um
fjölda skóladaga og lengd skólaársins í
gegnum kjarasamninga sína. Ég held að
kennarasamtökin hafi ekki verið andvíg
lengingu skólaársins en auðvitað vilja
kennarar fá borgað fyrir aukna vinnu sem
henni fylgir.“
Freistandi að grípa til gerviskýringa
Niðurstöður PISA 2000 virðast leiða í
ljós að samband nemenda og kennara, agi
og andrúmsloft í skólastofunni og kröfur
sem kennarar gera til nemenda geti haft
veruleg áhrif á námsárangur.
„Þetta eru raunar atriði sem við eigum
eftir að kanna miklu betur en í fljótu bragði
virðist koma fram nokkuð skemmtilegt
samband milli frammistöðu í lestri og
þeirra atriða sem þú nefnir. Til dæmis
bendir flest til þess að miklar kröfur af
hálfu kennara og þrýstingur á nemendur
um að leggja harðar að sér virki ekki til að
bæta námsárangur. Slíkur þrýstingur virkar
jafnvel þveröfugt. Aftur á móti virðist flest
benda til þess að það hafi góð áhrif ef
kennari og nemendur ná góðum gagn-
kvæmum tengslum sín á milli. Ef nemandi
upplifir að hann sé í góðu sambandi við
kennara aukast líkur á að hann standi sig
vel. Við megum ekki gleyma því þegar við
veltum fyrir okkur svona einföldum sam-
böndum að erfitt er að skilja að eggið og
hænuna og greina hvað veldur hverju. Við
sjáum aðeins hvaða atriði breytast í takt við
önnur tiltekin atriði sem segir okkur lítið
eða ekkert um orsakasamhengið. Þó að ég
hafi kannski tilhneigingu til að leggja
áherslu á mikilvægi sambands milli nem-
enda og kennara er ekki þar með sagt að
kennarar geti breytt frammistöðu nemenda
með því að bæta þessi tengsl. Það er næsta
víst að þetta sé ekki svona einfalt. Við eig-
um eftir að fara miklu dýpra ofan í rann-
sóknargögnin til að sjá hvað veldur hverju.“
Samtvinnast ekki samskipti og vænt-
ingar kennara til nemenda?
„Jú, hugsanlega, en það má ekki nota
fyrirbrigði eins og væntingar sem skýringu
á frammistöðu nemenda. Það gengur ekki
upp. Þetta er eins og útskýringin á því að
fólki skánar af ýmsum kvillum þegar því
eru gefnar sykurpillur, sagt er að það sé
vegna þess að fólk vænti þess að því skáni
við að taka inn lyf. Við megum ekki freist-
ast til að nota gerviskýringar. Ég held að
væntingar nemenda eða kennara geti aldrei
verið skýring heldur í besta falli lýsing á
ástandi. Við verðum því að kafa dýpra til að
fá vitneskju um hvað er raunverulega að
gerast.“
Halda kvenkennarar strákum niðri?
„Um daginn kom fram í fréttum frá
Noregi að agi og andrúmsloft í kennslu-
stofum væru mun betri í skólum hér á landi
en víða annars staðar sem kann að vera
rétt. Minna er um ólæti hér en sums staðar
annars staðar. Ég veit aftur á móti ekki
hvort þetta hefur einhver afgerandi áhrif á
frammistöðu nemenda. Ég efast um það.
Í öllum löndunum 32 sem PISA-rann-
sóknin tekur til stóðu stelpur sig betur en
strákar í lestri. Hér á landi eru strákar
helmingi líklegri en stelpur til þess að vera
á þrepi eitt eða neðar í lestrargetu sem
bendir til þess að þeim þurfi að sinna betur
en nú er gert. Í meira en helmingi þátt-
tökulanda standa strákar sig betur en stelp-
ur í stærðfræði. Mun hærra hlutfall getu-
Pisa - rannsóknin
13
„Niðurstöður sem nú liggja fyrir segja okkur að Íslendingar þurfi að leggja meiri áherslu á námsefni, gera það fjölbreyttara og setja
meiri peninga í það,“ segir Júlíus K. Björnsson.